راه نجات از مرگ جاهلی، حیات قرآنی است/رسالت های اجتماعی تفسیر تسنیم را بشناسیم

به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان از رفسنجان، حجت الاسلام مرتضی جوادی آملی امروز(14 آذر) در همایش ملی بررسی آراء واندیشه های تفسیری آیت الله العظمی جوادی آملی با اشاره به اینکه قرآن کتاب هدایت و سعادت همه جهانیان و سخن پروردگار است و جای حمد و ستایش در پیشگاه خداوند عالم دارد؛ افزود: حیات مراتبی دارد اما عالی ترین نوع از حیات را حیات قرآنی معرفی می کنند اگر برای انسان حیات معقول تعریف شده است در مقابل حیات نباتی و حیوانی اما خداوند فراتر از عقل بشری انسان را به  عقل وحیانی مجهز کرده و برای او حیاتی آورده است که این حیات به حیات طیبه شناخته می شود.

رییس بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء ادامه داد: این حیات هرگز به اندیشه بشر نخواهد آمد؛ بشر دونِ آن است که به این حیات بیاندیشد و بتواند حقیقت والا را درک کند همانطور که مستحضرید حیات را معرفی کردند به علم همراه قدرت؛ هرچه علم افزونتر و قدرت و ارادت بیشتر باشد حیات کامل تری است و چون این علم الهی است و قرآن حامل این علم الهی است و این حیات برترین نوع حیات است که به حیات طیبه یاد شده است.

وی افزود: اگر بخواهیم از مرگ جاهلی نجات یابیم باید از حیات قرآنی بهره مند شویم که این حیات به برکت تفسیر تسنیم در کشور ایران اسلامی به برکت انقلاب ایجاد شده و از آغازین روزهای پس از انقلاب نام تفسیر موضوعی قرآن مجید از صدا و سیمای جمهوری اسلامی فضای جامعه اسلامی را با قرآن آشنا کرد و قبل انقلاب آشنایی باقرآن سطحی و گذرا بود و برای تبرک در حال حیات و ممات استفاده می شد اما با نگاه آیت الله جوادی آملی در پرتو تفسیر المیزان به صحنه جامعه، انقلاب و نظام آمد و این پرچم از 40 سال قبل تاکنون برافراشته شده و هم اکنون تفسیر تسنیم 84 جلد فضای کشور را روشن کرده است.

حجت الاسلام جوادی آملی «همایش ملی بررسی آرا و اندیشه های آیت الله جوادی آملی» را کاری سترگ در سایه همت والا در عرصه فرهنگی جامعه اسلامی دانست و گفت: با این همایش در سطح ملی زمینه گسترش و تعمیق این رابطه قرآنی در جامعه فراهم شده که ارزشمند است.

وی بیان کرد: رسالت های اجتماعی تفسیر تسنیم را بهتر و بیشتر بشناسیم؛ عظیم ترین کاری که در پرتو تفسیر تسنیم انجام شد عبارت از حفظ و صیانت از وحی بود؛ تلاش فراوانی داخل و خارج نشینان دارند تا قرآن را از سطح وحی به سطح فکرِ بشری تنزل دهند و آن را قول بشری بخوانند و سخن آدمی بدانند؛ خدا در سوره مدثر می فرماید: اینها آمدند بررسی کنند و ببینند که قرآن چیست؛ آخرین حدشان این بود که این سخن انسان است اما خداوند فرمود  این سخن الهی است لذا اینکه ما وحی را در اندازه فکر بشر بخواهیم تنزل دهیم بزرگترین اجحاف به حقیقت وحی است.

فرزند حضرت آیت الله جوادی آملی خاطرنشان کرد: امروز مسیحیت از جریان وحی تهی شده برای اینکه جریان نبوت و رسالت حضرت مسیح به عنوان امر بشری دیده شد و دیگر از فضای انجیل به عنوان حیات وحیانی خبری نیست؛ آنهایی که قرآن و وحی را به عنوان جهان بینی پیغمبر توصیف می کنند؛ آنهایی که وحی را دولایه می بینند  یک لایه را خواب وحیانی می بیینند و لایه دیگر را تفسیر بری می دانند در صدد بودند تا قرآن را مصادره کنند و از جایگاه وحی به اندازه فکر بشر تنزل دهند  اما بزرگترین کاری که آیت الله جوادی آملی  در تفسیر تسنیم انجام  داد این بود که موقعیت وحی را  در جایگاه اصیل آن حفظ کرد و قرآن را به عنوان وحی  الهی و کلام الهی که هیچ اندیشه ای حتی اندیشه رسول لله هم در آن نقش  ندارد معرفی کردند.

وی افزود: کتابی  به عنوان "الوحی و النبوه "  آیت الله جوادی آملی به قلم خود تفسیر کردند که در مقابل این شبهه جدی که بخش عظیمی از اندیشمندان ما را درگیر کرده است در مقام صیانت از قرآن است؛ قرآن وحی و کلام خداست گرچه برای  هدایت بشر آمده اما کلام  بشر نیست حتی یک واو کلام قرآن  از رسول گرامی نیست و جایگاه و این منبع  وحیانی در اختیار جامعه اسلامی است.

