به گزارش خبرگزاری شبستان از رشت، فریدون نوزاد را خیلی از گیلانی‌ها می‌شناسند حتی اگر در عمر ۹۴سال‌هایش وی را ندیده باشند.
وی به‌واسطه آثارش در حوزه تاریخ و فرهنگ گیلان چهره‌ای شناخته شده است. وقتی لغت‌نامه «گیله گب» به سال ۱۳۸۲ منتشر شد، پژوهشگران بیشتری به‌فکر ضبط و ثبت واژگان گیلکی در لهجه‌های مختلف زبان گیلکی افتادند. یک سال بعد، «گیله گب» اثر برگزیده «نخستین جشنواره ادبی دکتر محمد معین» شد.
اما این مرد پرکار که با سن افزون بر ۹۳ سال به تنهایی کارهای شخصی را انجام می داد و پیاده‌روی صبح و عصرش فراموش نمی‌شد، در یکی از همین پیاده‌روی های تابستانه به سال ۱۳۹۳ به علت حفاری‌های موجود در معابر و ناصاف بودن مسیر به زمین خورد و پای چپش از ناحیه ران شکست و بازیگر و کارگردان تئاتر سال‌های دهه ۳۰ را خانه‌نشین کرد.
هفت هفته از فقدان همسرش گذشته بود که سرانجام این گیله‌مرد فرهنگی در ظهر ۱۳آبان ۱۳۹۵ رخ در نقاب خاک کشید. در سومین سالگرد درگذشت این کوششی مرد فرهنگ گیلان، گفت و گویی با فرزندش «رضا نوزاد» داشتیم تا با زندگی و آثار «فریدون نوزاد» بیشتر آشنا شویم.
- از شادوران نوزاد بیشتر بگویید، از فعالیت‌هایش در عرصه تئاتر و کتابی که در این زمینه نوشته است؟
پدرم در محله درویش مخلص رشت در ششم بهمن ماه سال ۱۳۰۱ به دنیا آمد. پدربزرگم «حسین نوزاد»، افسر شهربانی رشت بود و مادر بزرگم، «صغرا مقرب»، از خانواده «اداره چی گیلانی». پدر، تحصیلات ابتدایی را در رشت و سه سال متوسطه را در دبیرستان شاپور و قاآنی و سه سال بعد را در دبیرستان نظام تهران به پایان رساند.
وی فعالیت تئاتر را از دوره متوسطه آغاز کرد. ۱۵ساله بود که در «دبیرستان شاهپور» آن زمان به‌واسطه سالن تئاتری که داشت، پایش به سن تئاتر باز شد و در ادامه با عضویت و تشکیل کارگروه‌های نمایشی، بازیگری و نوشتن نمایشنامه و کارگردانی و افتتاح کلاس آموزشی و... به این رشته هنری ادامه داد.
از ۱۳۱۹ تا ۱۳۳۲ به‌طور جدی این رشته را پیگیری کرد و بعد از مدتی در «شرکت هنر» و بعد در «استودیو درام رشت» حضور پیدا کرد. اساتیدش در این راه کلاس‌های تئاتر «استاد نوشین» و «پروفسور داویدسن» بودند. نخستین کتابش، نمایشنامه « در راه ملکه یا شهادت خواجه نظام الملک» را در سال ۱۳۲۴ نگاشت. بعدها در سال ۱۳۶۸ کتاب «تاریخ تئاتر گیلان» را به رشته تحریر درآورد که از کتاب‌های مرجع در تاریخ تئاتر گیلان است.
- از شعرهای استاد بگویید و ابیاتی که از ایشان جمع آوری کرده اید؟
آنچه از پدر شنیدم، نخستین شعرهایش را در کلاس ششم ابتدایی سرود و در حضور مدیر مدرسه قرائت کرد. از آن پس تا واپسین لحظات زندگی، استاد با شعر زندگی می‌کرد. اوایل دهه پنجاه بود که دو دفتر شعرش را دزدیدند. با این وجود بیش از شش هزار بیت از اشعارش را جمع‌آوری کرده‌ام.
- در زمینه فعالیت خبرنگاری وی توضیح دهید؟ آیا ورود شادوران نوزاد به عرصه خبرنگاری توام با فعالیت های سیاسی وی بود؟
بله، بیست ساله بود که با یاری همفکرانش «حزب میهن پرستان» را در رشت تشکیل داد. در ادامه با ائتلاف با احزاب «پیکار» و« میهن» و پیوستن به «حزب ایران»، به کارهای سیاسی با دیدگاه‌های ملی گرایانه روی آورد و از همان زمان به عنوان خبرنگار روزنامه‌های «پیام»، «نبرد امروز» و «جبهه» که هر سه ارگان احزاب میهن و ایران بودند خدمت کرد.
بعد از آنکه رادیو گیلان افتتاح شد، به همکاری قلمی و اجرا در گیلان پرداخت. نوزاد از بنیانگذاران «فرهنگ عامه» در رادیو رشت بود که نخستین برنامه در نوع خود به‌شمار می‌رفت، برنامه‌های «مرزداران گیلان»، «شیر و خورشید سرخ گیلان»، «تئاترهای هفتگی» و «ادب گیلان» از جمله برنامه‌های رادیویی وی بود.
تلویزیون گیلان که افتتاح شد، به‌عنوان کارشناس تاریخ جنگ خزر وارد تلوزیون شد. «جُنگ باران» در سیزده قسمت در رابطه با آداب و رسوم نوروزی از جمله برنامه‌های تلوزیونی پدرم بود.
