به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری شبستان، اشتغال یکی از مهمترین دغدغه های کشورها در زمان کنونی به شمار می رود و تمامی دنیا در تلاش هستند با برنامه ریزی و سیاستگذاری هایی باعث اشتغالزایی بیشتر در جامعه شوند. به دنبال این اشتغالزایی ها افزایش تولید و رشد اقتصادی رقم می خورد. كسب و كارهای خانگی به عنوان راهكاری مهم برای ايجاد اشتغال و درآمد در سراسر جهان محسوب می شوند. کار در منزل یکی از شغل‌هایی است که برای برخی جذابیت‌های خاص خودش را دارد.
به نظر می‌رسد مشاغل خانگی در بیشتر موارد مورد اقبال و توجه زنان باشد تا مردان. این نوع از کسب و کار بسیاری از مشکلات دنیای مدرن را حل می کند. زنان وقت بیشتری را می توانند در خانه سپری کنند درکنار اینکه برای ایجاد کسب و کار نیاز نیست که فرد اقدام به پرداخت هزینه برای رهن و اجاره کند. رفت و آمد افراد کاهش می یابد که این امر در کلان شهرها برای حل مشکلات ترافیکی بسیار اهمیت دارد. از میان کسب و کارهای خانگی پس از قالیبافی حوزه پوشاک و بخش های مرتبط با آن چون تزیینات لباس (سنگ دوزی و جواهردوزی) پرطرفدارترین حرفه برای زنان علاقمند به کار در منزل است.
شاید در نظر خیلی ها این نوع حرفه بی دغدغه ترین و راحتترین سبک برای درآمدزایی باشد چرا که فرد در منزل خود و به دور از هیاهوهای جامعه در حال انجام کار است اما برای چنین مشاغل، دردسرهای فراوانی وجود دارد. این معضلات گریبانگیر شاغلان این حوزه است. از جمله مشکلات و دغدغه های این بخش می توان به عدم وجود حمایت های قانونی اشاره کرد.
بر اساس بررسی های صورت گرفته در کشور اتحادیه ای برای حمایت از شاغلان این بخش وجود ندارد و بانوانی که در بخش تزئینات لباس کار می کنند از سوی هیچ نهاد قانونی مورد حمایت نیستند.
اتحادیه های صنفی تشکلهایی هستند که از افراد یک یا چند صنف که دارای فعالیت یکسان یا مشابه اند به منظور حفظ و حمایت از حقوق صنفی و ایجاد «تحکیم اصول همکاری بین افراد صنف و بهبود وضع پیشه و خدمات در ارتباط با حمایت از حقوق مصرف کنندگان، بهبود اقتصاد شهر و تسهیل روابط افراد صنفی با مؤسسات دولتی و خصوصی و انجام وظایف مقرر در قانون نظام صنقی و آئین نامه های مربوط » تشکیل می شوند. اتحادیه های صنفی به موجب بند (ط) ماده 30 قانون نظام صنفی موظفند با تشکیل کمیسیون بازرسی بر نحوه فعالیت واحدهای صنفی عضو خود نظارت کنند.
از این رو نبود چنین تشکل هایی برای این بخش صدمات جبران ناپذیری را به شاغلان این حوزه وارد می کند. در کنار این موضوع هیچ نوع قراردادی میان کارفرما و تزئین کار لباس (سنگ دوز) منعقد نمی شود و توافقات در این حوزه تماما به صورت شفاهی و کلامی انجام می شود. این در حالی است که برای پیگیری اجرای توافق از سوی هر دوطرف نیاز به ثبت و داشتن مدرک قانونی است و نبود این موضوع می تواند باعث برهم زدن قرارداد از سوی هر یک از طرفین شود اما در این شرایط هم بیشترین ضرر متوجه فردی می شود که انجام کار را برعهده دارد.
نداشتن بیمه، سنوات و حق بازنشستگی از دیگر مشکلات زنان شاغل در این حوزه است که برای درک بهتر مشکلات و دغدغه های این صنف گفتگویی با یکی از زنان شاغل در این بخش که به عنوان سنگ دوز برای یکی از معروف ترین مزون های لباس عروس در تهران کار می کند داشته ایم.
«رضوان علی یاری» که از سال 1375 تاکنون در این حرفه مشغول به کار است درباره نحوه ورود خود به این حوزه کاری می گوید: «مادرم در این حرفه مشغول به کار بوده و است و از این طریق وارد این حرفه شدم و انگیزه من کمک به مادر برای انجام این کار بوده است.»
وی درباره مشکلات این کار می افزاید: «این کار به عنوان یک کار فصلی به حساب می آید و در ماه های رمضان، صفر و محرم کاری تقریبا صفر می شود و به ویژه سنگ دوزی برای لباس عروس وجود ندارد و تنها کار برای لباس شب آن هم به صورت محدود وجود دارد. این باعث می شود میزان درآمد حاصل از کار در سه ماه سال نزدیک به صفر برسد اما در کنار این تعطیلی سه ماه در مناسبت های مذهبی چون نیمه شعبان و سایر اعیاد فشار کار چند برابر می شود و کارهای فوری سفارش داده می شود که منجر به ساعت های طولانی کار و شب زنده داری می شود.»
