به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری شبستان، استفاده از راهکارهای معاملاتی از قبیل تأمین مالی خرید اعتباری و فروش استقراضی نقش انکارناپذیری در گسترش بازار سرمایه در کشورهای مختلف داشته‌اند با این حال، بهره‌گیری از کارکردهای آنها در بورس‌های اسلامی به‌دلیل ساختار قراردادهای مورد استفاده و دخیل بودن عوامل غیرشرعی با مشکلاتی همراه است. به همین دلیل پژوهشگران مالی در این کشورها تلاش کرده‌اند با کمک علمای اسلامی و به کارگیری راهکارهای معاملاتی اسلامی از کارکردهای این ابزارها برای توسعه بازار سرمایه استفاده کنند. یکی از راهکارهای معاملاتی که کمک چشمگیری به افزایش نقدشوندگی بازار می‌کند، فروش استقراضی است.
فروش استقراضی، فروش اوراق بهاداری است که فروشنده مالک آن نیست بلکه آن را به‌منظور فروش قرض می‌گیرد و تعهد می‌کند طی دوره معینی مثل آن‌را به مالک برگرداند. کارگزار به‌منظور فروش استقراضی، از موجودی اوراق بهادار خود، مشتریان یا از کارگزاری‌های دیگر، در اختیار فروشنده استقراضی قرار می‌دهد. در مقابل، فروشنده استقراضی مبلغی را بهعنوان وجه تضمین نزد کارگزار قرار می‌دهد که ریسک نکول برای قرض‌دهنده و کارگزار کاهش یابد.
همچنین او مبلغی را به عنوان پاداش به قرض‌دهنده می‌دهد. این پاداش در قبال ایجاد فرصت بهره‌گیری از روند احتمالی کاهش قیمت‌ها در بازار با استفاده از معامله‌گری اعتباری برای فروشنده استقراضی داده می‌شود. سپس کارگزار به نمایندگی از فروشنده استقراضی، سهام را می‌فروشد و وجوه حاصل شده را در حساب وی نزد خود اعتبار می‌کند.
طی مدت معینی، فروشنده استقراضی باید با خرید همان سهم از طریق کارگزار، موقعیت خود را ببندد. اگر قیمت سهم کاهش یافته باشد، فروشنده استقراضی با خرید سهام به قیمت کم‌تر و تحویل آن به قرض‌دهنده، از محل تفاوت قیمت کسب سود می‌کند. اما اگر قیمت سهم افزایش یابد، وی مجبور است سهام را به قیمت بیشتری خریداری کند که به زیان او خواهد منجر شد. از آنجا که اقدام‌های شرکتی از قبیل تقسیم سود و افزایش سرمایه باعث تغییر وضعیت سهام می‌شود، قرض‌گیرنده متعهد می‌گردد که در زمان بازگرداندن سهم، تغییرات ناشی از آن اقدامات را برای قرض‌دهنده جبران کند.
البته مغایرت این راهکار با برخی اصول اسلامی، پژوهشگران مالی اسلامی را بر آن داشته تا با استفاده از قراردادهای اسلامی، سازوکار شرعی مناسبی برای آن طراحی کنند و حالا سخنگوی سازمان بورس خبر داده است که فروش استقراضی در دستور کار سازمان بورس قرار گرفت که به علت مغایرت با مبانی شرعی و بومی ابزار جدیدی با عنوان فروش تعهدی جایگزین آن می‌شود.
پژوهشکده پولی بانکی به نق از «شاپور محمدی» در این باره آورده است: «پس از بحث نقدشوندگی، تکمیل جعبه ابزار‌های بورسی کشور عامل پویایی است. خلق فرصت سودآوری بالاتر برای سرمایه‌گذاران در عین ثبات‌آفرینی از ویژگی‌های ابزار «فروش تعهدی» است. در مواقعی که بازار متاثر از عوامل روانی است و فضای آن با عوامل بنیادی همخوانی ندارد، ابزار‌هایی همچون فروش تعهدی در نقش تثبیت کننده به میدان می‌آیند و به تعادل بیشتر بازار کمک می‌کنند.»
یادآور می شود: ابزار فروش تعهدی سهام تا پایان سال جاری در بازار سرمایه راه اندازی می شود./
نظر شما