به گزارش خبرنگار گروه دین و اندیشه خبرگزاری شبستان، به مناسبت فرا رسیدن سالروز شهادت حضرت فاطمه زهرا(س) حجت الاسلام امیر علی حسنلو، مدیر گروه تاریخ وسیره مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات در یادداشتی اختصاصی به معیار قرآن و مودت و محبت حضرت فاطمه زهرا(س) پرداخت که در ادامه مشروح آن را می خوانید:
رسول الله (ص) به فرمان خداوند مامور بود مودت ودوستی اهل بیت خود را به مردم اعلام کند که معیار تشخیص حق از باطل باشد و مکرر این معرفی در قرآن ذکر شده است؛ از جمله این آیات و سور قرآن سوره کوثر است که فاطمه را خیر بی نهایت نامیده است؛ سوره دیگر سوره انسان است که درباره شان اهل بیت رسول الله (ص) از جمله فاطمه (س) سخن گفته و میزان و معیار معرفی نموده است؛ افزون بر آن بی تردید از مصادیق روشن آیه کریمه «قل لا اسالکم علیه اجرا الا المودة فی القربی»، فاطمه زهرا (س) که به آیه مودت موسوم است از آیاتی است که بر فضیلت اهل بیت پیامبر (علیهمالسّلام) و موقعیت ویژه آنان دلالت دارد.
تمام مفسران شیعه و جماعتی از مفسران اهل تسنن «القربی» در این آیه را به خویشان پیامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) تفسیر کرده و این آیه را از فضائل اهل بیت (علیهمالسّلام) آن حضرت به شمار آوردهاند. روایات شیعه و سنی گویای آن است که منظور از «القربی» در این آیه، چهار نفر علی و فاطمه و حسن و حسین (صلواتاللهعلیهم) است. فاطمه از آن جهت که محبوب رسول الله و امیر مومنان و حسنین هست بارز ترین مصداق آیه موده است؛ چرا که فاطمه (س) از نزدیک افراد که به پیامبر منسوب است می باشد؛ آیه دیگر آیه «وَ آتِ ذَا الْقُرْبَی حَقَّهُ» در احادیث متعددی که این آیه به ذویالقربای پیامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) تفسیر شده و حتّی در بعضی از آنها میخوانیم که به داستان بخشیدن سرزمین فَدَک به فاطمه زهرا (سلاماللهعلیها) نظر دارد. همه این آیات نشان از توجه خدا وند و توجه دادن مردم به شان فاطمه واهل بیت (ع) است؛ روشن است که مودت بدون اطاعت هم قطعا هیچ فایده ای ندارد منظور خداوند مودت و دوستی اطاعت است که امت از آن بی بهره بودند بعد از رسول الله از هر کسی جز اهل بیت اطاعت و پیروی نمودند اما اهل بیت را نه تنها اطاعت نکردند بلکه آزار واذیت نیز نمودند حتی در کشتن آنان از دشمنان حمایت نمودند؛
روایات فراوانی از طریق شیعه و سنی در معنای این آیه کریمه و بیان مقصود از «القربی» در بسیاری از کتابهای حدیث و تفسیر وجود دارد که توجه به آن روایات هرگونه شبهه و تردیدی را نسبت به مفاد آیه کریمه برطرف میکند. مرحوم آیة الله سید شهابالدین مرعشی نجفی رحمهالله در تعلیقه بر کتاب احقاق الحق، از ۴۶ نفر از بزرگان اهل سنت که روایات مربوط به این آیه کریمه را با سندهای متعدد در کتابهای خود آوردهاند نام میبرد.
