به گزارش خبرگزاری شبستان از رشت،۱۳تیرماه، سالروز درگذشت محقق و دانشمند معاصر «مهدی تجلي پور» است که فعالیت های پژوهشی گسترده ای پیرامون آب های ایران، نرم تنان خلیج فارس و دریای عمان و دریای کاسپین داشته است.
وی، در سال ۱۳۱۳ هجري شمسي در روستای «عربان» واقع در شهرستان «صومعه سرا» به دنیا آمد. پس از اتمام تحصیلات ابتدایی برای ادامه تحصیل به رشت آمد و موفق شد دانشسرای مقدماتی را در سال ۱۳۳۳ با موفقیت به پایان برساند. سال بعد و با دریافت مدرک ديپلم، به خدمت آموزش و پرورش شهرستان زادگاهش در آمد. با ادامه تحصیل در دانشگاه تهران، توانست در سال ۱۳۴۲ در رشته علوم طبيعی، از دانشسرای عالی تهران فارغ التحصيل شود. پس از آن چند سالی را در دبيرستان ها تدريس می کرد.
«تجلي پور»، اما خود را تنها وقف تدریس نکرد. او از اولين كسانی بود كه در راه تقويت جنبه های هنری جوانان تلاش می كرد. سال ۱۳۳۵ اولين تئاتر شهرستان صومعه سرا توسط وي در راهروی مدرسه شمس، به روی صحنه رفت. اجرای نمايش« پشيمان»، بازتاب گسترده ای پيدا كرد. «تجلي پور»، این بار نمايش «خسيس» را به روی صحنه برد و نام خود را به عنوان بنيانگذار تئاتر شهرستان صومعه سرا به ثبت رساند.
ترجمه و تالیف، از دیگر فعالیت های علمی «تجلی پور» بود. بزرگترين اثر او «دايره المعارف دانش بشر» است که تاليف اين كتاب، بر خستگی‌ناپذير بودنش در راه دانش گواهی می دهد. ديگر آثار او عبارتند از: ترجمه كتاب «زندگي در دريا» اثر رنه لژاندر، ترجمه كتاب «اندازه‌گيری زمان» اثر پروفسور زاولسكي، ترجمه كتاب «ميمون برهنه» اثر دسموند موريس، تأليف كتاب «تلاش برای زندگی»، تأليف كتاب «گياهان گوشتخوار و عجيب عالم»، تاليف كتاب «زندگی اجتماعي جانوران»، سرپرستی تنظيم و تدوين هفده جلد كتاب تمرينی برای شركت در امتحانات ورودی دانشگاه ها ومؤسسه های آموزش عالی، چاپ سی و هفت مقاله علمی در شماره های مختلف مجله سخن.
وی بین سال‌های ۱۳۴۷تا ۱۳۴۶ در حوزه دریایی شروع به پژوهش کرد و توجه خود را به شناسايی، رده‌بندی و اكولوژی جانوران كف زی به ويژه نرم تنان آب‌های ايران معطوف کرد. از نرم تنان بنادر و سواحل و جزاير ايراني خليج فارس چند بار نمونه برداري كرد و به شناسايی آنها پرداخت.
«تجلی پور»، جهت گذراندن دوره دكترای علوم طبيعی عازم كشور فرانسه شد و در سال ۱۳۵۲ موفق شد درجه دكترای دولتی علوم طبیعی را با امتياز «بسيار افتخار آميز » همراه با تقدير كتبی هيأت ممتحنه از دانشگاه «مون پليه» دریافت کند.
عنوان تز دكترای وی نرم تنان خليج فارس است كه بعدها به صورت كتاب در دانشگاه «مون پليه» به چاپ رسيد. او ضمن گذراندن دوره دكترا، برای كار با ميكروسكوپ الكترونی نيز تخصص گرفت. «تجلي پور» ، عضو انجمن نرم تن شناسان اروپا هم بود و پس از بازگشت به ايران، كار دانشگاهی خود را از دانشكده دامپزشكی دانشگاه تهران آغاز کرد.
او ضمن تدريس در دانشگاه و عضويت در «انجمن علوم و فنون دريايي ايران»، در زمينه خصوصيات آب های ايران پژوهش می‌کرد و ضمن چند سفر پژوهشی به بنادر و جزاير خليج فارس و درياي عمان و شناسايی و مطالعه بيشتر نرم تنان آن مناطق، به تكميل اطلاعات خود پرداخت، تا آنجا كه در« مجمع نرم تن شناسان اروپا»، درباره نرم تنان خليج فارس و درياي عمان صاحب نظر شد.
پس از بررسي آب های خليج فارس و درياي عمان، به پژوهش در آب‌های دريای کاسپین و آب‌های داخلي ايران پرداخت. پژوهش نرم تنان کاسپین را با يك طرح چهار ساله آغاز كرد و این دريا را از خط ساحل تا عمق دويست متری، چندين بار نمونه برداری كرد. وی موفق شد ۱۱ نمونه از نرم تنان درياي کاسپین را برای اولين بار به دنيا معرفي كند. حاصل بخشي از پژوهش‌هاي او در این دريا، در سال ۱۳۵۸، در كتابی تحت عنوان بررسی جانوران بستر درياي خزر (ٍآستارا ـ انزلي)، به وسيله انجمن علوم و فنون دريايی ايران به چاپ رسيده است.
كتاب نرم‌تن شناسی(براي دوره دانشوری دانشكده علوم دريايی)، کتاب نرم تنان مرواريدساز خليج فارس، كتاب نرم تنان رودخانه‌ای و آب شيرين ايران. (تصحيح گزارش هيأت علمي اتريش درباره نامگذاري نرم تنان ايران)، ترجمه كتاب تشريح و كالبد گشايی جانوران، جلد اول بی‌مهـــرگان و همچنين نگارش مقالات بسياري در نشريات معتبر فرانسه و ايران، از تالیفات اوست.
سال ۱۳۵۷ « تجلي پور» به جنوب كشور منتقل شد و تا آخرين روز حيات در خدمت دانشكده علوم دانشگاه اهواز بود. او با استفاده از فرصت اقامت در جنوب ايران به مطالعات علمی و تأليف و ترجمه ادامه داد. تأليف كتاب «نرم تنان مرواريد ساز خليج فارس» حاصل آن ماندگاری است، کتابی که كليدی براي گشايش راه صيد مرواريد و پرورش آن در ايران بود.
از دیگر فعالیت‌های علمی وی، ترجمه كتاب «تشريح و كالبد گشايی جانوران بی‌مهره» است که جهت رفع مشكل آزمايشگاه‌های تشريح در مدارس و دانشگاه‌های كشور، چاپ شد. ۱۳ تير ماه ۱۳۶۱ دفتر پژوهش‌های «مهدی تجلي پور» از حركت باز ايستاد، در حالی كه كارهای نيمه‌تمام بسياری داشت.
نظر شما