معرفی جهان غیب به کودکان از طریق قصه گویی

حجت الاسلام حامد ابوالحسنی در پاسخ به این سوال که چگونه می توان در قالب های هنری، جهان غیب را به کودکان معرفی کرد به خبرنگار شبستان گفت: بحث آموزش مفاهیم دینی در دوران کودکی مهم است. دین اسلام از همان اول به این مساله معتقد است . از نظر اسلام بچه را از همان ابتدا که به دنیا آمد باید تربیت کرد و آموزش مفاهیم دینی را از همان زمان باید مد نظر داشته باشیم.

حجت الاسلام ابوالحسنی ادامه داد: نظرات مختلفی در مورد آموزش مفاهیم دینی به کودکان وجود دارد نظرات روشنگری می گوید که این آموزش ها باید بعد از بلوغ آغاز شود. ائمه اطهار (ع) تاکید کردند که آموزش مفاهیم دینی باید از همان دوران کودکی انجام شود.

وی با بیان اینکه در آموزش مفاهیم دینی به کودکان باید سه مسئله را مدنظر داشته باشیم، عنوان کرد: بحث اصول اولین مسئله در بحث آموزش مفاهیم دینی به کودکان است. حضرت علی (ع) فرموده اند" هر کاری باید با اصول و روش خاص خود انجام شود در غیر آن صورت آن کار از بین می رود". اولین اصل در این زمینه سهولت است.

این فیلمنامه نویس بیان کرد: در گام باید نخست علاقه و شوق را نسبت به مسایل دینی در کودک به وجود بیاوریم تا در آینده نسبت به یادگیری این مفاهیم رغبت داشته باشد. بهتر است، ابتدا کودک یک آشنایی کوچک با مسایل راحت و قابل فهم دینی داشته باشد. مسایل اولیه از قبیل اینکه خدا چیست و مسایلی که برای کودک قابل درک باشد باید توضیح داده شو،. البته آن هم باید به زبان ساده و در حد فهم کودک بیان شود.

وی دومین اصل در بحث آموزش مفاهیم دینی به کودکان را تدریجی بودن ذکر کرد و افزود: نباید یک دفعه همه مسایل را به کودک انتقال داد. باید آرام آرام بر اساس سن و درک و فهم کودک مفاهیم دینی را به آنها آموزش دهیم.

سازنده فیلم های مستند " اعتکاف "، " چشم ها را باید شست " و  "سینمای سلطه"  تصریح کرد: قرآن کریم طی 23 سال بر پیامبراکرم (ص) نازل شد یعنی تدریجی نازل شد. ما  به تبعیت از این اتفاق باید سعی کنیم آرام آرام مفاهیم دینی را به مرور زمان به کودک آموزش دهیم. امام باقر (ع) فرمودند "در سه سالگی کلمه توحید یعنی لااله الا الله را به کودک بیاموزید. سپس او را رها کنید. وقتی سه سال و هفت ماه و 20 روز شد، آنگاه محمد رسول الله را به وی بیاموزید. سپس تا 4 سالگی او را رها کنید و در 4 سالگی صلوات را به او بیاموزید".

وی با بیان اینکه مسایل دینی به طور دقیق در اسلام تبیین شده است، عنوان کرد: در حال حاضر روانشناسی مدرن قرن این مسایل را به طور علمی اثبات می کند. متاسفانه ما به داشته های خود اعتماد نداریم و چشم به داشته های دیگران داریم.

حجت الاسلام ابوالحسنی تصریح کرد: اصل تدریجی بودن در آموزش مفاهیم دینی به کودکان مهم است. برخی مذهبیون اصرار دارند که بچه 4-5 ساله نماز بخواند و همراه آنها به مسجد برود و افتخار می کنند که بچه کوچک شان نمازخوان است، در صورتی که این بچه در آینده نماز نمی خواند و نسبت به مسایل دینی زده می شود. گفته قرآن کریم این است که مردم هنوز توانایی فهم خیلی مسایل را ندارند و برای همین قرآن تدریجی نازل شده است.

وی با اشاره به اهمیت مداوم و استمرار در بحث آموزش مسایل دینی به کودکان اظهار داشت: هرچه مداومت داشته باشد، ماندگار می شود. در بحث آموزش مسایل دینی به کودکان باید آرام و مداوم  به جلو برویم. امام علی (ع) فرموده اند" به دانش و معرفت دست نیابد مگر کسی که به تحصیل خویش مداومت ورزد". با پیروی از فرمایشات ائمه اطهار باید آرام آرام مطالب را به طور ساده برای کودکان توضیح دهیم و مداومت داشته باشیم.

حجت الاسلام ابوالحسنی بخش مهم در آموزش را اصل آگاهی بخشی دانست و افزود: متاسفانه معمولا این بخش انجام نمی شود و حتی توسط آموزش و پرورش هم مورد توجه قرار نمی گیرد. آموزش باید با بصیرت و آگاهی باشد تا شناخت حاصل شود و در زندگی اجرایی شود. در حقیقت نباید در آموزش تقلید کورکورانه مدنظر باشد به عنوان مثال باید بگذاریم کودک به یگانگی خدا برسد و بعد فکر کند و ما نیز سعی کنیم با آوردن مثال ها او را هدایت کنیم نه اینکه صرفا به کودک آموزش دهیم و او مسایل را حفظ کند و نتواند در زندگی آنها را تطبیق دهد.