۱. احمد بن حنبل (متوفای ۲۴۱) در فضائل الصحابه؛ ۲. بخاری (متوفای ۲۵۳ یا ۲۵۶) در صحیح؛ ۳. محمدبن جریر طبری (متوفای ۳۱۰) در تفسیرش، ج؛ ۴. حاکم نیشابوری (متوفای ۴۰۵) در مستدرک؛ ۵. زمخشری (متوفای ۵۲۸) در کشاف؛ ۶. خوارزمی (متوفای ۵۶۸) در مقتل الحسین علیهالسلام؛ ۷. ابن اثیر (متوفای ۶۰۶) در جامع الاصول؛ ۸. فخر رازی (متوفای ۶۰۶) در تفسیرش؛ ۹. ابن بطریق (متوفای قرن ششم) در العمدة؛ ۱۰. محمد بن طلحه شافعی (متوفای ۶۵۴) در کتاب مطالب السؤول؛ ۱۱. محمد بن یوسف گنجی در کفایة الطالب؛ ۱۲. بیضاوی (متوفای ۶۸۳) در تفسیرش؛ ۱۳. محبالدین طبری (م ۶۹۴) در ذخائر العقبی؛ ۱۴. علامه نسفی (م ۷۰۱) در تفسیرش؛ ۱۵. حموینی (م ۷۲۲) بنابر نقل کفایة الخصام؛ ۱۶. صاحب مناقب فاخره؛ ۱۷. نظامالدین قمی نیشابوری (م ۷۲۸) در تفسیرش؛ ۱۸. ابوحیان (م ۷۲۴) در بحرالمحیط؛ ۱۹. ابن کثیر (م ۷۷۴) دمشقی در تفسیرش؛ ۲۰. هیثمی (متوفای ۸۰۷) در مجمع الزوائد؛ ۲۱. علاءالدین کوکنی (متوفای ۸۳۵) در تفسیرش و تبصیرالرحمن؛ ۲۲. ابن حجر عسقلانی (متوفای ۸۳۵) در الکاف الشاف؛ ۲۳. ابن صباغ مالکی در فصول المهمه؛ ۲۴. سیوطی (متوفای ۹۱۱) در الدرالمنثور؛ و الاکلیل، و احیاء المیت؛ ۲۵. غیاثالدین خواندمیر (متوفای ۹۴۲) در حبیب السیر؛ ۲۶. ابن حجر هیثمی (متوفای ۹۷۴) در الصواعق المحرقه؛ ۲۷. خطیب شریینی (متوفای ۹۷۷) در تفسیر سراج المنیر؛ ۲۸. العلامة البرکوی (متوفای ۹۸۱) در شرح اربعین حدیث؛ ۲۹. میر محمد صالح کشفی در مناقب مرتضوی؛ ۳۰. حمید بن احمد محلی در حدائق الوردیه؛ ۳۱. مولا حسین کاشفی در روضة الشهداء و در مواهب؛ ۳۲. محمد بن عامر شبراوی (متوفای ۱۱۷۲) در الاتحاف؛ ۳۳. شیخ محمد صبان (متوفای ۱۲۰۶) در اسعاف الراغبین؛ ۳۴. شوکانی (متوفای ۱۲۵۰) در فتح القدیر؛ ۳۵. سید محمود آلوسی (متوفای ۱۲۷۰) در روح المعانی؛ ۳۶. صاحب کتاب ارجح المطالب، ص۶۲؛ ۳۷. شیخ سلیمان قندوزی در ینابیع المودة؛ ۳۸. جمالالدین برزندی بنابر آنچه که در فلک النجاة است؛ ۳۹. طبرانی؛ ۴۰. ابن ابی حاتم در تفسیرش؛ ۴۱. حاکم در مناقب؛ ۴۲. واحدی نیشابوری در الوسیط؛ ۴۳. الحقانی ۴۴. شبلنجی در نورالابصار؛ ۴۵. علامه سیدصدیق حسنخان در هدایة السائل فی ادلة المسائل؛ ۴۶. شهابالدین حسینی الشافعی حضرمی در رشفة الصادی؛ ۴۷. محمد محمود حجازی در تفسیر الواضح؛ ۴۸. عبدالکافی حسنی تونسی در سیف المسلول؛ ۴۹. علامه علوی در کتاب قول المفصل؛
محدث خبیر، سیدهاشم بحرانی رحمهالله، نیز در کتاب غایة المرام، هفده روایت از طریق عامه و ۲۲ روایت از طریق خاصه در این مورد نقل کرده است.
عالم بزرگ اهل تسنن، ابوالقاسم حاکم حسکانی، در کتاب شواهد التنزیل ۲۲ روایت را در ذیل این آیه کریمه گردآورده است که ۱۶ حدیث آن مناسب با معنای اول است؛ زیرا «القربی» را به خویشاوندان نبی اکرم (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) معنا و بر آنها تطبیق داده است و در ۷ حدیث به نام علی و فاطمه و حسن و حسین (علیهماالسّلام) تصریح شده و در پاورقی آن نیز ۲۵ روایت در این مورد ذکر گردیده است. در تفسیر نورالثقلین نیز ۲۲ روایت از کتابهای خاصه جمع آوری شده است.
