تلاش صهیونیسم برای تردیدسازی از مدینه تا امروز

به گزارش گروه دین و اندیشه خبرگزاری شبستان: سی‌ و دومین جلسه از سلسله‌ جلسات «قوم یهود در قرآن» با سخنرانی حجت‌الاسلام «محمدمهدی میرجلیلی» و با موضوع «آنان که تردید می‌کارند: روایتی از مدینه تا امروز» در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برگزار شد.

از روزگارهای بسیار دور، همیشه کسانی بوده‌اند که از تفاوت‌ها، به جای فهمیدن، استفاده کرده‌اند تا دل مردم را تکان بدهند. تاریخ پُر است از انسان‌هایی که پرسش نمی‌کردند تا حقیقت روشن شود؛ پرسش می‌کردند تا ایمان دیگران کم‌رنگ به‌نظر برسد. آیه‌ای در سوره بقره همین رفتار را روایت می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه «تردیدسازی» یک روش است، نه یک سوءتفاهم ساده.

در دل همین فضای گفت‌وگو و تغییر، آیه‌ای می‌درخشد که رفتار این گروه‌ها را توصیف می‌کند: «سَیَقُولُ السُّفَهَاءُ مِنَ النَّاسِ مَا وَلَّاهُمْ عَنْ قِبْلَتِهِمُ الَّتِی کَانُوا عَلَیْهَا قُلْ لِلَّهِ الْمَشْرِقُ وَالْمَغْرِبُ  یَهْدِی مَن یَشَاءُ إِلَی صِرَاطٍ مُّسْتَقِیمٍ» (بقره، ۱۴۲) «به‌زودی سبک‌سران از میان مردم خواهند گفت: چه چیز آنان را از قبله‌ای که بر آن بودند برگرداند؟ بگو: مشرق و مغرب از آنِ خداست؛ هر کس را بخواهد به راه راست هدایت می‌کند.»

این آیه، به شکلی آرام اما عمیق، پرده از یک الگوی رفتاری برمی‌دارد:

تبدیل یک تحول طبیعی به یک بحران مصنوعی.

هدف این گروه‌ها، سنجش ایمان دیگران نیست؛ ساختن تردید است.

در زمانه ما، این روش فقط در سخن چند نفر خلاصه نمی‌شود؛ به شکل یک راهبرد سیاسی–رسانه‌ای رشد کرده است. بخشی از نظام صهیونیسم معاصر بر پایه «الهیات عهد» شکل گرفته؛ الهیاتی که هویت سیاسی اسرائیل را در قالب «قوم برگزیده» و «سرزمین وعده» معنا می‌کند و هر انسجام در جهان اسلام را تهدیدی برای روایت بنیادین خود می‌بیند. از این‌جاست که برخی نهادهای آن‌ها، اختلافات طبیعی جوامع را تبدیل به ابزاری برای بی‌ثبات‌نمایی هویتی می‌کنند.

در همین راستا، یکی از مفاهیم جدید در سیاست‌گذاری رسانه‌ای–امنیتی اسرائیل، چیزی است که خودشان بی‌ثبات‌سازی نمادین می‌نامند؛ یعنی هدف گرفتن نمادهای معنوی و اجتماعی یک جامعه تا تصویر ثبات از درون متزلزل به‌نظر برسد. این همان کاری است که سفهاء مدینه با نماد «قبله» کردند: بزرگ کردن یک تغییر نمادین، برای کوچک نشان دادن باور مردم.

نمونه روشن این رفتار، جمله‌ای است که روزنامه هاآرتص در سال ۲۰۱۹ از سند وزارت امور راهبردی اسرائیل نقل کرد—نقل‌قولی که لازم است به شکل کامل آورده شود:

“Amplifying internal sectarian narratives, especially Sunni-Shia tensions, can undermine Iran’s claim of leading a unified Islamic front. Social media campaigns should highlight regional Sunni criticism of Iran’s Shia-centric policies.”

درون‌مایه جمله ساده است: بزرگ‌کردن تفاوت‌ها، برای تضعیف حس جمعی.

اما همان‌طور که پایان آیه می‌گوید «لِلَّهِ الْمَشْرِقُ وَالْمَغْرِبُ»، مسیر واقعی معنا از بیرون نمی‌آید؛ از درون می‌روید. جامعه‌ای که تجربه زندگی مشترک دارد، اختلاف طبیعی را به بحران بدل نمی‌کند. این همان نقطه‌ای است که بسیاری از تحلیلگران اسرائیلی، حتی در گزارش‌های امنیتی‌شان، ناچار شده‌اند بپذیرند: ساختار هویتی ایران، برخلاف روایت‌های بیرونی، به آسانی دستخوش شکسته‌شدن نیست.