حجت الاسلام جوادی آملی ادامه داد: اگر این شبهه صدق می شد که قرآن  جهان بینی یک انسان به نام رسول الله است یا  قرآن خوابی است که در قالب وحی رویایی برای بشر رسیده و تفسیرش به  عهده پیامبر بوده؛ اگر این مطالب را از آن جایگاه اصیل وحی بپذیریم ثابت می شود این کتاب در حد فکر بشری می شود و دیگر جریان مسیحیت دومی پیدا می کند و آن اسلام ما خواهد بود.

وی بیان کرد: این بزرگترین پاسداری از حریم وحی بود که در کتاب تفسیر تسنیم انجام شد و  جامعه ما مصونیت پیدا کرده و مطمئن است که کلام خداست و احدی در کلام خدا دخل و تصرفی ندارد؛ این اولین رسالت تفسیری اندیشه های جوادی آملی است.

وی افزود: رسالت دیگری که در تفسیر تسنیم مشاهده می کنیم این است با قرآن باید مواجهه علمی صورت گیرد قران کتاب هدایت برای همه انسان ها و هدایت ساده ترین سطح از جامعه  تاعمیق ترین لایه های جامعه  با حکمت و عرفان آشنا هستند همه در کنار این در حال ارتزاق هستند؛ درست است قرآن کتاب هدایتی است  اما معنایش این نیست که از جریان های علمی خالی باشد؛ ما تا دست مان از علوم، علم لغت، ادبیات،  علم کلام و فلسفه، علم حکمت و عرفان پر نباشد بهره علمی نخواهیم برد و آیت الله جوادی آملی، با همه زمینه های علمی که برای بشری از علم و فقه، عرفان نظری و عملی با این اندوخته ها به خدمت  قرآن رفت و قرآن را با زبان علم به جامعه جهانی معرفی کرد.

رییس بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء گفت: درست است که قرآن جنبه هدایت و  هدف نهایی هدایت بشر را دارد اما زبان علم زبان عقلانیت در هر رشته ای است؛ کسی بخواهد آیات تکوینی را تفسیر و مباحث کلامی و اعتقادی را تحلیل کند باید از جنبه علمی بهره ببرد؛ بنابراین دو  جهت در قرآن را آیت الله جوادی آملی  برجسته کردند یک جریان هدایتی  است که آیات الهی هر یک  پیام هدایت دارد و جنبه مهم دیگر مواجهه علمی  قرآن است اگر فردی  با علم کلام آشنا نباشد اگر حکیمی اشنا با مبانی  حکمت نباشد اگر کسی  اهل معرفت باشد اما زبان علمی معرفت  را نداند؛ نمی تواند چنین برداشت  هایی را داشته باشد مثل کسی که از علم بلاغت و فصاحت علمی ندارد بخواهد با قرآن مواجه شود.

وی با تأکید بر اینکه افرادی که به سمت قرآن می روند باید اندوخته های علمی داشته باشند و یک فقیه باید آیات و احکام را تحلیل کند؛ خاطرنشان کرد: فرد ناآشنای با علم فقه نمی تواند با قرآن مواجه شود لذا قرآن در همه زمینه ها مملو از جریان های علمی است و عالمان هر آنچه  علم خود را افزایش دهند از قرآن بهره مندتر خواهند بود.

فرزند آیت الله جوادی آملی رسالت اجتماعی سوم از تفسیر تسنیم را احیای عقل دانست و  افزود: عقل از اندیشه آیت الله جوادی آملی بر اساس آیات قرآنی از حضیض ذلت به اوج عظمت رسیده است؛ عقلانیت وحیانی  مهم است که به دست آیت الله جوادی آملی به اهتزار در آمده؛ آیت الله جوادی آملی در خصوص  عقل و قدرت عقل و چانه زنی عقل با خدای عالم و  قدرت احتجاج عقل با خدا در قرآن  آیاتی را بر می شمرند و می فرماید عقل چقدر بزرگ و عظیم است که می تواند با خدا احتجاج  کند؛ خدا در قرآن می فرماید ما برای بشر پیامبر را فرستادیم این پیامبران به سلاح تبشیر و انذار مجهز هستند؛ لذا ما پیغمبر را فرستادیم تا زیر سئوال نرویم که عقل از ما بپرسد که ما خبر نداشتیم که بعد از مرگ چه خبر است  و شما چرا  راهنما و پیغمبر نفرستادید؟

وی ادامه داد: اگر عقل به خدا بگوید شما که آگاه بودید ما که اطلاعی از پس از مرگ نداشتیم پس چرا پیغمبر و هادی نفرستادید؟ خدا در مقابل عقل چه بگوید؟ لذا این احتجاج نشان قدرت عقل و عقلانیت وحیانی است و آنقدر مهم است که اگر خدا فرمود اکنون من زیر سوال نیستم و حجت بالغه دارم برای آن است که پیامبران را فرستادم «رسلا مبشرین و منذرین...» و هدایت جامعه را بر عهده دارند بنابراین از مهمترین رسالت های تفسیر تسنیم به میدان آوردن عقل است عقلی که عقل است نه وهم و نه خیال، نه هوا و هوس بلکه عقلی که خالص است.