که همه آنها با مضامین گوناگون دلالت میکند بر این که مقصود از «القربی» خویشان نسبی رسول اکرم (صلیاللهعلیهوآله) است و معنای صحیح در تفسیر آیه کریمه، همان معنای اول است. اینک سه نمونه از این روایات ذکر می شود.
امیرالمومنین (علیه السلام) فرمود: خوشا به حال کسی که محبت ما اهل بیت در قلبش رسوخ کرده باشد. ایمان در قلب چنین کسی از کوه احد در مکانش ثابت تر است و کسی که محبت ما در دلش وارد نشده باشد ایمان در دلش حل می شود، همان گونه که نمک در آب حل می شود. تفسیر و تحلیل این فرموده به این است که مگر می شود انسان کسی را دوست داشته باشد واز او اطاعت و پیروی ننماید، لذا هرکس محب واقعی کسی باشد از او اطاعت می نماید؛ محبت حلقه پیوند برای سعادت مندی است؛
آثار محبت به حضرت زهرا (س) در روایات
رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به سلمان فرمود: ای سلمان! محبت فاطمه در صد جا سودمند است که آسان ترین آنها هنگام مرگ و ورود به قبر، هنگام سنجش اعمال و بر انگیخته شدن و گذر از پل صراط و محاسبه اعمال است.
«ای سلمان! هر کس فاطمه دختر مرا دوست بدارد او با من در بهشت است و هر کس او را دشمن بدارد او در آتش است. ای سلمان! حبّ فاطمه علیها السلام» در صد جایگاه از مواطن سود می دهد. آسان ترین آن مواطن مرگ و قبر و میزان و صراط و محاسبه است. هر کس از او، دخترم راضی باشد من از او راضیم و هر کس من از او راضی باشم خدا از او راضی باشد و هر که بر او خشم کند من بر او خشم کنم و هر کس بر او خشم نمایم خدا بر او خشم کند. ای سلمان! وای بر کسی که به او و شوهرش ستم کند. وای به کسیکه به ذریه او ستم کند.»
امام باقر «علیه السلام» به جابر فرمود:
«به خدا سوگند ای جابر! در روز قیامت حضرت فاطمه بسان پرنده ای که دانه خوب را از بد جدا می سازد، شیعیان و دوستداران خود را برگرفته نجات می دهد. هنگامی که شیعیانش با آن حضرت نزدیک در بهشت می رسند خداوند در دل آنان می افکند که برگردید و بنگرید! همین که برگشته توجه می کنند، خدای متعال می فرماید: ای دوستان من! چرا برگشته اید؟ با این که من در بین شما دختر حبیبم را به شفاعت پذیرفته ام؟ میگویند: پروردگارا! دوست داریم که قدر و منزلت ما در چنین روزی شناخته شود.
خداوند متعال می فرماید: برگردید و ببینید چه کسی شما را به خاطر دوستی فاطمه دوست داشته است. ببینید چه کسی شما را به خاطر محبت فاطمه اطعام کرده است، بنگرید چه کسی شما را به خاطر دوستی فاطمه لباس پوشانده است، بنگرید چه کسی به خاطر دوستی فاطمه یک بار شما را سیراب کرده است، بنگرید چه کسی غیبتی را از شما به خاطر دوستی فاطمه برگردانده است، دستش را گرفته او را داخل بهشت کنید!»
۱- تسهیل امور آخرت
رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به سلمان فرمود: ای سلمان! محبت فاطمه در صد جا سودمند است که آسان ترین آنها هنگام مرگ و ورود به قبر، هنگام سنجش اعمال و برانگیخته شدن و گذر از پل صراط و محاسبه اعمال است.
۲- همسایگی با رسول خدا (صلی الله علیه و آله)
پیامبر (صلی الله وعلیه وآله) به سلمان فرمود: ای سلمان! کسی که به دخترم فاطمه محبت داشته باشد در بهشت با من خواهد بود و کسی که با او دشمنی کند در آتش جهنم خواهد بود. و روزی دست حسن وحسین علَیهِما السلام را گرفت و فرمود: هر کس این دو نفر و پدر و مادرشان را دوست داشته باشد، در روز قیامت در درجه من و با من خواهد بود.
