تخریب حرمین عسکریین(ع)؛ طرح تروریست برای تقویت خشونت کور مذهبی تکفیری هاست

به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، پانزده سال پیش در بیست و سومین روز از ماه محرم، اشغالگران و تروریستهای مزدور در جنایتی هولناک، در شهر سامرا، به تخریب حرم مطهر حضرت امام هادی علیه السلام و امام حسن عسکری علیه السلام دست زدند و لعن و ننگ و نفرین ابدی را برای خویش خریدند.
 

سامرا یکی از چهار شهر زیارتی شیعیان در عراق

آستان مقدس امامین عسکریین(ع) در کشور عراق در شهر سامراء در استان صلاح‌الدين، در نيمه شمالى عراق و در شرق استان انبار و غرب استان‌هاى ديالى و سليمانيه، واقع است. این آستان مقدس، از دیرباز تاکنون، یکی از زیارتگاه‌های مهم شیعیان در جهان بوده و وجود آن در شهر سامرا، این شهر را به یکی از چهار شهر زیارتی مهم شیعیان در عراق، تبدیل کرده است.

تاریخچه آستان سامرا

آستان مقدس سامرا، محل دفن دو امام دهم و یازدهم شیعه، حضرت امام علی نقی(ع) و امام حسن عسکری(ع) است که به آستان امامین عسکریین(ع) نیز شناخته شده است. هسته اولیه آستان سامرا، خانه امام‌ هادی(ع) است که پس از احضار شدن به سامرا به دستور متوکل عباسی، برای سکونت خود از «دلیل بن یعقوب نصرانی»، خریداری نمود. این خانه، در یکی از محلات سامرا، به نام عسکر المعتصم واقع بود و امام یازدهم شیعه(ع) نیز با انتساب به همین محله، به لقب «عسکری» شهرت یافت.

درباره تاریخچه و روند ساخت بارگاه امامین عسکریین(ع) در قرون اولیه اسلامی، اطلاعات موثق چندانی در منابع معتبر تاریخی، به چشم نمی‌خورد. اما مرحوم شیخ محمد سماوی تاریخچه احداث آستان سامرا را در منظومه‌ای به زبان عربی، سروده است. بر این اساس، در سال 333 ه. ق، ناصرالدوله حمدانی، گنبدی روی قبر دو امام، بنا کرد و برای شهر سامرا، حصاری بنیان نهاد.

بازسازی‌های حرمین عسکریین در دوره های مختلف

در سال 337 ه. ق، معزالدوله دیلمی پس از پیروزی بر ناصرالدوله، وارد سامرا شد و اموالی برای آبادانی شهر، صرف نمود و اقدامات عمرانی ناصرالدوله را تکمیل کرد. به دستور وی، صندوقچه‌ای از چوب، بر قبر مطهر نهادند. پس از وی نیز برادرزاده‌اش، عضدالدوله دیلمی، در سال 368 ه. ق، گنبد و بارگاه سامرا را بازسازی کرد و صحن آن را توسعه داد و حصار پیرامون شهر را بازسازی کرد.

عبدالجلیل قزوینی رازی، بنای گنبد آستان سامرا را به امیر شرف‌الدوله مسلم ابن قریش عقیلی (متوفای 478 ه. ق)، حاکم شیعه مذهب موصل و حلب، نسبت داده است. شاید اقدام یاد شده مسلم بن قریش، شامل اصلاحات یا اضافاتی در حرم سامرا بوده است. از خلیفه عباسی، الناصرلدین الله، نیز درِ چوبی نفیسی برای سرداب غیبت امام زمان(عج)، باقی مانده است که نشان‌ دهنده اهتمام وی، به این آستان مقدس است.

به گفته مرحوم سماوی در منظومه خود، بازسازی دیگر حرم سامرا، در دوره آل‌جلایر به دست سلطان حسن جلایری، صورت گرفته است. در سال 1106 ه. ق، آتش‌سوزی بزرگی در آستان مقدس رخ داد که باعث از بین رفتن درها، فرش‌ها و صندوقچه‌های قبور و سایر اشیای نفیس موجود در حرم گردید. پس از این آتش‌سوزی، حرم مطهر سامرا، به دستور شاه سلطان حسین صفوی، بازسازی و تعمیر گردید و ضریح و صندوقچه‌های جدیدی در ایران، ساخته شد که شاه سلطان حسین، آنها را به دست چند تن از علما و مشاهیر، به سامرا ارسال کرد و در مراسم باشکوهی بر قبور شریف، نصب گردید.