حجت الاسلام جوادی آملی خاطرنشان کرد: این عقل می تواند با خدا احتجاج کند و یکی از ارزشمند ترین ارمغان های تفسیر تسنیم عقلانبت است که در فضای اجتماعی، سیاسی و فرهنگی به عنوان ضرورت باید از آن استفاده  شود خصوصاً عقلانیت وحیانی که پرچم آن به دست آیت الله جوادی آملی به میدان آمده  و این نشست از یک عقل وحیانی حکایت می کند که  محفل علمی شکل پیدا کرده است.

وی رسالت چهارم تفسیر تسنیم را نسبت قرآن و عترت و نسبت بین قرآن و روایات عنوان کرد و افزود: یکی از دستاوردهای اندیشه ها و آراء تفسیری ایشان این است که قرآن عِدل عترت طاهره است و عترت طاهره عِدل قرآن است؛ اکنون این حیات زنده برای آن است که قرآن در جمع ما است، عترت عدل قرآن است اما روایات باید خودشان را به قرآن عرضه کنند و یکی از مسائل مهمی است که متأسفانه حوزه ها هم به گونه ای مبتلا هستند و فرق بین عترت و روایت را  هنوز شناخته نشده است؛ کار بسیار سترگی که مرحوم علامه طباطبایی انجام دادند و نام تفسیر خود را المیزان گذاشتند بسیار پر معنا است ما باید میزانی  داشته باشیم؛ بدون تردید عترت طاهره، عدل است قرآن میزان است اما آنچه در اختیار ما است گرچه سایه ولی فقیه بالای سر ما است اما آیا این روایات چه جایگاهی دارد و نسبت آنها با قرآن چیست؟

رییس بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء اظهار داشت: تمام تلاش تفسیر المیزان و به دنبال آن تفسیر تسنیم این است که میزانی آشکار و روشن داشته باشیم که این میزان بتواند به حدی روشن باشد که هر روایتی را دیدیم به قرآن عرضه کنیم و اگر قرآن مخالفتی نداشت به عنوان سند و منبع وحیانی مورد توجه باشد؛ اهل بیت(ع) هم فرمودند آنچه را از ما می شونید حتماً به قرآن عرضه کنید چون کلام ما وحی نیست، آیت الله جوادی آملی می فرمایند دو دسته و  دو طایفه از روایات وجود دارد یک طایفه از روایات، در مقام تعارض روایات، می گویند که عرضه به قرآن شوند و آن روایتی که مخالف با قرآن نیست گرفته شود و طایفه دیگر از روایات  این است همه آنچه که از اهل بیت به عنوان نقل نه به عنوان عترت را شنیده اید به قرآن عرضه کنید اگر قرآن تأیید کرد ان را اخذ کنید که نشان از این است که نسبت عترت با قرآن یک چیز است و نسبت قران با روایات چیز دیگری است و باید دقت کرد که قران به عنوان میزان و معرفت در جامعه قرار  گیرد.

وی با اشاره به چگونگی شکل گیری تفسیر موضوعی ادامه داد: نسبت قرآن با عترت شریف است؛ آن آیاتی که عترت طاهره را معرفی می کنند؛ لذا ما به سراغ عترت، امام علی(ع) و حضرت فاطمه (س) و ایام ولادت و شهادت ها می رویم و امروز هم ولادت امام حسن عسکری است ما به بارگاه شان در سامرا می رویم و از آثار و بیانات شان استفاده می کنیم اما خود موقعیت امام را از کجا بدانیم اگر قرآن نباشد که از عترت بگوید چه جایگاهی برای عترت می ماند؟ اگر این دسته از آیات و سوره انسان و بسیاری  از سوره های دیگر که در باب معرفی اهل بیت هستند و اگر این آیات به تفسیر علامه  طباطبایی و  آیت الله جوادی آملی در نیاید ما عترت را چگونه بشناسیم؟ این قرآن  است که عترت طاهره را معرفی می کند و عدل خود می شناسد و می شناساند و بهره مندی از قرآن و عترت را بیان می کند.

فرزند آیت الله جوادی آملی گفت: بنابراین رسالت های اجتماعی تفسیر تسنیم غیر از فضای عمومی است که فضای کشور و فضای جامعه و انقلاب را بر اساس  اندیشه های قرآنی ساخته است و اگر نبود این حواشی؛ روشن می شد که نور قرآن  چگونه می تواند روشنگری کند غیر از این فضای عمومی برکات فراوانی برای حوزه های علمیه و دانشگاه ها  وفرهیختگان حوزه دین و فرهنگ قرآنی ایجاد کرده است.