به گزارش خبرگزاری شبستان، حجت الاسلام دکتر «احمد رهدار»، استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام پیرامون موضوع جایگاه مسجد در دیپلماسی اظهار داشت: مسجد در اسلام با این هدف تشریع شده است که کانون و پایگاه همه فعالیت های فرهنگی حوزه عمومی باشد. امروز و در دهههای اخیر در سیاست بین الملل با سه نوع دیپلماسی مواجه هستیم. نخست همان «دیپلماسی رسمی و قدیمی» که از گذشته و قدیم الایام بوده و در قرون اخیر نهادی که کارگزاری این دیپلماسی را به عهده دارد، وزارت امور خارجه و سفارتها هستند و متعلَق فعالیت ها و برنامه های آنها نیز دولت های دیگر و سازمانهای بین المللی است.
وی نوع دوم دیپلماسی را «دیپلماسی عمومی» برشمرد و تصریح کرد: در دو سه دهه اخیر نوع دومی از دیپلماسی به نام «دیپلماسی عمومی» پررنگ شده است که نهاد کارگزار آن همچنان وزارت امور خارجه و سفارت است اما متعلَق آن، دیگر دولت ها و نظامهای بین المللی نیستند. بلکه ملت های کشورهای دیگر هستند. به عنوان مثال برنامههایی که وزرات امور خارجه جمهوری اسلامی ایران برای مردم عراق، مردم سوریه، برای مردم پاکستان و... دارد و از آن با عنوان «دیپلماسی عمومی» تعبیر می شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام خاطرنشان کرد: دیپلماسی نوع سومی نیز در دهه اخیر مطرح شده که به شدت پربسامد است و «دیپلماسی شهروندی» نامیده می شود. نهاد کارگزار« دیپلماسی شهروندی» وزارت امور خارجه و سفارت نیست. در این نوع دیپلماسی اصولا دولت در وجه کلان و حاکمیت در وجه کلان، تنها نقش نوعی تسهیل گری دارد اما کارگزار آن محسوب نمی شود.
حجت الاسلام رهدار گفت: در این نوع دیپلماسی، «ملت ها» و «افراد» در وجه حقیقی خود با هم ارتباط برقرار می کنند. نمونه بارز این نوع دیپلماسی در عصر ما راهپیمایی و پیاده روی «اربعین» است. راهپیمایی عظیم اربعین، قائم به دولت ها نیست. بلکه می توان گفت انتخابی است که (به عنوان مثال) مردم ایران و عراق انجام داده اند؛ و حول این انتخاب با هم تعامل می کنند؛ هزینه های آن را تامین می کنند؛ رفت و آمد و اسکان و... به عبارتی کلیه شئون آن توسط مردم اداره می شود.
وی با بیان این نکته که مسجد پایگاهی برای حوزه «دیپلماسی عمومی» است، تاکید کرد: این بدان مفهوم است که مسجد می تواند کانونی باشد برای فعالیتهایی که وزارت امور خارجه ی ما برای دیگر ملتها دارد. به عنوان مثال وزارت امور خارجه ما می تواند برخی برنامه ها در حوزه فرهنگ عمومی را از طریق مساجدی که در کشورهای مقصد قرار دارند، انجم دهد. کما اینکه عملا هم ما این کار را انجام می دهیم.
دکتر رهدار تصریح کرد: ما دررابطه با آن دسته از کشورهای اروپایی که روابط دیپلماسی چندان خوبی با آنها نداریم، بسیاری از کارها و برنامههای فرهنگی را در آنجا از طریق مساجد انجام می دهیم. نمونه بارز آن «مسجد هامبورگ» بود که متاسفانه در سال های اخیر بسته شد اما در اروپا ما همچنان مساجدی داریم که در حال فعالیت هستند و اغلب هم سیاستگذاری این فعالیت ها در وزارت امور خارجه و سفارت انجام می شود. اما مجری (اجراکننده) بیرونی آن، «متولیان مسجد»، «امام مسجد» و ... هستند.
وی خاطرنشان کرد: علاوه بر این مسجد می تواند در لایه «دیپلماسی شهروندی» نیز محور باشد. به عنوان مثال فعالیت هایی که مسجد مقدس جمکران با مسجد سهله در کوفه دارند را می توان در این قالب تعریف کرد. یا به شکل کلی فعالیت هایی که همه مساجد در برهه های خاص دارند. شما دیدید در ایام جنگ 12 روزه اسرائیل علیه ایران، امام جماعت مسجد زیتونه در تونس، بیانیه ای منتشر کردند - در همان اثنای جنگ - و از مردم تونس خواستند که نماز عصر را در مسجد اجتماع کنند و بعد از نماز متفرق نشوند بلکه در مسجد بنشینند و برای پیروزی مردم ایران دعا کنند.
عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام این نوع ارتباط را یک نوع ارتباط «مسجد و یک ملت» برشمرد و افزود: در ماجرای حمله اسرائیل به جنوب لبنان و پویشی به نام «ایران همدل» که در کشور برگزار شد اغلب کانون های مرکزی و راهبری این پویش مساجد بودند. در ماجرای کرونا نیز همه شاهد بودیم که مساجد یک نقش کاملا عمومی پیدا کردند.
حجت الاسلام رهدار خاطرنشان کرد: در مجموع می توان گفت، «مسجد» می تواند در دیپلماسی یک کانون باشد اما دیپلماسی در روزگار ما سه شاخه تخصصی و نسبتا متفاوت پیدا کرده و شاخه ای که تناسب بیشتری با مسجد دارد «دیپلماسی عمومی» و «شهروندی» است و برنامه ها و اقدامات ذیل این دو نوع از دیپلماسی در محدودهی فعالیتهای مسجد قرار می گیرد.
نظر شما