حدود سال 1200 ه. ق، احمدخان دنبلی، حاکم آذربایجان، میرزا محمد رفیع بن میرزا محمد شفیع مستوفی الممالک را مامور بازسازی آستان مقدس کرد و دستور داد تا سرداب، حرم مطهر، رواق‌ها، ایوان‌ها و صحن شریف، مشابه حرم امیرمؤمنان(ع) در نجف، بازسازی و توسعه یابد. در کتیبه باقی‌مانده از این تعمیرات، نام میرزا محمد رفیع، دیده می‌شود. این تعمیرات، به سبب کشته شدن احمدخان دنبلی، ناتمام ماند و فرزندش، حسینقلی‌خان دنبلی، 25 سال بعد، آن را دنبال کرد. او کاشی‌های گنبد را بازسازی نمود و برای زائران، حمام، کاروانسرا و مسجد ساخت. حسینقلی‌خان بر مزار نرگس خاتون و حکیمه خاتون نیز ضریحی قرار داد.

در دوره قاجار، شیخ عبدالحسین تهرانی، معروف به شیخ‌العراقین، براساس وصیت امیرکبیر، از ثلث اموال وی، بازسازی کامل و همه‌جانبه‌ای را در حرم انجام داد که عبارت‌ بود از: طلاکاری گنبد، تعمیر صحن و ایوان، تعبیه سنگ‌های مرمر سبز در دیوارهای رواق‌ها و حرم، ترمیم بخش‌هایی از دیوارهای صحن و کاشی‌کاری آنها. این اقدامات در 1285 ه. ق، پایان یافت.

در دوره حضور میرزای شیرازی (متوفای 1312 ه. ق) در سامرا، در اوایل قرن چهاردهم هجری، حرم و رواق‌ها، آینه‌کاری و سنگ‌های کف صحن شریف، ترمیم شد و ساعت بزرگی بر درِ قبله، نصب گردید. در سال 1355 ه. ق، عده‌ای شبانه به آستان مقدس حمله‌ور شدند و مقداری از طلاهای گنبد را سرقت کردند. در ماه صفر سال 1356 ه. ق، نیز قفل درِ آستانه را شکستند و شمعدان‌های حرم را که از نقره خالص بود و هریک، هشتاد کیلو وزن داشت، ربودند.

در سال 1380 ه. ق، تعمیرات و اقدامات وسیعی به دست حاج علی اصفهانی کهربایی از تجار معروف کربلا، در آستانه عسکریین آغاز شد که از آن جمله، می‌توان به نصب ضریح نقره و طلاکوب بر قبور شریف، اشاره کرد. همچنین ایشان در سال 1387 ه. ق، هر دو گلدسته آستانه را به هزینه شخصی خود، طلاکاری نمود و خانه‌های قسمت شمال و شرق صحن شریف را خریداری کرد و بر مساحت صحن شریف افزود.

چه کسانی در آستان سامرا مدفون هستند

حضرت امام‌ هادی(ع) پس از وفات، در خانه خود به خاک سپرده شد. سپس امام حسن عسکری(ع) را نیز پس از درگذشت، کنار قبر شریف ایشان، به خاک سپردند. افزون‌بر این دو امام، شخصیت‌های دیگری از خاندان ایشان، از جمله حکیمه، دختر امام محمد جواد(ع)، نرجس، همسر امام حسن عسکری(ع) و مادر امام زمان(عج)، جعفر کذاب، فرزند امام‌ هادی(ع) نیز در همین خانه، به خاک سپرده شدند.

