به گزارش خبرنگار گروه دین و اندیشه خبرگزاری شبستان، امروز اولین روز ماه ذی الحجه، دوازدهمین و آخرین ماه از ماههای قمری است. ماه ذی الحجه از ماه های حرام و بسیار شریف می باشد، کسانی که استطاعت پیدا می کنند در این ماه به مکه معظمه و مدینه منوره مشرف می شوند و مناسک حج را با شرایط خاص که در کتب فقهی آمده، انجام می دهند و پس از بازگشت از این سفر به آن افراد حاجی می گویند.
اگر چه ماه رمضان افضل ماهها میباشد ولی درباره بعضی از روزهای ماه ذی الحجه فضایلی بیش از ماه رمضان وارد شده است. این ماه ماه ولایت است چنان که در روز غدیر دین کامل شده و نعمت تمام میشود، و به جهت احترام این ماه لازم است انسان با غفلت وارد این ماه نشده از قبل آمادگی ورود و بندگی خداوند در این ماه را فراهم کند.
در برخی روایات آمده است که شبهای دهگانهای که قرآن در سوره «والفجر و لیال عشر» به آن سوگند یاد کرده است، شبهای دهه اول این ماه شریف است و این سوگند به خاطر عظمت آن است. از طرفی آمده است که ۱۰ روز اول ماه ذیالحجه ایام معدودات است که «و إذکُرُوا اللَّهَ فِی أیّامٍ [مَعْدُوداتٍ]؛ و خدا را در روزهای معین یاد کنند» پس انسان نباید غافل باشد چون غفلت با ذکر که در آیه آمده جمع نمیشود.
در حدیثی از رسول خدا (ص) در مورد فضائل ۱۰ روز اول ذی الحجه میخوانیم که عبادت و کار نیک در هیچ ایامی به اندازه این ایام (۱۰ روز اول ماه ذیالحجه) فضیلت ندارد. افزون بر اینها، هم صدا شدن با زوار خانه خدا در این ماه و یاد و خاطره مراسم با شکوه حج و معنویت و برکات آن، حال و هوای دیگری به انسان میدهد، مخصوصا برای کسانی که در سلک زوار سعادتمند خانه خدا قرار گرفتهاند، یا با یاد و خاطره آنها همراهند.
وجود دو «عید» مهم اسلامی عید قربان (عید اضحی) و عید غدیر (عید ولایت) و روز «عرفه» و خاطره دعای عجیب و بسیار گرانبهای امام حسین (ع) در عرفات، شکوه و عظمت خاصی به این ماه بخشیده و سزاوار است همه مومنان (مخصوصا جوانان پاکدل) از فضای آکنده از معنویت این ماه، غافل نشوند و در خودسازی و تهذیب نفس بکوشند که به پیشرفتهای مهمی نائل میشوند.
اعمال کامل دهه اوّل ماه ذی الحجه
۱ـ نماز
امام صادق(علیه السلام) می فرماید: پدرم حضرت امام باقر(علیه السلام) به من فرمود:پسرم! در دهه نخست از ماه ذی الحجّه(از شب اول ماه تا شب عید قربان) هر شب میان نماز مغرب و عشا این دو رکعت نماز را ترک مکن:
در هر رکعت سوره حمد و سوره توحید را می خوانی، سپس این آیه را بخوان:
وَ وَاعَدْنَا مُوسَی ثَلاَثِینَ لَیْلَةً وَ أَتْمَمْنَاهَا بِعَشْرٍ فَتَمَّ مِیقَاتُ رَبِّهِ أَرْبَعِینَ لَیْلَةً وَ قَالَ مُوسَی لأَخِیهِ هَارُونَ اخْلُفْنِی فِی قَوْمِی وَ أَصْلِحْ وَلاَ تَتَّبِعْ سَبِیلَ الْمُفْسِدِینَ. (اعراف/۱۴۲)
اگر چنین کنی، در ثواب حاجیان، و اعمال حجّ آنها شریک می شوی. (اقبال، ص ۳۱۷)
همچنین در روایتی از امام موسی کاظم (ع) نقل شده است که هر کس ۹ روز اول ذی الحجه را روزه بدارد، خداوند ثواب روزه تمام عمر را برای او می نویسد.
