به گزارش گروه دین و اندیشه خبرگزاری شبستان: دهمین جلسه از سلسلهسخنرانیهای قرآنی با موضوع «قوم یهود در قرآن» با سخنرانی حجتالاسلام «محمدمهدی میرجلیلی» در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برگزار شد.
حجت الاسلام «محمدمهدی میرجلیلی» در این جلسه با عنوان (عهد و میثاق خدا با بنیاسرائیل در قرآن، تورات و دگردیسی آن در الهیات صهیونیسم) سخنرانی کرد.
وی با اشاره به جایگاه عهد در الهیات یهودی و قرآنی اظهار کرد: در الهیات یهودی، مفهوم عهد یا بریث (ברית) جایگاهی بنیادین دارد؛ خداوند با ابراهیم، اسحاق، یعقوب و سپس با بنیاسرائیل در کوه سینا پیمانی بست که بنیان هویت دینی، تاریخی و شریعتمحور یهودیت را شکل داد. این عهد نَهتنها دینی بلکه قومی، تاریخی و سیاسی تلقی شد.
قرآن؛ عهد را صرفاً امتیازی برای قوم خاص نمیداند
این پژوهشگر ادامه داد: در قرآن نیز به موضوع عهد میان خداوند و بنیاسرائیل توجهی ویژه شده است؛ اما این توجه با نگاهی اصلاحگرانه و نقادانه همراه است. قرآن؛ عهد را صرفاً امتیازی برای قوم خاص نمیداند، بلکه مسئولیتی اخلاقی و ایمانی معرفی میکند که وفاداری به آن شرط اساسی بهرهمندی از هدایت الهی است؛ سه آیه مهم در این زمینه وجود دارد؛ شامل آیه ۶۳ سوره بقره؛ آیه ۹۳ سوره بقره و آیه ۱۵۴ سوره نساء؛ که هر سه آیه بهخوبی نقش عهد و تحکیم آن با بالا بردن کوه طور و نقض آن از سوی قوم بنیاسرائیل بازتاب داده شده است.
وی تصریح کرد: آیه ۶۳ سوره بقره بر مبنای «اخذ میثاق و رفعت طور» است؛ خداوند در این آیه می فرماید: «وَإِذْ أَخَذْنَا مِیثَاقَکُمْ وَرَفَعْنَا فَوْقَکُمُ الطُّورَ خُذُوا مَا آتَیْنَاکُم بِقُوَّةٍ وَاذْکُرُوا مَا فِیهِ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ» (و [به یاد آورید] آنگاه که از شما پیمان گرفتیم و کوه طور را بالای سر شما برافراشتیم [و گفتیم:] آنچه را به شما دادهایم با قدرت بگیرید و آنچه در آن است به یاد آورید، باشد که پرهیزکار شوید)؛ این آیه یادآور لحظهای است که قوم بنیاسرائیل در برابر عظمت وحی و مسئولیت اطاعت از تورات قرار گرفتند. «بالا رفتن کوه» نمادی از تحمیل عهد و احساس ترس و هیبت نسبت به مسئولیت دینی است.
حجت الاسلام میرجلیلی افزود: در تلمود بابلی (شبات ۸۸a) نیز روایتی آمده که بهوضوح با این آیه تطابق دارد، در این تلمود آمده است: «خداوند کوه سینا را چونان طشتی بالای سر بنیاسرائیل نگه داشت و گفت: اگر تورات را بپذیرید، خوب است، وگرنه همینجا دفن خواهید شد»؛ همچنین در در تورات (سفر خروج ۱۹) کوه لرزان، آتشین و دربرگرفته در دود تصویر میشود، اما صراحتی درباره بالا رفتن کوه بر فراز قوم نیست اما تلمود روایت قرآنی را تأیید میکند و بر جنبه تهدید و الزام وحی تأکید دارد.