تخریب حرمین امامین عسکریین توسط سلفی‌ها

با آغاز درگیری‌های فرقه‌ای در عراق که مدتی پس از سقوط رژیم بعثی این کشور آغاز شد، در ساعت 45: 6 یا 7 صبح روز چهارشنبه، 23 محرم 1427 ه. ق، (مصادف با 22 فوریه 2006 م و 3/ 12/ 1384 ه. ش)، عده‌ای از نیروهای سلفی وابسته به سازمان تروریستی القاعده، با پوشیدن لباس پلیس عراق، وارد حرم مطهر امامین عسکریین(ع) شدند و اسلحه نگهبانان را گرفتند و حرم شریف را با مواد منفجره به وزن حدود 200 کیلوگرم، بمب‌گذاری کردند.

در نتیجه این بمب‎گذاری، گنبد بنا با پوشش آجری و طلاکاریش و همچنین تزئینات کاشی‌کاری در دیوارهای آن، فرو ریخت. شدت این انفجار به حدی بود که برخی از مصالح و تزئینات به کار رفته تا شعاع نیم کیلومتر به بیرون پرتاب شد. اما به علت استحکام بنا، پایه‌های گنبد، بدنه اصلی و دیوارها، سالم باقی ماند.

به دنبال این حادثه در عراق و ایران بازارها تعطیل شد، عزای عمومی اعلام شد و مراجع تقليد و علمای حوزه‎های علميه ایران و عراق دروس خود را تعطيل كردند.گردهمایی اعتراضی با حضور مراجع تقلید و علمای حوزه‌های علمیه قم در مسجد اعظم انجام شد. همچنین آیت‌الله خامنه‌ای و مقامات بلندپایه سیاسی ایران و عراق با صدور بیانیه‎هایی این اقدام را محکوم کردند.

مراحل بازسازی حرمین عسکریین (ع) پس از تخریب 

عملیات بازسازی حرم به دليل مخالفت‌هایی كه از سوی برخی گروه‎های غیر شیعی وجود داشت، با تاخير آغاز شد. ایران برای بازسازی این حرم اعلام آمادگی كرد؛ به دلیل اینکه گنبد حرم عسکریین در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده بود قرار بر این شد كه بازسازی حرم توسط كارشناسان اروپایی و زیر نظر یونسكو انجام شود؛ اما عمليات بازسازی به كندی صورت گرفت و سرانجام دولت عراق اين مسئولیت را به ستاد بازسازی عتبات عالیات در ایران واگذار كرد.

کار ساخت گنبد حرم در سال ۱۳۸۹ش کلید خورد. این گنبد که با مساحت یک هزار و ۲۰۰ متر مربع بزرگترین گنبد‌ در اعتاب مقدسه به شمار می‎آید در تابستان ۱۳۹۱ش با بیش از ۲۳ هزار خشت طلا، طلاکاری شد. به گفته برخی منابع، بازسازی حرمین عسکریین(ع) با مبلغی حدود یکصد میلیون دلار محقق شده است.

امنیت پایین منطقه سامرا مراحل بازسازی این حرم را بارها به تعویق انداخت که این امر با نارضایتی شیعیان و دوستداران اهل بیت(ع) همراه بود. از این رو، آیت‌الله سید علی سیستانی ساخت ضریح عسکریین (ع) را بر عهده گرفت و آن را به نماینده خود در ایران واگذار کرد.

کارگاه ساخت ضریح امامین عسکریین در سال۱۳۸۹ش در قم و زیر نظر سید جواد شهرستانی (نماینده آیت‌الله سیستانی در ایران) دایر شد. طراحی این ضریح را «سید مهدی علمدار» بر عهده داشت و طراح چوب و سازه‌های آن نیز «سید مهدی دیدار» بود. «سید محمد حسینی موحد» کار خطاطی این ضریح را برعهده داشته است. به گفته لاجوردی، مسئول پروژه ساخت ضریح امامین عسکریین، در این‌ پروژه ۴ هزار و ۵۰۰ کیلو نقره، ۷۰ کیلو طلا و ۱۱ هزار کیلو چوب ساج استفاده شده است. ساخت ضریح عسکریین در سال ۱۳۹۳ به پایان رسید و در بهمن ۱۳۹۵ به سامرا منتقل شد و در ۴ اردیبهشت ۱۳۹۶ش از آن رونمایی گردید.