۳- بهره مندی از ثواب عبادت فرشته ها
رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: فرشته ها تسبیح و تقدیس خدا می کردند که به آنها فرمود: به عزّت و جلالم قسم ثواب تسبیح و تقدیس شما را تا روز قیامت برای دوستداران این خانم و پدر و همسر و فرزندانش قرار می دهم.
۴- محبوبیت نزد خداوند
جبرئیل علیه السلام فرمود: خداوند دوستداران آنها (علی، فاطمه، حسن و حسین علیهِم السلام) را دوست دارد.
۵- نیل به محبت خدا
رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: مَن أَقامَ عَلی مُوالاتِنا أهلِ البَیتِ سَقاهُ اللهُ تَعالی مِن مَحَبَّتِهِ کأساً لایبغُونَ بِهِ بَدَلاً کسی که ما اهل بیت را دوست داشته باشد خدای تعالی کاسه ای از محبت خود را به او می نوشاند که نمی خواهد با چیزی عوض شود.
اکمال دین
پیامبر (صلی الله وعلیه وآله) فرمود: فضل و برتری اهل بیت و ذریه من بر دیگران مانند برتری آب بر هر چیز دیگر است و حیات هر چیزی به آب است، و محبت به اهل بیت و فرزندانم دین را کامل می کند.
ریزش گناهان
امام صادق (علیه السلام) فرمود: محبت ما اهل بیت گناهان را از بندگان می ریزد همان گونه که باد شدید برگ را از درخت می ریزد.
۸- ثبات ایمان
امیرالمومنین (علیه السلام) فرمود: خوشا به حال کسی که محبت ما اهل بیت در قلبش رسوخ کرده باشد. ایمان در قلب چنین کسی از کوه احد در مکانش ثابت تر است و کسی که محبت ما در دلش وارد نشده باشد ایمان در دلش حل می شود، همان گونه که نمک در آب حل می شود.
۹- نیل به برترین عبادت
امام صادق (علیه السلام) فرمود: بالای هر عبادتی، عبادت دیگری است و محبت ما اهل بیت بهترین عبادت است.
۱۰- کسب حکمت
امام صادق (علیه السلام) فرمود: کسی که اهل بیت را دوست داشته باشد و محبت ما در قلبش جا گرفته باشد، چشمه های حکمت بر زبانش جاری می شود.
۱۱- نیل به مقام توکل
رسول خدا (صلی الله وعلیه وآله) فرمود: کسی که خواستار توکل بر خداست، اهل بیت مرا دوست بدارد، کسی که می خواهد از عذاب قبر نجات یابد، اهل بیت مرا دوست داشته باشد، کسی که طالب حکمت است، اهل بیت مرا دوست داشته باشد، کسی که می خواهد بدون حساب وارد بهشت شود، اهل بیت مرا دوست داشته باشد. به خدا قسم کسی آ نها را دوست ندارد مگر اینکه در دنیا و آخرت سود برده است.
۱۲- نجات از جهنم
پیامبر (صلی الله وعلیه وآله) فرمود: ولایت من و اهل بیتم موجب امان از آتش جهنم است.
۱۳- نیل به مقام شهادت
رسول خدا (صلی الله وعلیه وآله) فرمود: کسی که بر محبت آل محمد بمیرد، شهید مرده است. کسی که بر محبت آل محمّد بمیرد، با آمرزش گناهان مرده است.
بدانید کسی که بر محبت آل محمد بمیرد، با توبه از گناهان خود مرده است.
بدانید کسی که بر محبت آل محمد بمیرد، با ایمان کامل مرده است.
بدانید کسی که بر محبت آل محمد بمیرد، فرشته مرگ و سپس منکر و نکیر به او مژده بهشت می دهند.
بدانید کسی که بر محبت آل محمد بمیرد، مانند عروس که به خانه همسرش می رود، با تجلیل به بهشت فرستاده می شود.
بدانید کسی که بر محبت آل محمد بمیرد، خداوند فرشته های رحمت را به زیارت قبرش می فرستد.
بدانید کسی که بر محبت آل محمد بمیرد، بر سنت و جماعت مرده است.
۱۴- کسب همه خوبی ها
رسول خدا (صلی الله وعلیه وآله) فرمود: کسی را که خداوند با معرفت و ولایت اهل بیت من بر او منت گذارده است، همه خوبی ها را برای او قرار داده است.
۱۵- کسب امنیت
رسول خدا (صلی الله وعلیه و آله) فرمود: کسی که ما اهل بیت را دوست داشته باشد، خداوند او را در حال امنیت در روز قیامت محشور خواهد کرد.
