روابط نامتقارن قدرت کرونا و توانمندی مقابله با آن/ وفور اقلام بهداشتی در جامعه زمینه ساز کاهش استرس

«بهروز سپیدنامه»، استاد و عضو هیئت علمی دانشگاه ایلام، صبح امروز(13 اسفند) در گفت و گویی اختصاصی با خبرنگار خبرگزاری شبستان در ایلام، با بیان اینکه استرس و اضطراب در جامعه چند منشاء و عامل اساسی دارد،  اظهار کرد: یادآوری گذشته، ابهام و ترس از آینده و  عدم اعتماد به وضعیت موجود از جمله عوامل استرس زا در فرد و جامعه به شمار می روند، برخی از این عوامل جنبه های روانی استرس به شمار می روند، برخی از این عوامل جنبه فردی و قسمت عمده ای نیز جنبه  اجتماعی دارند.

بازتولید قدرت کرونا در جامعه عامل استرس زا

وی تصریح کرد: آنچه که ما امروز در جامعه در برابر بیماری کرونا مشاهده می کنیم، بیشتر ناشی از حس بی اعتمادی یا کاهش اعتماد در بین مردم است، در اینجا ما با یک روابط نامتقارن قدرت در سطح جامعه روبرو هستیم، روابط نامتقارن قدرت به این شکل است که از یک سو  بر  قدرتمند بودن ویروس کرونا  تاکید می شود( ویروسی است که دوره نهفتگی بالا دارد، سرعت و شدت انتقال بالایی دارد،  روی  سطوح به راحتی منتقل شود- این در حالی است که انسان در تمام طول زندگی با اشیاء مختلف سر و کار دارد و ناگزیر از دست زدن به این اشیاء است- در افرادی که بیماری خاص دارند، این ویروس کشنده است، در سنین بالا بسیار خطرناک است، در سرما  مقاومت از خود نشان می دهد که هم اکنون نیز فصل سرد سال است)، این مطالب، قدرت ویروس  را نشان می دهد و کرونا در جامعه خود را به عنوان یک ابرقدرت مطرح می کند و یا ما داریم قدرت این ویروس را باز تولید می کنیم.

این عضو هیئت علمی دانشگاه ایلام یادآور شد: اینجاست که قدرتمندی این ویروس در مقابل ناتوانی ما قرار می گیرد( از طرفی این تصور ایجاد شده است که سیستم پزشکی در پیشگیری و درمان این ویروس ناتوان است و بیماری کرونا،  نوعی بیماری است که هنوز واکسنی برای آن وجود ندارد، این تصوری است که در مردم وجود دارد، نه اینکه  حتما وجود دارد، اینکه تا زمانی که نشانه های این ویروس خود را در فرد نشان ندهد، نمی دانیم که فرد مبتلا است یا نیست)- در جاهایی که وسیله تب سنج در اختیار دارند وجود این وسیله هم موجب اعتماد به نفس در افراد می شود، مردم می دانند که می توانیم افراد مبتلا به کرونا را شناسایی کنیم-  این دو وضعیت که در مقابل هم قرار می دهیم، روابط نامتقارن قدرت ایجاد می شود، از  یک طرف احساس می شود که ویروس قدرتمند است و از طرف دیگر  احساس می شود سیستم نظارتی و بهداشتی در جامعه ضعیف است و این تولید استرس می کند.

حذف عوامل شتاب دهنده استرس در جامعه با توزیع مناسب اقلام بهداشتی

سپیدنامه گفت: البته عوامل شتاب دهنده استرس هم در جامعه وجود دارد و این عوامل استرس جامعه را تشدید می کند، وضعیتی که مردم در جامعه مشاهده می کنند- افراد سودجویی وجود دارند که  احتکار انجام می دهند، از وضعیت ایجاد شده برای مردم کاسبی کرده و منفعت می برند- در جامعه می بینیم که  بدیهی ترین چیزی که باید وجود داشته باشد از جمله ماسک، الکل و دستکش وجود ندارد، فرد به داروخانه مراجعه می کند، اما اقلام مورد نیاز وجود ندارد و سیستم توزیع  سیستمی است که نادرست عمل می کند و این امر نیز ایجاد استرس می کند.

وی بیان کرد: برخی از شرکت های سودجو  برای فروش بیشتر، محصولات خود را به کرونا ربط می دهند، به طور مثال فردی محصولی تولید کرده که تا به حال فروش نرفته است و  هم اکنون  با بیان اینکه ضدکروناست، مردم را برای خرید این محصول تشویق می کند، یعنی  فضا برای سودجویان باز و وضعیت مردم برای برخی به عنوان منفعت تبدیل  شده است، این هم یکی از عواملی است که به  استرس های این روزهای جامعه اضافه می کند.

ضرورت اطلاع رسانی شفاف و صحیح

این استاد دانشگاه یادآور شد: یکی  دیگر از ابعاد مهم ایجاد استرس، گردش نادرست اطلاعات و سیستم های اطلاع رسانی است، مردم در وضعیت متعارض قرار می گیرند، اخبارها ضد و نقیض است، یک سری از اخبار امیدبخش و یکی سری دیگر  ناامید کننده است و اطلاعات پزشکی که به مردم منتقل می شود اطلاعات پالایش یافته ای نیست.

