تازیانه های کرونا بر پیکره خانواده/ شاد زیستن یاد گرفتنی است

خبرگزاری شبستان – البرز؛ اتفاقات پیش بینی نشده ای در طول زندگی انسان ها رخ می دهند که نیازمند مدیریتی خاص هستند و افراد خانواده با وقوع این رویدادهای خواسته یا ناخواسته باید بتوانند به خوبی به این مدیریت دست یابند تا با آرامش بیشتری آن ها را پشت سر بگذارند.

در این روزهای پر تنش و پر اضطراب که شاهد جولان ویروس مرموز کرونا در دنیا هستیم هر روز شاهد وقوع اتفاقات جدیدی هستیم که علاوه بر جسم مردم، روح و روان آن ها را نیز به بازی گرفته است.

با اعمال قرنطینه های پیشنهادی و محدودیت در رفت و آمدها خشونت های خانگی از قبیل تنش و درگیری میان زوجین و در پی آن همسر آزاری، کودک آزاری و در برخی موارد نیز سالمند آزاری رنگ زندگی مردم را تغییر داد.

چرخش این مهمان ناخوانده نه تنها در ایران بلکه در سراسر دنیا برای مردم پیش بینی نشده بود بنابراین هیچ گونه مدیریت بحرانی نه در خانواده ها و نه در سطح کلان سیاسی، فرهنگی و اقتصادی برای آن در نظر گرفته نشده بود.

همه گیری کرونا و در پی آن تجمع افراد خانواده زیر یک سقف به مدت طولانی بدون هیچ گردش و تفریحی، برخی از آنها را به چالش های جدی کشاند و ماجراهایی زیر سقف این خانه ها اتفاق افتاد که حتی برای اهالی منزل که مشکلات زیادی را در کنار یکدیگر سپری کرده بودند نیز قابل تحمل نبود.

این موضوع و درگیری و اختلافات در خانواده هایی که اسفند ماه و در آستانه سال جدید در سطح وسیع تری به فکر درآمدزایی بودند و به نوعی امید به فروش اجناس شب عید داشتند قابل توجه بود زیرا «در خانه بمانیم» جمله ای بود که برای سلامتی جسم افراد بسیار به کار برده می شد اما در واقع سلامت روان آنها را دچار خدشه می کرد.

رنجش اعضاء خانواده ها از انجام پروسه های پاکسازی و مراحل عفونت زدایی

«سیده شهناز موسوی» در گفت و گو با خبرنگار شبستان از البرز از افزایش مراجعین به کلینیک های مشاوره ای و روانشناسی خبر می دهد و می گوید: در ایام کرونا که افراد به اجبار در منزل کنار یکدیگر قرار گرفتند تعارضات زناشویی، خود را به شکل پررنگ تری نشان داد. 

کارشناس ارشد روانشناسی شخصیت و مدرس مهارت های زندگی در سازمان بهزیستی کرج و آموزش حین عقد در تهران و کرج  ادامه می دهد: در واقع خانواده هایی که نحوه ارتباط صحیح و منطقی با یکدیگر را به خوبی بلد نبودند و و پیش از این نیز آموزشی دریافت نکرده بودند و تمرینی نداشتند، به دلیل وجود استرس، بیشتر دچار اینگونه تنش ها شدند که گاها به خشونت نیز کشیده شد.

موسوی اذعان می کند: مردان کنترل گری که خیلی با خانواده همسو نیستند، تعارض دارند و زیاد جروبحث می کنند، زمانی که بیرون هستند یا پس از خستگی کار روزانه به منزل بازمی گردند شاید نتوانند این اعمال نفوذها را داشته باشند بنابراین کمتر با خانواده به چالش و تعارض می افتند.

وی می گوید: تعطیلی مراکز و عدم دسترسی به دریافت خدمات مشاوره ای و روانشناسی در یک مقطع زمانی، موجب شد تا نگرانی های برخی از بیماران مبتلا به استرس، اضطراب های مختلف و همچنین وسواس ها و افسردگی ها که قبلا در این مراکز درمان شده و بهبود یافته بودند نیز تشدید شود.

موسوی با اشاره به برابری حدودی مراجعین حضوری آقا و خانم در این مدت بیان می کند: بیشتر تماس های تلفنی و درخواست مشاوره از این طریق را خانم ها تشکیل می دهند تا هم در قرنطینه خانگی باشند و هم از طریق گفتگو با مشاور به یک آرامش روانی برسند.

این کارشناس ارشد روانشناسی شخصیت می افزاید: یکی از دلایل اختلافات زناشویی مطرح شده در این مدت، درگیری میان زن و شوهر زمان بازگشت مرد به منزل و انجام پروسه های پاکسازی و مراحل عفونت زدایی از سوی مراجعین عنوان شد.