۲ـ روزه گرفتن
در روایتی امام موسی کاظم(علیه السلام) می فرمایند:هر کس ۹روز اوّل ذی الحجّه را روزه بدارد، خداوند ثواب روزه تمام عمر را برای او می نویسد. (زاد المعاد، ص ۲۴۰)
۳ـ خواندن دعا بعد از نماز
ابوحمزه ثمالی روایتی از امام صادق(علیه السلام) نقل کرده است که آن حضرت، از روز اوّل تا عصر روز عرفه، پس از نماز صبح و قبل از نماز مغرب این دعا را می خواند:
«اَللّـهُمَّ هذِهِ الاَْیّامُ الَّتی فَضَّلْتَها عَلَی الاَْیّامِ وَشَرَّفْتَها، وَ قَدْ بَلَّغْتَنیها بِمَنِّکَ وَرَحْمَتِکَ ... که در مصباح المتهجّد:ص ۶۷۲؛ اقبال:ص ۳۲۲ (با اندکی تفاوت)؛ مفاتیح الجنان) آمده است.
۴ـ ذکر پنج دعا
امام باقر(علیه السلام) فرمودند:خداوند پنج دعا را بوسیله جبرئیل برای حضرت عیسی(علیه السلام) هدیه فرستاد، تا در ایّام این دهه، آنها را بخواند. آن پنج دعا چنین است:
۱) اَشْهَدُ اَنْ لااِلهَ اِلاَّ اللهُ، وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ، لَهُ الْمُلْکُ وَلَهُ الْحَمْدُ، بِیَدِهِ الْخَیْرُ، وَهُوَ عَلی کُلِّ شَیْء قَدیرٌ.
۲) اَشْهَدُ اَنْ لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، وَحْدَهُ لاشَریکَ لَهُ، اَحَداً صَمَداً، لَمْ یَتَّخِذْ صاحِبَةً وَلا وَلَداً.
۳) اَشْهَدُ اَنْ لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ، اَحَداً صَمَداً، لَمْ یَلِدْ وَلَمْ یُولَدْ، وَلَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً اَحَدٌ.
۴) اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ، وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ، لَهُ الْمُلْکُ وَلَهُ الْحَمْدُ، یُحْیی وَیُمیتُ، وَهُوَ حَیٌّ لا یَمُوتُ، بِیَدِهِ الْخَیْرُ، وَهُوَ عَلی کُلِّ شَیْء قَدیرٌ.
۵) حَسْبِیَ اللهُ وَکَفی، سَمِعَ اللهُ لِمَنْ دَعا، لَیْسَ وَرآءَ اللهِ مُنْتَهی، اَشْهَدُللهِِ بِما دَعا، وَاَنَّهُ بَریءٌ مِمَّنْ تَبَرَّءَ، وَاَنَّ لِلّهِ الاْخِرَةَ وَالاُْولی.
حضرت عیسی(ع) پاداش فراوانی را برای خواندن صد مرتبه این پنج دعا ذکر فرمود. (اقبال، ص ۳۲۳)
مرحوم «علاّمه مجلسی» گفته است:اگر کسی هر روز هر یک از این پنج دعا را ده مرتبه بخواند (که در مدّت ده روز هر کدام را صد مرتبه خوانده است) به روایت عمل کرده است. البتّه اگر هر روز هر دعایی را صد مرتبه بخواند بهتر است. (زادالمعاد، ص ۲۴۵)
۵ـ در هر روز از این دهه، این ذکر را به نقل از امیر مؤمنان(ع) بخواند، اگر روزی ده مرتبه بخواند بهتر است:
لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ عَدَدَ الّلَیالی وَالدُّهُورِ، لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ عَدَدَ اَمْواجِ الْبُحُورِ،
لااِلهَ اِلاَّ اللهُ وَرَحْمَتُهُ خَیْرٌ مِمّا یَجْمَعُونَ، لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ عَدَدَ الشَّوْکِ وَالشَّجَرِ،
لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ عَدَدَ الشَّعْرِ وَالْوَبَرِ، لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ عَدَدَ الْحَجَرِ وَالْمَدَرِ،
لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ عَدَدَ لَمْحِ الْعُیُونِ،
لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ فِی اللَّیْلِ اِذاعَسْعَسَ، وَالصُّبْحِ اِذا تَنَفَّسَ،
لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ عَدَدَ الرِّیاحِ فِی الْبَراری وَالصُّخُـورِ،
لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ مِـنَ الْیَـوْمِ اِلـی یَـوْمِ یُنْفَخُ فِی الصُّورِ. (اقبال، ص ۳۲۴)
۶. قرائت سوره فجر
در حدیثی از رسول خدا (ص) نقل شده است:هر کس سوره فجر را را در دهه اول ماه ذی الحجه قرائت نماید گناهانش بخشیده می شود و اگر در غیر این ایام خوانده شود مایه نورانیت او در قیامت می گردد. (مجمع البیان، ج۱۰، ص۳۴۱)
اعمال شب و روز عرفه
پاداش عبادت در این شب با صدو هفتاد سال عبادت برابر است.
