خبرگزاری شبستان؛ گروه فرهنگ و اجتماع: سالها پیش، رومن رولان، نویسنده فرانسوی که در خانوادهای بورژوا پرورش یافته بود، هزاران کیلومتر راه پیمود تا مهاتما گاندی را از نزدیک ببیند. او با گاندی گفتوگو کرد، زندگیاش را لمس کرد و سپس با قلمش، اثری خلق کرد که به گفته بسیاری، شاهکاری ادبی است. رهبر انقلاب درباره این کتاب میفرمایند: «راجع به گاندی کتابهای زیادی خواندهام، اما هیچکدام به پای کتاب رومن رولان نرسید. او در سفری کوتاه به هند، شخصیت معنوی گاندی را با بهترین بیان توصیف کرده است.»
حال، اگر از گاندی و رولان بگذریم و به ایران پس از انقلاب ۵۷ نگاه کنیم، میبینیم شخصیتهایی داشتهایم که افقهایشان بسیار فراتر از گاندی بود، اما در معرفی هنری و ادبی آنها کوتاهی کردهایم. چرا درباره بزرگانی چون شهید بهشتی، شهید مطهری یا آیتالله طالقانی رمانهای فاخر نداریم؟ چرا وقایع صدر انقلاب در قالب آثار ادبی برجسته روایت نشدهاند؟
این خلأ ادبی، پرسشی جدی پیش روی ماست. تجربه نشان داده که آثار سفارشی، مانند برخی فیلمهای جشنواره فجر که با مضمون خوب اما کیفیت پایین ساخته شدهاند، نمیتوانند پاسخگوی این نیاز باشند. مضمون خوب بهتنهایی کافی نیست؛ نویسنده باید با اثرش زندگی کند، همانگونه که رومن رولان با وجود دشواریهای سفر به هند – گرما، نبود امکانات و مشکلات بهداشتی – خود را با سوژهاش درگیر کرد و اثری ماندگار آفرید.
برای خلق آثار ادبی فاخر، نیازی به سفارش دولتی نیست. اگر شرایط نشر بهبود یابد، معیشت نویسندگان سامان پیدا کند و بستر خلاقیت فراهم شود، نویسندگان ایرانی نیز میتوانند آثاری درخور درباره شخصیتهایی چون امام خمینی (ره) خلق کنند. رهبر انقلاب در توصیهای به یکی از نویسندگان فرمودهاند: «اگر میخواهی شرح حال امام را بنویسی، حتماً کتاب مهاتما گاندی رومن رولان را بخوان. او در تصویرسازی، استادی بینظیر است.»
محسن چینیفروشان هم در این رابطه میگوید: باید بگویم که آقا خیلی بهعنوان زندگینامهنویس روی رومن رولان تأکید میکنند، در جلسهای میگفتند: «ما کسی مثل رولان نداشتهایم که بیاید زندگینامه بزرگان انقلاب را بنویسد، ما چنین کتابهایی را لازم داریم، این یک تخصص است و باید بعضیها بروند دنبالش و یاد بگیرند و کمبودش احساس میشود. »
سالها پس از این توصیه، هادی حکیمی با کتاب «روحالله» به این سخن جامه عمل پوشاند. او با پژوهشی دقیق، به دل تاریخ سفر کرد و زندگی امام خمینی (ره) را از ۱۳۴۲ تا پایان عمر در قالب اثری مستند-داستانی روایت کرد. این کتاب، اگرچه به جزئیات دیوانهوار رومن رولان نمیرسد، اما گامی بلند در مسیر ادبیات انقلاب است. حکیمی خطی را شکست که دیگران جرأت نزدیک شدن به آن نداشتند و راه را برای نویسندگان دیگر گشود تا با جسارت، زندگی بزرگان انقلاب را به بند کلمات بکشند.
تقریظ رهبر انقلاب بر «روحالله» نشاندهنده ارزش این اثر است. «روحالله» نویدبخش جریانی تازه در ادبیات انقلاب است؛ جریانی که میتواند با حمایت و فراهم شدن بستر مناسب، به خلق آثاری ماندگار منجر شود. کافی است به نویسندگان اعتماد کنیم و اجازه دهیم قلمشان، تاریخ انقلاب را به زیبایی روایت کند.
امیرعباس شاهسواری؛ نویسنده و پژوهشگر
نظر شما