موسوی بیان می کند: در شرایطی که حضور در پارک ها و فضاهای خارج از منزل برای افراد ممنوع شد مشاجرات در خانواده هایی که پدر، مصرف کننده موادمخدر بود نیز شدت گرفت. برخی از این مصرف کنندگان فرصت تهیه مواد را از دست دادند و اگر موادی هم به دست آنها می رسید از کیفیت رضایت بخشی برخوردار نبود که این امر به بدرفتاری با همسر و فرزندان می انجامید.

این کارشناس ارشد روانشناسی شخصیت با نگاهی تأسف بار سری تکان می دهد و می گوید: زد و خوردهای شدید با همسر و حتی بیرون انداختن از منزل در ساعاتی که پاسی از شب گذشته مواردی بود که از سوی مراجعین به ما اعلام می شد که بیشتر آنها نتیجه عصبانیت، مصرف مواد نامرغوب و ایجاد توهم در فرد معتاد بود.

در این برهه زمانی حساس و پراسترس کودکان نیز از این مقوله درامان نیستند زیرا با تعطیلی مدارس و مهدهای کودک و کاهش ارتباط های لذت بخش دوستانه با همسن و سالان و محصور شدن در خانه، فرصت شیطنت و بازی در محیط های باز از آنها گرفته شده و در خانه ماندن در منازلی با متراژ متوسط و گاهی کمتر از آن، موجب بهانه گیری و در نهایت خشم پدر و مادرمی شود.

از سوی دیگر زمانی که اختلاف و درگیری میان پدر و مادر بالا می گیرد، کودکان نخستین قشر آسیب پذیری هستند که آتش این ناهماهنگی ها دامن آنها را گرفته و ترس و وحشت وجودشان را در برمی گیرد که این امر در آینده نیز می تواند لطمات جبران ناپذیری به آن ها وارد کند.

افزایش 10 برابری تماس ها با اورژانس اجتماعی استان در سال جدید

اسداالله حیدری در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری شبستان از البرز اظهار می کند: در دوره بروز و شیوع ویروس کرونا، فعالیت اورژانس اجتماعی نیز مانند گذشته ادامه دارد و خدمات لازم را به مردم ارائه می دهد.

مدیرکل بهزیستی استان البرز بیان می کند: متناسب با ضرورت و نیاز هموطنان، افراد درمعرض آسیب و آسیب دیدگان اجتماعی در سطح جامعه، اورژانس اجتماعی علاوه بر فعالیت های معمول خود، به آگاه سازی عمومی درخصوص پیشگیری از ابتلا به این بیماری و توزیع اقلام بهداشتی در بین افراد مذکور به ویژه کودکان کار و خیابان پرداخته است. 

حیدری عنوان می کند: همچنین به دلیل افزایش قابل توجه تعداد تماس های برقرار شده با خط 123 که در پی اطلاع رسانی وزارت بهداشت درخصوص خدمات تخصصی مراکز فوریت های اجتماعی در سراسر کشور صورت گرفت، اقدام به افزایش تعداد کارشناسان کردیم و در این مدت، 4 کارشناس در طول شبانه روز آماده پاسخگویی به تماس های مردمی هستند. 

وی اذعان می کند: بر اساس آمارهای به دست آمده از مراکز فوریت های اجتماعی تحت نظارت سازمان بهزیستی استان البرز، در مقایسه دوره یک ماهه فروردین 99 با دوره مشابه در سال قبل، میانگین تعداد کل تماس های برقرار شده با خط 123 در یک روز 122 تماس است که از این بین، 22 تماس مرتبط و مابقی غیرمرتبط با فعالیت های برنامه اورژانس بوده اند.

مدیرکل بهزیستی استان البرز از افزایش 10 برابری تماس ها با اورژانس اجتماعی استان در سال جدید خبر می دهد و می افزاید: همین آمار در یک روز از فروردین 99، برابر 450 تماس است که 64 تماس آن مرتبط بودند که در تماس های مرتبط 190 درصد و در کل تماس ها 269 درصد رشد را شاهد بوده ایم. 

حیدری ادامه می دهد: طی بررسی های صورت گرفته، 4/9 درصد همسر آزاری، 7 درصد کودک آزاری، 5 درصد اختلافات حاد خانوادگی و 6/3 درصد خودکشی بیشترین علت تماس های مرتبط برقرار شده با خط 123 را به خود اختصاص دادند.

« مهدی جوهری»  عضو هیأت علمی دانشگاه و عضو هیأت مدیره انجمن جرم شناسی استان البرز در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری شبستان از البرز می گوید: یافته ها و شنیده ها حاکی از افزایش خشونت خانگی نه تنها در استان البرز بلکه در تمام جوامع است.

عضو هیأت علمی دانشگاه و عضو هیأت مدیره انجمن جرم شناسی استان البرز با اشاره به آماری که این روزها از تنش ها و درگیری های لفظی و فیزیکی در خانواده ها به گوش می رسد ادامه می دهد: خشونت، تنها به درگیری فیزیکی اطلاق نمی شود بلکه در برخی موارد حتی خشونت کلامی نیز می تواند آسیب جدی به همسر، فرزندان و سالمندان وارد کند.

