«یاسر موحدفر» دبیرکل بنیاد فردوسی در گفتوگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان درباره مفهوم وطن و ایران و مقاومت در اشعار فردوسی گفت: فردوسی با سرودن شاهنامه، نهتنها تاریخ و اسطورههای ایران را زنده نگه داشت، بلکه مفهوم وطن را بهسان مادر، مقدس و گرامی معرفی کرد؛ مفهومی که امروز بیش از هر زمان دیگری، ایرانیان را در دفاع از هویت، فرهنگ و سرزمین خود به وحدتی تاریخی رسانده است.
دبیرکل بنیاد فردوسی با اشاره به پیشینه نام ایران در متون تاریخی و شاهنامه فردوسی گفت: فردوسی از هزار سال پیش، نام ایران را بیش از ۱۷۰۰ بار در شاهنامه آورده است؛ موضوعی که نشاندهنده هویتی تاریخی و تمدنی است که از ده هزار سال پیش تاکنون تداوم داشته است. ایران تنها کشوری در جهان است که همواره با همین نام شناخته شده و بسیاری از کشورهای منطقه که امروز مستقلاند، در گذشته بخشی از ایران فرهنگی محسوب میشدند.
یاسر موحدفر افزود: حتی با وجود جداسازیهای جغرافیایی و سیاسی، نامها و نشانههایی چون "ایراک" (عراق امروزی) ریشه در ایران کهن دارند. شهرها و سرزمینهایی در اطراف ایران کنونی، خود را متعلق به تمدن ایران میدانند. در ایران باستان، این سرزمین با عنوان "ایرانویچ" شناخته میشد؛ مفهومی که ایران را محور تمدنی سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا معرفی میکرد.
وی با اشاره به نگاهی هویتی ایرانیان به سرزمین خود اظهار کرد: در فرهنگ ایرانی، سرزمین همانند مادر دوم تلقی میشود؛ مادری که فرهنگ، ریشهها و آیینها را منتقل میکند. فردوسی نیز بارها در شاهنامه به این نگاه اشاره کرده و ایران را نه تنها بهعنوان یک جغرافیا، بلکه بهعنوان یک موجود زنده با هویتی مشخص معرفی میکند.
دبیرکل بنیاد فردوسی ادامه داد: فردوسی، ایرانیان را دارای ویژگیهایی ممتاز میداند که در دیگر ملل دیده نمیشود. این خصایص باعث شده تا حس یکپارچگی ملی در میان ایرانیان، چه در داخل کشور و چه در اقصینقاط جهان، همواره زنده بماند. شاهنامه مملو از تقابل نیروهای اهورایی و اهریمنی است و ایرانیان همواره در صف نیروهای خیر جای میگیرند. فردوسی، حملات ایرانیان را واکنشی به درخواست ملتهای ستمدیده برای رهایی از نیروهای اهریمنی معرفی میکند.
وی در ادامه به داستانهای تاریخی شاهنامه از جمله روایت منوچهر و آرش کمانگیر اشاره کرد و گفت: منوچهر برای بازپسگیری سرزمینهای اشغالشده، قیام میکند و آرش با فدا کردن جان خود، مرز ایران را از قله دماوند تا بلخ با پرتاب یک تیر مشخص میسازد؛ روایتی که در آثار ابوریحان بیرونی نیز به عنوان یک رخداد تاریخی ذکر شده است.
یاسر موحدفر در ادامه اظهار داشت: فردوسی بر این باور است که دفاع از ایران، دفاع از ناموس، کودک و سرزمین است. به اعتقاد فردوسی، هر نوع اندیشه بدخواهانه که وارد ایران شود، مانند ورود پلیدی به حریم خانواده است. به همین دلیل، همبستگی ملی ایرانیان، ریشه در چنین مفاهیمی دارد.
وی با اشاره به ساختار اجتماعی در اندیشه فردوسی گفت: در شاهنامه، چهار قشر اصلی جامعه ایرانی برای دفاع از سرزمین مشخص شدهاند: نظامیان، روحانیان، صنعتگران و کشاورزان. هر یک از این گروهها نقش مهمی در پاسداری از فرهنگ و تمدن ایران دارند. فردوسی به بسیج عمومی این اقشار در زمان حمله بیگانگان اشاره میکند و پهلوانان را نماد رهبری این بسیج ملی میداند.
یاسر موحدفر تأکید کرد: فردوسی، ایران را سرزمین اندیشه، خرد، دین و انساندوستی میداند. اندیشههای خیرخواهانهای که از دوران زرتشت آغاز شده و در اسلام نیز مورد تأیید قرار گرفته، همواره محور تمدنی ایران بوده است. فیلسوفان بزرگی چون هگل و هایدگر نیز به این ویژگیها در آثار خود اذعان داشتهاند و اندیشه ایرانی را برخلاف نگاه بهرهکشانه غرب نسبت به انسان و طبیعت، نگاهی شاعرانه، حکیمانه و انسانی دانستهاند.
وی با اشاره به موضوع رهبری در فرهنگ ایرانی اظهار داشت: یکی از مولفههای هویت ملی ایران، وجود رهبری دانا و فرزانه است که همواره پشتوانه استقلال، آرامش و پیشرفت کشور بوده است. فردوسی میگوید: "چو ایران نباشد تن من مباد / بدین بوم و بر زنده یک تن مباد. "
دبیرکل بنیاد فردوسی با اشاره به تحولات اخیر منطقه گفت: تجاوز رژیم صهیونیستی به خاک کشورمان بار دیگر نشان داد که ایرانیان حتی در سختترین شرایط اقتصادی، برای حفظ استقلال و هویت ملی خود، یکپارچه در برابر دشمن خارجی میایستند. همانطور که در دوران دفاع مقدس دیدیم، پس از جنگ، رابطهای دوستانه میان ملت ایران و عراق شکل گرفت و امروز بزرگترین آیین مذهبی ما، یعنی اربعین، با مشارکت هر دو ملت برگزار میشود.
نظر شما