- کتاب «تاریخ جراید و مجلات گیلان» یکی از کتاب‌های مرجع در تاریخ مطبوعات است. در کدام نشریات قلم می زد؟
پدر در اکثر نشریات گیلان پس از شهریور ۱۳۲۰ آثار قلمی دارد، چه با نام اصلی و چه با نام مستعار مثل ونداد هرمز، جاقاله، گیله مرد، ترک آر، فریدون، جغله، طوفان، ف.ن» و یا با نام اصلی به چاپ رسیده است.
وی سردبیری چند نشریه را چه به صورت رسمی و چه به صورت دوستانه و بدون ذکر نام بر عهده داشت مانند صفدر، فکر جوان، تحول، گیلان ما. امتیاز هفته نامه «انسان سوسیالیست» را در تیرماه ۱۳۳۲ دریافت کرد ولی تنها موفق به انتشار طلیعه اش شد.
نوزاد از بنیانگذاران «ماهنامه پادنگ» نیز بود که در ۱۳۳۵ و در شش شماره چاپ شد. خبرنگار رسمی روزنامه‌های «پیام»، «نبرد امروز» و «جبهه» هم بود. در آذر ماه ۱۳۲۹ برای نخستین بار در گیلان فهرستی از جراید و مجلات گیلان را با نام مستعار در «گیلان ما» به چاپ رساند که روانشاد ابراهیم فخرایی نوشتند: «مقالات فاضلانه آقای ونداد هرمز راجع به فهرست جراید و مجلات گیلان بسیار مسرت بخش و دانشین بود.» با تکیمل آن از بهمن ۴۱ به صورت پاورقی در روزنامه «صدای بازار» و در ۱۳۷۴ چهره مطبوعات گیلان را در «کتاب گیلان» و سرآخر در ۱۳۷۹ «تاریخ جراید و مجلات گیلان» را بصورت کتابی جامع به چاپ رساند.
پدر با مجلات غیر گیلانی نیز همکاری داشت، گل های رنگارنگ، وحید، ارمغان، انجمن ادبی صائب، فرهنگ ایران زمین، آینده، اعتراف بابل، در گستره مازنداران، یاران شاهد، مهر نو، حافظ، گردون و... تعدادی از آنهاست.
- از دیگر آثار نوزاد بگویید؟
۱۳۲۷ «سالنامه هنر» را منتشر کرد. سال ۱۳۷۱ «چل تیکه»را که شرح حال و گزیده اشعار شعرای گیلکی سراست، سال ۱۳۷۳ نامه‌های خان احمد خان گیلانی، ۱۳۷۴ «چهره مطبوعات در گیلان و شرح حال گروهی از مشاهیر در کتاب گیلان»، ۱۳۷۷ «مهستی نامه» که گردآوری، تصحیح و تحشیه است و دو سال بعد به چاپ دوم رسید.
سال ۱۳۷۹ «تاریخ جراید و مجلات گیلان از آغاز تا انقلاب اسلامی»، سال ۱۳۸۱ نقش احسان الله خانه در نهضت جنگل که آن هم به چاپ دوم رسید. سال ۱۳۸۱ که کنگره بازشناسی نهضت جنگل بود با دبیر علمی همایش همکاری داشت و «مجموعه اسناد نهضت جنگل» را بازخوانی کردکه بعدها توسط شورای شهر رشت چاپ شد.
سال ۱۳۸۲ «گیله گب» را منتشر کرد که فرهنگ گیلکی فارسی است و همان سال از طرف استانداری و دانشگاه گیلان کتاب برتر انتخاب و وی به‌عنوان پژوهشگر نمونه معرفی شد و سال ۱۳۸۳ نیز این کتاب اثر برگزیده نخستین جشنواره ادبی دکتر محمد معین شد.
۱۳۸۶ کتاب« گرانی و کمبود برنج در وقایع شهریور ۱۳۲۰ » را به همراهی دکتر عبدالکریم گلشنی چاپ کرد. انتشار« گنجینه» در سال ۱۳۹۰ که شرح حال و برگزیده اشعار ۵۵ شاعر گیلانی و به همراه شادوران دکتر محمد علی فائق است. همان سال ترجمه نامه‌های گیلان اثر «الکساندر خودزکو» را به همراهی علی امیری منتشر کرد.
۱۳۹۲ چاپ دوم کتاب «نگاهی تازه به مشروطه در گیلان» اثر انوشیروان نعیمی اکبر را تصحیح و تحشیه کرد. سال۱۳۹۲ کتاب «سوگند و سوگند نامه هایی از ادب پارسی» را منتشر کرد. ضمنا باید عنوان کنم که سال ۱۳۹۴ کتاب «جشن نامه استاد فریدون نوزاد» به کوشش فرامرز طالبی و ۱۳۹۷ کتاب «گفته های نا تمام» که روایت شفاهی نوزاد است، با همکاری سازمان اسناد و کتابخانه ملی گیلان در سال ۱۳۹۷ چاپ شد.
- یکی از آرزوهای استاد نوزاد راه اندازی مرکز اسناد غیر دولتی بود که پژوهشگران بتوانند آزادانه در اسناد گیلان تحقیق کنند. آیا چنین مرکزی راه اندازی شده است؟
خیر. پدر همواره می‌گفت باید مرکزی باشد که اگر اسنادی هم خلاف شرایط فعلی کشور موجود هست در این مرکز نگهداری شده و بتوان درباره آن به‌راحتی پژوهش کرد. البته مجموعه داران خصوصی هستند که شخصی سند جمع می‌کنند ولی مرکزی که یک محقق بتواند به‌راحتی از این اسناد استفاده کنند، خیر.
- آیا آثار چاپ نشده دیگری از استاد نوزاد هست که در دست چاپ باشد؟
بله کتاب هایی از پدر آماده چاپ است که امیدوارم با حل مشکل کمبود و گرانی کاغذ به چاپ برسد.
نظر شما