خبرگزاری شبستان// گیلان
شاید شنیدن نام پرآوازه این مسجد تاریخی در یک مکان دور افتاده، جلوه های توریستی اعجاب انگیز را در نظر هر گردشگری، مجسم سازد و وسوسه بازدید این مکان تاریخی را در اذهان به پروراند.
اسپیه مزگت، مسجدی کهن است که طی قرن ها گنجینه ارزشمند تاریخ ما را در قلب زخم خورده اش حفظ کرده و حس امانت داری را بزرگ ترین وظیفه میراثی خود می داند.
اینجاست که لنز هر دوربینی در زیر در پوش شرمساریش پنهان می ماند و از حک کردن زخم های پینه بسته و مزمن بی درمان اسپیه مزگت، خجلت زده می شود. شاید این دوربین زبان بسته صدای ناله های اسپیه مزگت را می شنید که از امانت داری خود گفت و از وظیفه نشناسی میراث دارانش فریاد کرد.
درد" فراموشی"، بزرگ ترین عامل تخریبی آثار تاریخی گیلان ماست، دردی که اکنون سراپای وجود اسپیه مزگت را فراگرفته و نوش داروی پس از مرگ سهراب میراث فرهنگی، التیام بخش کدام زخم عفونت گرفته اش می شود؟
مسجد اسپیه مزگت، قدیمی ترین مسجد بر جای مانده گیلان است که در سمت راست رودخانه دیناچال رضوانشهر و در فاصله آستارا به انزلی قرار دارد.
دکتر منوچهر ستوده در کتاب « از آستارا تا استار آباد » این بنا را یکی از عجایب هفتگانه گیلان نامیده است.
آنچه بیش از هر چیز بیننده را به حیرت می اندازد علت وجودی چنین بنایی در این نقطه دور افتاده است آن هم بنایی با آن قدمت تاریخی که کتیبه کوفی بر آن گواهی می دهد.
بنای اسپیه مزگت پس از اسلام بدون هیچ تغییری به مسجد تبدیل شده و این در حالیست که در داخل آن محرابی وجود ندارد، این عدم تغییر و یا تخریب خود نشانی از حرمت و قداستی است که این مکان برای مراسم دینی در قبل و بعد از اسلام داشته است.
شاید نمونه ای این چنین که هم ویژگی های معماری قبل و هم بعد از اسلام در یک بنا بر جای مانده باشد که در جای دیگر موجود نباشد.
بنای شگفت انگیز در این منطقه زیبا و توریستی امروزه روبه خرابی دارد، مردم دنیاچال دیده اند که این بنا سال ها در زیر یک درخت عظیم الجثه وزیر شاخ و برگهایش پنهان بوده است بعدها به علت کاوش در ایسپیه مزگت درخت را قطع می کنند و این بنا نمایان می شود.
اسپیه مزگت از دو کلمه «ایسپی» در زبان تالشی به معنای سفید و «مزگت» در زبان اوستا به معنای مسجد تشکیل شده است [دکتر ستوده] ایسپیه مزگت در روستای کیشه خاله در شمال دنیاچال یکی از دهستان های رضوانشهر واقع شده است.
بنای ایسپیه مزگت (مسجد سفید) باقی مانده یک آتشکده زرتشتی قدیمی و بزرگ پیش از اسلام است که رواق چهار گوش داخلی آن محل نگهداری آتش مقدس بوده و مردم برای عبادت در دهلیزهای کناری آن می ایستادند. [الکساندر خوچکو]
برخی از روایات حاکی از آن است که بنای مسجد مربوط به دوره ساسانی است. [گیلانشناسی]
قدمت این بنا با توجه به کتیبه کوفی و سفال های به دست آمده به دوره سلجوقیان می رسد که با آهک اندود و نماسازی شده است و به علت رنگ سفید یکپارچه اش به « مسجد سفید » معروف است .[الکساندر خوچکو]
اطلاعات به دست آمده از نوع معماری و همچنین وجود سفال های مربوط به عصر ایلخانی، از قدمت حداقل 800 ساله این مسجد حکایت می کند.
از این بنا، در حال حاضر تنها قسمتی از رواق های شمالی و غربی بجا مانده که قسمت داخل با ستونهای قطور و قسمت بیرون با دیوارهایی مستحکم، بر پاایستاده است. سقف آن با طاقهایی طولی و کوره پوشهایی چند، مسقف شده و سطح بام شیب دار است.
مسجد به دلایل عدیده دستخوش صدمات و آسیب های فراوان شده که در کنار سایر عوامل و شاید مهم تر از همه عوامل انسانی است که در این راستا بایستی گفت که برخی افراد سودجو، به طمع به دست آوردن گنج، با دخل و تصرف و بی مبالاتی و با حفر و ایجاد گودال جهت حفاری های غیر مجاز، باعث آسیب و تخریب هرچه بیشتر بنای این مسجد می شوند.
اگر مسجد"اسپیه مزگت" این کهن ترین مسجد به جای مانده در استان گیلان، اگر باری دیگر قامت افراشته و از ورطه نابودی رهایی یابد، می تواند به یکی از بی نظیرترین آثار تاریخی دیدنی در گیلان، تبدیل شود.آثاری که در حال حاضر، مشاهده آن به غیر از حسرت سوال برانگیز، حاصل دیگری برای مان به جا نمی گذارد.
پایام پیام/
نظر شما