ثبات قدم بر صراط
پیامبر (صلی الله وعلیه وآله) فرمود: ثابت قدم ترین شما بر پل صراط کسی است که اهل بیت و اصحاب مرا بیشتر دوست دارد.
ورود به بهشت
رسول خدا (صلی الله وعلیه وآله) فرمود: یک روز دوستی آل محمد، از یک سال عبادت بهتر است و کسی که بر محبت آل محمد بمیرد وارد بهشت شود
حکم بن عتیبه گوید: در حضور امام باقر (علیه السلام) بودم و خانه آن حضرت پر از جمعیت بود. ناگاه دیدم پیرمردی عصازنان آمد و کنار در ایستاد و عرض کرد: السلام علیک یا بن رسول الله و رحمة الله و بر کاته امام باقر عَلَیهِ السَّلام جواب سلام او را داد.
آنگاه پیرمرد بر حاضران سلام کرد و همه آنها جواب سلام او را دادند.
سپس رو به امام باقر (علیه السلام) کرد و با اکرام و احترام عرض کرد: ای پسر رسول خدا! اجازه بده به شما نزدیک گردم فدایت شوم.
سوگند به خدا من شما را دوست دارم و دوستدار شما را هم دوست دارم و سوگند به خدا این محبت به خاطر طمع به دنیا نیست و سوگند به خدا دشمنان شما را دشمن می دارم و از آنها بیزاری می جویم و این به خاطر کینه توزی به آنها نیست و سوگند به خدا من حلال شما را حلال، و حرام شما را حرام می شمارم و در انتظار فرمان شما هستم. آیا در این صورت امیدوار باشم؟
امام باقر (علیه السلام) فرمود: إِ لَی إلَی، نزد من بیا، نزد من بیا!
پیرمرد نزدیک آمد و امام علیه السلام او را کنار خود نشاند و فرمود: ای پیرمرد! مردی نزد پدرم علی بن الحسین عَلَیهِ السَّلام آمد و مثل سوال تو را از او پرسید.
پدرم به او فرمود: وقتی از دنیا رفتی بر رسول خدا صَلی اللهُ عَلَیهِ وَ اله و بر علی و حسن و حسین و علی بن الحسین عَلیهِم السَّلام وارد می شوی و قلبت آرام و جگرت خنک، و چشمت روشن می شود و هنگام مرگ با رَوح و ریحان با فرشته های نویسنده اعمال روبه رو می شوی و تا زنده هستی آنچه را که دیدگان تو را روشن کند می بینی و همراه ما در مقام بلندی خواهی بود.
پیرمرد گفت: چگونه؟ امام باقر (علیه السلام) دوباره سخن خود را برای او بیان کرد.
پیرمرد گفت: الله اکبر! ای اباجعفر، اگر بمیرم بر رسول خدا صَلی اللهُ عَلَیهِ وَ اله و علی و حسن و حسین و علی بن الحسین عَلَیهِم السَّلام وارد می شوم و چشمم روشن می شود و قلبم آرام می گیرد و جگرم خنک می شود و هنگام مرگ با روح و ریحان با فرشته های نویسنده اعمال روبه رو می شوم و اگر زنده بمانم چیزی که چشمم را روشن می کند می بینم و با شما در مقام بلندی جای دارم؟
آنگاه منقلب شد و های های گریست تا آ نکه بر زمین افتاد و همه اهل مجلس از گریه او گریه کردند و امام باقر (علیه السلام) اشک های او را از دور چشمانش پاک کرد.
سپس پیر مرد سر بلند کرد و به امام عَلَیهِ السَّلام عرض کرد: ای پسر رسول خدا فدایت شوم، دستت را به من بده! حضرت دست خود را به طرف او دراز کرد.
دست امام را گرفت و بوسید و بر چشم ها و گونه ها و سینه و شکمش گذارد و آ نگاه برخاست و سلام کرد و رفت و امام باقر (علیه السلام) از پشت سر به او نگاه می کرد.
سپس رو به مردم کرد و فرمود: مَن أَحَبَّ أَن ینظُرَ إِلی رَجُلٍ مِن أَهلِ الجَنَّةِ، فَلینظُر إِلی هذاهر کس دوست دارد به مردی از اهل بهشت نگاه کند به این مرد بنگر
نظر شما