وی در ادامه با اشاره بر ضرورت اطلاع رسانی صحیح و شفاف به مردم در خصوص بیماری کرونا و وضعیت آن در کشور، خاطرنشان کرد: مردم وقتی می دانند فلان منبع خبری، منبع درستی است و می شود به آن اعتماد کرد، به آن مراجعه کرده و اخبار و اطلاعات خود را کسب می کنند، به افراد و رسانه های دیگری رجوع نمی کنند، در اینجاست شرایط آنومی تبدیل به یک شرایط استقرار می شود، به این معنا که مردم وقتی می بینند که با حضور و تلاش کادر پزشکی در خط مقدم مقابله با کرونا، رسالت پزشکی و درمان بیماران کرونایی به خوبی انجام می شود، آمارهایی که به مردم ارائه می شود، آمارهای واقعی هستند، استرس آنها کاهش یافته و  تا حدی جامعه به آرامش نزدیک می شود.

سپیدنامه تصریح کرد: البته  هرچند از زمان بگذرد و به طرف فصل گرم سال حرکت کنیم بر اساس گزارش های  ارائه شده، بیماری کرونا سیر نزولی پیدا می کند، مطرح کردن این موضوع هم  زمینه ساز آرامش است به این معنا که طبیعت  به کمک سیستم پزشکی خواهد آمد و انسان را در مقابل این بیماری همیاری می کند.

مسئولان آنچه می گویند عمل کنند

این استاد جامعه شناسی دانشگاه ایلام یادآور شد: اما در این برهه از زمان، آنچه از نظر مردم در خصوص مسئولان مهم است، این است که  مسئولان  باید حوزه نظر و عمل را به هم نزدیک کنند،  یعنی آن  چیزی که گفته می شود باید عمل هم شود، مسئولان باید تعارضات درونی خود را حل و فصل کنند، چرا که تعارض  در گفته های مسئولان، برای مردم ایجاد تشویش می کند(مسئولی مطلبی را بیان کند و  مسئول دیگر، مطلب دیگری و یا مسئول دیگر حرف او را نقض کند) این موضوع، موجب ایجاد استرس در جامعه می شود، باید حرف مسئولان یک کاسه باشد، وقتی مردم می بینند، اختلاف نظر در بین مسئولان وجود دارد، سخن مسئول مشروعیت خود را از دست می دهد و وقتی مشروعیت یک مسئول از بین رفت، افراد خودمرجع می شوند و این امر تولید آنومی می کند، خودمرجعی به معنای این است که فرد به توصیه مسئول عمل نمی کند و انچه که خود درک می کند را عملی می سازد.

وی یادآور شد: این کار سختی نیست که اطلاعات مسئولان یکی شده و یک حرف بزنند( این حوزه نظر است) از طرف دیگر مردم باید ببینند چه اقدامی انجام می شود، وقتی اعلام می شود که چند میلیون ماسک و دستکش وارد کشور شده است، باید فرد در جامعه این ماسک و دستکش را در داروخانه مشاهده کند،  در سیستم توزیع ببیند، صرف اینکه گفته شود و بعد عمل نشود، مشروعیت مسئول را از بین می برد و اعتماد اجتماعی را کاهش می دهد، اعتماد اجتماعی کاهش یابد، سرمایه اجتماعی را کاهش می دهد  و این امری خطرناک است.

سپیدنامه تصریح کرد: باور به قدرت عملکرد ویروس کرونا در مقابل تصور ناکارآمدی سیستم مقابله و پیشگیری، سبب پدید آمدن روابط نامتقارن قدرت و ناهم‌ترازی آن شده که در کنار فرسایش اعتماد پیشین و کم اعتمادی انباشته شده، زمینه را برای بازتولید تردید مهیا ساخته است، تردیدی که از طریق اصل سرایت اجتماعی مردم را به سمت نوعی نظام خودمرجع سوق داده که نمونه‌ آن را می‌توان در جایگزینی طب بدیل به جای طب متعارف مشاهده کرد.

سیستم های نظارتی قویتر وارد عمل شوند

این عضو هیئت علمی دانشگاه ایلام، با تاکید بر اینکه در این وضعیت نیازمند یک دستگاه نظارتی قوی هستیم و نظارتها  باید در تمام ابعاد وجود داشته باشد، افزود:  نظارت دقیق بر توزیع اقلام پزشکی موجب کاهش استرس در جامعه می شود، اگر  واردات این اقلام انجام  می شود که نیازهای اولیه مردم رفع شود، باید فرد هر وقت به داروخانه مراجعه می کند، الکل و ماسک  به اندازه کافی وجود داشته باشد، در این صورت است که فرد اطمینان خاطر پیدا می کند و مقداری از این استرس فروکش می کند.

وی تصریح کرد: سیستم های نظارتی باید در این عرصه قوی تر عمل کنند، در  بیمارستان ها که خط مقدم مبارزه با کرونا هستند، امکانات به فور یافت نمی شود و تا کنون نیز برخی از پرستاران جان خود را از دست داده اند و این در حالی است که پرستار باید با در اختیار داشتن همه امکانات لازم در مقابل این بیماری ایمن باشد، در نهایت مسئولان باید متحدالنظر باشند، بین قول و عمل مسئولان فاصله ایجاد نشود، امکانات و اقلام بهداشتی لازم به اندازه کافی توزیع و سیستم نظارتی قوی در جامعه ایجاد شود.