حجت الاسلام علیرضا روحی، مدرس حوزه و دانشگاه، مسئول بسیج طلاب و روحانیون سپاه تهران بزرگ و مسئول سابق نهاد نمایندگی ولی فقیه در بسیج دانش آموزی و فرهنگیان سپاه محمد رسول الله (ص) در پاسخ به این سوال که چگونه می توان جهان غیب را در قالب های هنری برای کودکان تبیین کرد، به خبرنگار شبستان گفت: روش ها و شیوه های تبیین مسایل دینی برای کودکان بر اساس یک اصول استوار است که اگر آن اصول به درستی رعایت نشود، نتیجه عکس می دهد.
حجت الاسلام روحی با اشاره به فطری بودن مسایل دینی بیان کرد: به عنوان مثال نیایش و پرستش یکی از نیازهای عمیق و اساسی انسان است که در عمق روان بشر هست و در بررسی های تاریخی هم ثابت شده است. اگر این نیاز به سمت درست هدایت شود به خداپرستی ختم می شود. گاهی این نیاز بر اثر لجاجت و تربیت نادرست به پرستش سنگ و چوب و حیوانات ختم می شود.
وی با بیان اینکه در بحث تربیت اختیاری بودن مسئله مهمی است، عنوان کرد: انسان ذاتا صاحب اختیار و مختار آفریده شده است. خداوند می فرماید" دین را اجبار برای مردم قرار ندادم". در تربیت کودکان باید مسئله اختیار رعایت شود و به گونه ای عمل شود که بچه احساس نکند دین چهارچوبی است که آزادی و درخواست های او را محدود می کند.
این مدرس با اشاره به خاطره ای از دختر امام خمینی (ره) یادآور شد: زهرا مصطفوی در خاطراتش گفته است که همسرم صبح ها به زور دخترم را برای نماز صبح بیدار می کرد. این خبر به حضرت امام (ره) رسید و ایشان گفتند" چهره شیرین اسلام را به مذاق بچه تلخ نکنید". وقتی دخترم این سخن را شنید از آن پس خودش سفارش می کرد که برای نماز صبح بیدارش کنیم.
مسئول بسیج طلاب و روحانیون سپاه تهران بزرگ تدریجی بودن را یکی از نکات مهم در تبیین مسایل دینی برای کودکان دانست و افزود: انتظار والدین از کودک و نوجوان این نباشد که تمام دستورات دینی را یکجا عمل کنند. آموزش معارف اسلامی دارای درجاتی است که هر مرتبه آن دارای اصولی است که باید رعایت شود. تفاوت این درجات به خاطر تفاوت افراد است.
حجت الاسلام روحی تصریح کرد: والدین نباید توقع داشته باشند که بچه سریع اهل نماز و عبادت شود. قرار دادن تکالیف سنگین و زودهنگام بر دوش بچه ها، اثر معکوس بر روی آنها می گذارد و صدمات جبران ناپذیری برای بچه ها خواهد داشت.
مسئول سابق نهاد نمایندگی ولی فقیه بسیج دانش آموزی و فرهنگیان سپاه محمد رسول الله(ص) خاطرنشان کرد: امام صادق (ع) بر تدریجی بودن مسایل دینی برای کودکان تاکید داشتند و در این زمینه فرمودند" وقتی کودک به سه سالگی رسید از او بخواهید هفت بار لا الا اله الله بگوید، سپس او را رها کنید. وقتی سه سال و هفت ماه و 20 روز شد از او بخواهید هفت مرتبه بگوید محمد رسول الله و سپس او را به حال خود واگذارید. وقتی بچه به 4 سالگی رسید صلوات را به او آموزش دهید و از او بخواهید هفت مرتبه بگوید صل الله علیه و اله. در پنج سالگی سجده را به کودک آموزش دهید. در شش سالگی دیگر اجزای نماز همچون رکوع را به کودک آموزش دهی.، وقتی هفت سال کودک تمام شد، وضو گرفتن را به او آموزش دهید".
وی با اشاره به اینکه دستورات دین تدریجی بر پیامبر اکرم (ص) و مردم نازل شده است، اظهار داشت: نباید انتظار بیش از حد از بچه ها داشته باشیم. قرآن کریم تدریجی نازل شده است. شراب یک مرتبه حرام نشد. 4 مرتبه طول کشید که شراب حرام مطلق شود.
حجت الاسلام روحی اعتدال را در آموزش های دینی به کودکان بسیار مهم دانست و افزود: در آموزش مسایل دینی نباید افراط و تفریط داشته باشیم. اگر از جاده اعتدال خارج شویم، نتیجه عکس می گیریم. پیامبر اکرم (ص) همانگونه که با غرق شدن در شهوات و مادیات مخالف بودند با رهبانیت نیز مخالفت می کردند.
این مدرس تکرار را یکی از اصول آموزشی ذکر کرد و گفت: تکرار و مداومت مسایل دینی باید از راه صحیح باشد و باعث اجبار نشود. در این صورت کمک می شود که بچه مسایلی را که یاد می گیرد، فراموش نکند.
وی با بیان اینکه آسان گیری در تبیین مسایل دینی برای کودکان بسیار موثر است، عنوان کرد: رسول اکرم (ص) در دفعات مختلف فرموده اند" اسلام دین آسانی است. آن را مشکل نکنید تا مردم از دین زده نشوند".
حجت الاسلام روحی تبیین عالم غیب را برای کودکان دشوار دانست و افزود: در این زمینه باید بیشتر زیبایی های دین را برای بچه تبیین کنیم که این امر نقش اساسی در تربیت او خواهد داشت. باید چهره رحمانیت الهی را بیان کنیم که بچه بداند خدا موجودی مهربان تر از پدر و مادر و هر کس دیگر است. اگر چهره خشنی از خدا ارایه دهیم و از جهنم و وعده های عذاب برای کودک بگوییم، قطعا کودک از دین زده می شود. قرآن کریم هم بیشتر چهره رحمت و رحمانیت خدا را بیان کرده است.
مسئول بسیج طلاب و روحانیون سپاه تهران بزرگ تصریح کرد: بیان تجربیات و داستان های گذشتگان در تربیت دینی کودکان موثر اس.، ما باید زندگی افراد متدین و موفقی را که دینداری عامل موفقیت آنها بوده است، برای بچه ها در قالب داستان بیان کنیم. امام علی (ع) به امام حسن و امام حسین فرموده اند" فرزندان من قبل از اینکه به سن نوجوانی برسید، از تجربیات خودم برای شما می گویم تا به آنها عمل کنید".
وی با بیان اینکه تبیین عالم غیب برای کودکان باید با احتیاط و ذوق و سلیقه باشد، اظهار داشت: به عنوان مثال اگر داستان حضرت ابراهیم را از اینجا شروع کنیم که خداوند به حضرت ابراهیم دستور داد که سر پسرش را از بدن جدا کند، اثر منفی بر روی کودک می گذارد. درست است که نقل واقعیت تاریخی است اما بیان ما برای یک کودک درست نیست و ما خدا را به عنوان قاتل به کودک معرفی کردیم. می توانیم داستان را طور دیگری بیان کنیم. اینکه حضرت ابراهیم آرزوی داشتن بچه ای را داشته است و خداوند به او در ایام پیری بچه ای می دهد و او را امتحان می کند که خدا را بیشتر دوست دارد یا فرزندش را. به هر حال باید توجه داشته باشیم که قالب های گفتار تفاوت دارد و اثرات تربیتی متفاوتی بر روی مخاطب می گذارد.
نظر شما