گروه­ های تکفیری و تروریستی داعش به عنوان دشمنان اهل بيت (عليهم السلام) در جنايتي آشکار حرمين امام هادي و امام حسن عسکري (عليهما السلام) را تخريب کردند. رفتار و عملکرد این افراد به نام اسلام، موجب وارد شدن آسیب­هایی به دین اسلام در اذهان جهانیان شده است .دکتر کامیار صداقت ثمر حسینی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی به مناسبت پانزدهمین سالگرد تخریب حرمین عسکرین(ع) در گفت و گو با شبستان گفت: تخریب حرم عسکریین(ع) - حضرت امام هادی و حضرت امام حسن عسكري (علیهما‌السلام) – و نیز حملات تروریستی که متوجه زوّار آن می‌شود؛ هم به لحاظ فکری و هم اقدام عملی ناشی از عقیده وهابیّت است؛ امّا باید آن را در ذیل نقشه‌های راهبردی غرب در سرزمین‌های اسلامی موردتوجه قرار داد.

این عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی افزود: نگاه راهبردی غرب به جهان اسلام در امتداد بیانیه بالفور (1917م)، جهت تضعیف مسلمانان و حفظ امنیت اسرائیل است که در سال‌های اخیر با توسل به ایجاد جنگ‌های مذهبی میان مسلمانان دنبال می شود. البته این بدان معنا نیست که در میان عوام مسلمین تنش‌هایی رخ نداده باشد؛ در سامراء سابقه تاریخی هم دارد، چنان که در دوران اقامت میرزای بزرگ شیرازی در سامراء، احتمال وقوع برخوردهایی در آن شهر می‌رفت که با فراست و تدبیر میرزای بزرگ شیرازی و علمای اهل سنت آن شهر، مشکلات حل شد. لازم به ذکر است که شجره فقهی غالب علمای تقریبی معاصر مذهبِ امامیه به میرزای شیرازی بازمی‌گردد.

صداقت ثمر حسینی خاطرنشان کرد: اهمیت وحدت اسلامی از دیرباز موردتوجه علمای دین و حتی سلاطین قاجاریه خصوصاً ناصرالدین‌شاه بوده است. ناصرالدین‌شاه به‌خوبی متوجه این موضوع شده بود که جامعه‌ای که دچار تضاد و جنگ مذهبی شود، سرانجامی جز نابودی ندارد. 

وی افزود: در تاریخ وهابیّت، تمامی گروه‌های وهابی که به دنبال تأسیس حکومت بوده‌اند؛ همانند آل سعود، تکفیر و خشونت علیه مسلمانان را سرلوحه برنامه‌های خود قرار داده‌اند. خشونت آنان به‌قدری به یکدیگر شباهت دارد، که اگر بدونِ اشاره به نام‌ها و قرائن تاریخی، شرحی از اقدامات خشونت‌بار آنان را بازگو کنیم؛ هیچ مشخص نمی‌شود که آیا در حال وصف آل سعود در جنگ‌های دهه 1920 میلادی هستیم و یا در وصف القاعده و داعش و جبهه النصره سخن می‌گوییم. نکته مهم و مشترک در کارنامه تمامی آنان تخریب اماکن مقدس اسلامی هست. تلاش برای انهدام مزار ائمه اطهار (علیهم‌السلام) سبک و شیوه خاص گروه‌های تکفیری وهابی است که هم شیعه را نشانه رفته‌اند و هم اهل سنت را.

این پژوهشگر در خصوص اندیشه تکفیری ها از تخریب حرمین امامین عسکریین گفت: جدا از عقاید نادرست وهابیان درباره زیارت و مراقد اولیای الهی که بحث مستقلی را می‌طلبد؛ به لحاظ سیاسی، هدف اصلی رژیم غاصب صهیونیستی و سرویس‌های اطلاعاتی بریتانیا و ایالات‌متحده آمریکا، برافروختن آتش جنگ میان پیروان مذهب امامیه و اهل سنت و ایجاد وضعیت خطرناک جامعه دوقطبی بر اساس تضادِ مذهبی است. تقویت خشونت کور مذهبی مورد استقبال اشغالگران آمریکایی در عراق بود و آنان به تقویت جایگاه گروه‌های تکفیری پرداخته و می‌پردازند.