این پژوهشگر همچنین به آیه ۹۳ سوره بقره و مساله نقض عهد و گرایش به گوسالهپرستی اشاره و خاطر نشان کرد: خداوند در این آیه می فرماید: «وَإِذْ أَخَذْنَا مِیثَاقَکُمْ وَرَفَعْنَا فَوْقَکُمُ الطُّورَ خُذُوا مَا آتَیْنَاکُم بِقُوَّةٍ وَاسْمَعُوا ۖ قَالُوا سَمِعْنَا وَعَصَیْنَا ۖ وَأُشْرِبُوا فِی قُلُوبِهِمُ الْعِجْلَ بِکُفْرِهِمْ ۚ قُلْ بِئْسَمَا یَأْمُرُکُم بِهِ إِیمَانُکُمْ إِن کُنتُم مُّؤْمِنِینَ» (و آنگاه که از شما پیمان گرفتیم و کوه طور را بالای سرتان برافراشتیم [و گفتیم:] آنچه را به شما دادهایم با قدرت بگیرید و گوش فرا دهید، [گفتند:] شنیدیم و نافرمانی کردیم! و دلهایشان با عشق گوساله آمیخته شد به سبب کفرشان...)؛ در این آیه، قرآن علاوه بر یادآوری عهد، به نقض آن میپردازد. پاسخ بنیاسرائیل نَه وفاداری بلکه نافرمانی بود. عشق به گوساله در دلها رسوخ کرد و این نشانگر انحراف درونی، نه صرفاً یک اشتباه ظاهری است.
درونی شدن شرک در قلب بهواسطه ترک وفاداری به میثاق
وی گفت: در تورات، خروج فصل ۳۲، ماجرای گوساله طلایی چنین شرح داده شده که بنیاسرائیل در غیاب موسی، به هارون فشار آوردند تا بتی بسازد و پس از ساخت آن، گفتند: «ای اسرائیل، این است خدای تو که تو را از سرزمین مصر بیرون آورد»؛ هرچند تورات ماجرا را توصیف میکند اما قرآن آن را به لایهای عمیقتر میبرد: درونی شدن شرک در قلب بهواسطهی ترک وفاداری به میثاق.
حجتالاسلام میرجلیلی افزود: در آیه ۱۵۴ سوره «نساء» نیز احکام عهد: سجده، شنبه، و میثاق عظیم اشاره شده است؛ خداوند در این آیه می فرماید: «وَرَفَعْنَا فَوْقَهُمُ الطُّورَ بِمِیثَاقِهِمْ وَقُلْنَا لَهُمُ ادْخُلُوا الْبَابَ سُجَّدًا وَقُلْنَا لَهُمْ لَا تَعْدُوا فِی السَّبْتِ وَأَخَذْنَا مِنْهُم مِّیثَاقًا غَلِیظًا» (و به سبب عهدی که با آنان بستیم، کوه طور را بالای سرشان برافراشتیم، و به ایشان گفتیم: با سجده وارد دروازه شوید، و به آنان گفتیم: در روز شنبه تعدّی نکنید، و از ایشان پیمانی سخت و استوار گرفتیم)؛ در این آیه، «میثاق غلیظ» (پیمان سخت و سنگین) همراه با احکام عبادی آمده: سجده، احترام به احکام ورود به سرزمین مقدس، و رعایت حرمت شنبه. این موارد در تورات (لاویان ۱۹ و تثنیه ۵) بارها مورد تأکید قرار گرفتهاند.
دگردیسی مفهوم عهد در الهیات صهیونیسم
وی تصریح کرد: قرآن این احکام را بخشی از عهد معرفی میکند، در حالیکه در تورات، این احکام در بخشهای جداگانه آمده و تأکید عهد بیشتر در ده فرمان و شریعت مکتوب است؛ از سوی دیگر دگردیسی مفهوم عهد در الهیات صهیونیسم را باید مورد توجه قرار دهیم چراکه در سنت یهودی، عهد میان خدا و بنیاسرائیل مفهومی اخلاقی و دینی داشته است: پیمانی برای عبادت، عدالت، پرهیزگاری، و پیروی از شریعت. اما در الهیات صهیونیستی و بهویژه از قرن ۱۹ به بعد این مفهوم دچار دگردیسی سیاسی-قوممدارانه شد.
نظر شما