وی خاطرنشان کرد: در آیه 108 سوره یوسف آمده است" خداوند از پیامبر اکرم (ص) می خواهد که بر اساس بصیرت و آگاهی انسان ها را به سوی خدا هدایت کند". بر اساس این آیه باید آموزش ما همراه با آگاهی بخشی و بصیرت دهی باشد تا در کودک نفوذ کند. طوطی وار حفظ کردن نباید ملاک ما در آموزش باشد. کودک باید بیاموزد به طور عمیق تا در زندگی آینده آموخته هایش را در زندگی شخصی، خانوادگی و اجتماعی پیاده کند.

حجت الاسلام ابوالحسنی با بیان اینکه در بحث آموزش باید به اصل تفاوت های فردی توجه داشته باشیم، تصریح کرد: هر کس عواطف، احساسات و خلقیات خاص خود را دارد. ما نمی توانیم مسایل دینی و حتی مسایل غیر دینی را به طور یکسان برای افراد مختلف تبیین نماییم. پیامبر اکرم (ص) با یهودی، مسیحی،پیر و جوان به طور یکسان رفتار نمی کردند.در بحث آموزش باید تفاوت های فردی مدنظر قرار گیرد، این مسئله موجب اثربخشی آموزش می شود.

این فیلمساز با اشاره به اهمیت استفاده از مثال های مختلف در بحث آموزش عنوان کرد: جای جای قرآن کریم پر از مثال های مختلف برای توزیع مسایل انتزاعی است. ائمه اطهار (ع) هم بسیاری از مسایل را با مثال برای مردم بیان می کردند. در بحث آموزش مفاهیم دینی به بچه ها بهتر است، از مثال استفاده کنیم تا درک مسایل برای بچه ها بهتر صورت گیرد.

وی یادآور شد: مطالبی که آقای قرائتی برای مردم عادی بیان می کنند، پذیرفته تر است از مطالب دیگر علما زیرا ایشان جمله به جمله حرف هایشان را با مثال ساده می کنند و مفاهیم را همچون راحت الحلقوم به کام مخاطب می گذارند. یکی از بهترین روش های آموزش استفاده از مثال ها است.

حجت الاسلام ابوالحسنی قصه گویی را یکی دیگر از روش های مناسب آموزش مسایل دینی به کودکان عنوان کرد و افزود: قرآن کریم و ائمه اطهار (ع) از روش قصه گویی زیاد استفاده کرده اند. سرتاسر قرآن کریم قصه های مختلف است که بدون آنکه مخاطب خسته شود ،پندهای قوی و مفید دریافت می کند.

وی روش بعدی برای تفهیم مفاهیم دینی به کودکان را یادآوری نعمت های الهی دانست و گفت: یادآوری خوبی و صفات خداوند با کلمات برای کودک ملموس نیست باید نعمت ها را به آنها نشان دهیم تا کودک نعمت ها را احساس و لمس کند. در این زمینه باید از روش نمایشی و نمادین استفاده کنیم.

حجت الاسلام ابوالحسنی بیان کرد: مفاهیم دینی را می توان در قالب نمایش های مختلف به کودکان انتقال داد. می توان بچه ها را به نمایش های آیینی و مذهبی برد و روحانیون با نمایش های ساده بسیاری از مسایل و مفاهیم دینی را به کودکان انتقال دهند.

وی با اشاره به تاثیرگذاری هنر در انتقال مفاهیم خاطرنشان کرد: می توان در قالب فیلم، داستان و انیمیشن مسایل و مباحث مختلف از جمله مفاهیم دینی را به کودک منتقل کرد، بدون اینکه او خسته شود. مزیت این روش این است که ما بچه ها را اجبار به کاری نمی کنیم بلکه به خاطر جذابیت هنر، بچه ها به ما التماس می کنند که فلان بازی یا فلان کتاب و انیمیشن را برایشان بخریم. به جای اینکه با کتک بچه را پای منبر بنشانیم می توانیم از طریق فیلم و بازی رایانه ای و انیمیشن و کتاب های مصور او را با مفاهیم دینی آشنا کنیم.

حجت الاسلام ابوالحسنی با بیان اینکه باید از تکنولوژی غرب استفاده کنیم، عنوان کرد: ارباب حلقه ها در قالب فیلم، کتاب، بازی و انیمیشن عرضه شد و پرفروش ما باید از قالب های فیلم و انیمیشن و بازی رایانه ای استفاده کنیم اما محتوای خود را بریزیم. انیمیشن ها و بازی های رایانه ای خارجی چیزی نیست جز بکش بکش. ما می توانیم انیمیشن و بازی رایانه ای بسازیم اما مفاهیم دینی خود را و فرهنگ خود را در آنها بریزیم.

وی با بیان اینکه می توان از ابزارآلات جدید برای انتقال مفاهیم دینی استفاده کرد، گفت: این ابزارآلات از هوا نیامده است ،کارشناسان خارجی روی آنها کار کرده وآانها را مورد بررسی قرار داده اند نکات تاثیرگذار بر روی کودک و بزرگسال را شناسایی و سپس این ابزار را به کار گرفتند. حال ما به راحتی می توانیم از این ابزار که در اختیار داریم، استفاده کنیم اما با محتوا و فکر خود.

حجت الاسلام ابوالحسنی خاطرنشان کرد: هنر، تجسم و تصویر ذهن را به کار می گیرد و برای همین اثرگذارتر از سخنرانی است و ماندگارتر نیز هست.

این فیلمساز اظهار داشت: مقام معظم رهبری در دیدار با مسئولان صدا و سیما به کار سطحی و کار عمقی اشاره کردند. فیلم هایی که بیننده را همراه می کنند و آرام آرام چهارچوب سازی می کنند و محتوا را تزریق می کنند، عمقی و ماندگار است. ما باید از انجام کارهای سطحی پرهیز کنیم و اگر می خواهیم کارمان ماندگار و تاثیرگذار باشد وقت صرف کنیم و کاری عمقی انجام دهیم.