این سنگ دوز با انتقاد از اینکه برای این حرفه زمان کاری مشخصی وجود ندارد، معتقد است: «ممکن است برای انجام سنگ دوزی یک لباس 18 تا 20 ساعت بدون وقفه و تنها برای صرف وعده محدود غذایی زمان طی شود.»
علی یاری دغدغه اصلی خود برای این حرفه را نبود بیمه، سنوات و آینده شغلی می داند و در این زمینه توضیح می دهد: «سنگ دوزان کارگران رسمی به شمار نمی روند و پشت پرده هستند. هیچ مزون داری از سنگ دوزان به عنوان نیروی کاری خود یاد نمی کند و در نتیجه هیچ نوع حق قانونی برای آنها مصور نشده است.»
وی ادامه می دهد: «حق الزحمه طراحی، دوخت و سنگ دوزی لباس در صورت عدم پرداخت از سوی مزون دار یا صاحب کار هیچ پیگرد قانونی را شامل نمی شود چرا که شاغلان این حوزه هیچ قرارداد مکتوبی با کارفرمای خود ندارند. این در حالی است که سنگ دوزان کارشان وابسته به مزون داران است یعنی در صورت عدم ادامه همکاری مزون دار با سنگ دوز آن فرد بیکار می شود چرا که سایر مزون داران هیچ شناختی از وی و نحوه کار آن ندارد.»
این بانوی هنرمند حوزه سنگ دوزی درباره سختی های این کار به ما می گوید: «کار سنگ دوزی به دلیل ساعت های طولانی نشستن در یک حالت و انجام کار یکواختی که ممکن است تا دیروقت و حتی گاهی تا صبح ادامه داشته باشد موجب آسیب به چشم، کمر و تاندون های دست می شود و در مجموع آسیب های فراوان جسمانی را برای صاحب این شغل ایجاد می کند که به دلیل عدم بیمه فرد از سوی کارفرما تمام هزینه های درمانی احتمالی بر گردن سنگ دوز است که این امر علاوه بر تحمل دردهای جسمانی موجب ایجاد فشار اقتصادی به وی نیز می شود.»
وی ادامه می دهد: «لباس خام عروس بدون سنگ دوزی که قیمت آنچنانی ندارد پس از سنگ دوزی با مبالغ هنگفت در بازار به فروش می رسد در حالی که هیچ سهمی از این سود عاید سنگ دوز نمی شود یا اگر سودی هم ببرد در مقابل مبلغ به فروش رفته لباس رقم ناچیزی است که این پول نیز صرف خرید اجناس مورد استفاده در سنگ دوزی می شود این در حالی است که سنگ دوز تنها در زمانی درآمدی از کار خود دارد که مزون دار یا صاحب کار لباس را به مشتری تحویل می دهد یعنی پس از اتمام کار خود هیچ درآمدی از آن عایدش نمی شود و ممکن است که زمان طولانی تا تحویل لباس به مشتری از سوی مزون دار سپری شود.»
این سنگ دوز راهکار حل مشکلات این حرفه و رفع دغدغه های سنگ دوزان را ایجاد قوانین برای مشاغل خانگی و حمایت از آنها می داند و تاکید دارد که با تشکیل اتحادیه برای این صنف و امکان بیمه کردن شاغلان بسیاری از مشکلات آنها رفع می شود و همچنین انگیزه بیشتری برای ادامه این حرفه برای بانوان شاغل در منازل ایجاد می کند.
این سنگ دوز آرزو دارد که یک کارگاه سنگ دوزی با کارکنان بیمه شده داشته باشد و از حمایت قانونی برخوردار شوند.
وی همچنین پیشنهاد می دهد که برای رفع مشکلات تعطیلی فصلی این کار حوزه های دیگر پوشاک زنان مانند مانتو، روسری و چادر می توانند با دادن سفارش کار به سنگ دوزان علاوه بر انجام کار خود زمینه اشتغال برای سنگ دوزان لباس های مجلسی را فراهم آورند.
بنابراین گزارش، تقویت مشاغل خانگی در راستای اقتصاد مقاومتی است و می تواند نقش موثری در اشتغالزایی و رونق اقتصادی داشته باشد. با توجه به تاکیدات رهبر معظم انقلاب اسلامی مبنی بر افزایش تولید به ویژه در سال جاری نیازمند است توجه جدی به شاغلان این حوزه در دستور کار قرار گیرد. مشاغل خانگی متاسفانه تاکنون از هیچ گونه مزایای قانونی بهره مند نبوده اند در حالی که می توان با تکیه به این حوزه، زمینه اشتغالزایی بیشتر و رشد اقتصادی را ایجاد کرد./
نظر شما