عضو هیأت مدیره انجمن جرم شناسی استان البرز می افزاید: با توجه به طولانی شدن بیماری کرونا و تعطیلی برخی کسب و کارها به خصوص مشاغل آزاد، فقر اقتصادی به عنوان یکی از عوامل اصلی بروز خشونت بستر پرخاش و درگیری در برخی خانواده ها را فراهم کرد.

جوهری اذعان می کند: شیوع ویروس کووید 19 در ایران و به تبع آن در استان البرز موجب شد علاوه بر همسر و کودک آزاری، به دلیل ضعف و ناتوانی در پدران و مادران سالخورده، سالمند آزاری نیز در برخی موارد به چشم بخورد.

عضو هیأت مدیره انجمن جرم شناسی استان البرز مطرح می کند: با تعطیلی مراکز، کاهش فعالیت انجمن ها و سازمان های مردم نهاد که پیش از این نقش بسزایی در حمایت از کودکان کار و خانواده های بی سرپرست یا بدسرپرست را ایفا می کردند یکی دیگر از دلایل بروز خشونت در منازل بود.

وی می گوید: خشونت خانگی در برخی خانواده های حاشیه نشین و دارای کودک کار بیشتر به چشم می خورد زیرا همین کودکان که به منظور درآمدزایی سرچهارراه ها و معابر حضور داشتند در چنین شرایطی باید در کنار والدین خود باشند که برخی از آنها اعتیاد دارند و موفق به تهیه موادمخدر مصرفی خود نشدند و این امر سبب عصبانیت و آسیب رساندن به فرزندان می شود.

جوهری در پایان صحبت های خود اذعان می کند: باید به گزارش هایی که از سوی اورژانس اجتماعی و سازمان بهزیستی در این زمینه ارائه می شود ترتیب اثر داده شود و نباید از کنار آنها به سادگی عبور کرد. حضور مددکار در کنار خانواده ای که خشونتی در آن صورت گرفته و به نوعی آسیب دیده محسوب می شود، بسیار مؤثر است.

ضرورت آموزش گفت و گو و تبادل نظر در میان اعضاء خانواده 

کارشناس ارشد روانشناسی شخصیت اظهار می کند: مشکل اصلی اینجاست که برخی خانواده ها هنوز یاد نگرفته اند که چگونه در کنار هم خوش باشند و از وجود یکدیگر لذت ببرند و تصور می کنند شادی تنها با خروج از منزل یا با حضور در جمع دوستان و اقوام میسر می شود.

وی ادامه می دهد: در چنین شرایطی که امکان خروج از منزل یا دید و بازدید اقوام و دوستان وجود ندارد مرور خاطرات شیرین گذشته می تواند راهکار مناسبی برای کاهش اضطراب ها و نگرانی های اهل خانه باشد.

موسوی می افزاید: به برخی مراجعین پیشنهاد دادیم تا روزانه چند قطعه عکس را از آلبوم های خانوادگی خود خارج و در مورد خاطرات آن با یکدیگر گفت و گو کنند و حتی از فرزندان بخواهند تا در این موضوع مشارکت داشته باشند و نظرات آنها را نیز جویا شوند.

وی تصریح می کند: مرور و بیان خاطرات گذشته در افرادی که از شرایط موجود گلایه داشتند، در درمان اضطراب و افسردگی تا حد زیادی تأثیرگذار بود و رضایتمندی آنها را در پی داشت حتی در برخی موارد افسردگی های شدید و استرس و ترس از مرگ و بیمارانگاری نیز با این روش درمان شده است.

این کارشناس ارشد روانشناسی شخصیت با بیان اینکه معمولا خانواده های امروزی یا فرصت در کنار هم بودن را ندارند یا استفاده از آن را بلد نیستند عنوان می کند: انجام بازی های گروهی نیز می تواند در کاهش استرس و سهولت شرایط به افراد خانواده کمک کند. 

همچنین حمایت های مالی از خانواده های آسیب پذیر در نقاط مختلف استان به خصوص در مناطق حاشیه نشین تا حدودی می تواند از فشار و فقر اقتصادی حاکم بر خانواده ها بکاهد و مشارکت متولیان امر، سازمان های مردم نهاد و خیرین در این زمینه را نیز نمی توان نادیده گرفت.

همچنین سازمان بهزیستی به عنوان متولی اصلی و نهادی دولتی می تواند ضمن درخواست کمک از شهرداری و استانداری، چتر حمایت خود را بر سر خانواده های آسیب پذیر گسترده تر کند و با تأمین بخشی از نیازهای مالی و افزایش بسته های حمایتی تلخی این ایام را برای آنها شیرین کند.

در چنین شرایطی که مشخص نیست تا چه زمانی سایه این بیماری بر زندگی مردم سنگینی کند بهتر است زمینه را برای آموزش مدیریت بحران در خانواده ها فراهم کنیم و راه های رسیدن به آرامش را بهتر و بیشتر بیاموزیم و به فرزندان خود نیز انتقال دهیم.

فراموش نکنیم این نیز بگذرد...

گزارش: صدیقه صباغیان