کسی که در این شب توبه کند مورد مغفرت الهی قرار می گیرد.
همچنین زیارت حضرت سید الشهدا(ع) در این شب سفارش شده است.
مستحب است دعای اللهم یا شاهد کل نجوی در این شب خوانده شود.
اعمال روز عرفه
روزه
گرفتن روزه در این روز بسیار توصیه شده است و در روایتی روزه آن را کفاره نود سال روزه می دانند.
دعای عرفه
خواندن دعای عرفه مهمتر از روزه گرفتن است، بنابراین اگر ضعف روزه مانع از خواندن این دعا شود بهتر است روزه گرفته نشود. برای خواندن دعا باید به آداب و شرایط خوادن دعا توجه داشت.
مکان دعا
بهترین مکان برای خواندن دعای عرفه، کربلا است. امام صادق(ع) در روایتی می فرمایند:
«خداوند متعال قبل از اهل عرفات برای زائرین قبر حسینی علیه السّلام جلوه کرده، نیازهای آنان را برآورده، گناهانشان را بخشیده و آنان را به خواسته هایشان می رساند. آنگاه نزد اهل عرفات آمده و با آنان نیز این گونه رفتار می کند.»
زیارت امام حسین(علیه السلام)
خواندن زیارت امام حسین(ع) در ین روز بسیار سفارش شده است و در روایتی ثواب آن را برابر با یک میلیون عمره با پیامبر اکرم(ص)، یک میلیون حج با امام زمان(ع)، آزاد کردن یک میلیون برده و کالاهایی که باندازه بار یک میلیون اسب باربر باشد می داند.
نماز قبل از دعا
بعد از زیارت و قبل از خواندن دعای عرفه، دوازده رکعت نماز خوانده شود که در هر رکعت یک بار «سوره حمد» «آیة الکرسی» و «توحید» بخواند.
سپس به اندازه ای که می تواند قرآن بخواند و بعد سجده کرده و بعد از سجود بگوید: «سُبْحانَ مَنْ لَبِسَ الْعِزَّ وَ فازَ بِهِ، سُبْحانَ مَنْ تَعَطَّفَ بِالْحِلْمِ وَ تَکَرَّمَ بِهِ، سُبْحانَ مَنْ أَحْصی کُلَّ شَیْ ءٍ وَ عَلِمَ بِهِ، سُبْحانَ مَنْ لا یَنْبَغِی انْ یُسَبَّحَ سِواهُ، سُبْحانَ ذِی الْعِزِّ وَ الْقُدْرَةِ، سُبْحانَ الْعَظِیمِ الاعْظَمِ.
اسْأَلُکَ یا رَبِّ بِمَعاقِدِ الْعِزِّ مِنْ عَرْشِکَ وَ بِاسْمِکَ الْعَظِیمِ، وَ أَسْأَلُکَ بِالْمُسْتَجابِ مِنْ دُعاءِکَ، وَ بِنُورِ وَجْهِکَ انْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ-»و سپس خواسته های خود را از خدا بخواهد.
وقایع ذی الحجه
ازدواج حضرت فاطمه با امیرالمومنین علی (ع)
شهادت امام محمدباقر(ع)
روز نهم این ماه عرفه و روز دهم نیز روز عید قربان
ترویه و کوچ حاجیان از مکه
شهادت مسلم بن عقیل در سال ۵۹ قمری
انتصاب امیرالمومنین علی (ع) به جانشینی پیامبر (ص) و عید سعید غدیر، روز هجدهم سال دهم
قتل عثمان بن عفان خلیفه سوم، روز هجدهم سال ۳۵
مباهله پیامبر (ص)، روز بیست و چهارم
بیعت مردم با امام علی (ع) و تصدی خلافت ظاهری امام، روز بیست و پنجم ذیحجه سال ۳۵ قمری
قتل عمر خطاب به دست ابولؤلؤ، روز بیست و نهم
نظر شما