به گزارش خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان: بسیار پیش آمده که در زندگی تصمیم گرفته ایم تغییر کنیم و دل را از بدی ها غبارروبی کنیم، ممکن است راه های مختلفی هم امتحان کرده باشیم اما موفقیتی برایمان حاصل نشده باشد. در این میان فرا رسیدن بهار طبیعت و سال جدید می تواند یک فرصت استثنایی برای این دل تکانی باشد، سال نو از همان دعای تحویل اش به ما نوید تغییر را می دهد.
از این رو، به مناسبت فرا رسیدن نوروز با حجت الاسلام «علی محمد باقی»، استاد حوزه و دانشگاه در مورد ملزومات دل تکانی گفت وگویی داشته ایم که در ادامه حاصل آن تقدیم حضورتان می شود:
با توجه به آنکه سال جدید از راه رسیده و ممکن است بسیاری از مردم واقعا تصمیم به تغییر اساسی در سبک و سیاق زندگی خود گرفته باشند، به نظرتان تحقق این مهم مستلزم چه مواردی است؟
اساسا تغییر لازمه نظام خلقت است چراکه نظام آفرینش دایما در حال تغییر است، به تعبیر دیگر، سیر نظام هستی سیر صعودی است و لازمه این سیر صعودی گذر از حالات گذشته است، یعنی نو شویم و تغییر کنیم.
این امر باعث می شود هدفی که قرار است در نظام خلقت محقق شود به سرانجام برسد. البته هر موجودی در این نظام بر حسب خودش هدفی دارد، مثلا هدف از آفرینش حیوان آن است که به مصرف انسان برسد، هدف از آفرینش جهان آن است که انسان از آن استفاده کند، پس خود این بهار و تغییر طبیعت یک جزئی از این هدف کلی است که در نظام خلقت وجود دارد چون نظام خلقت باید به آن کمال نهایی برسد، خداوند در قرآن می فرماید: «هیچ جنبنده ای نیست مگر آنکه اختیارش به دست ماست».
همان طور که خدا بر طریق مستقیم است همه نظام خلقت بر مسیر صحیح و مستقیم حرکت خواهند کرد. انسان به عنوان اشرف مخلوقات و هدف غایی سایر مخلوقات و به عنوان وجودی که دیگر مخلوقات برای او خلق شده اند و قرار است در پرتو خدمت به انسان به کمال و رشد برسند، اگر بخواهد در نظام هستی پا برجا باشد باید هماهنگ با این نظام حرکت کند.
از طرف دیگر به دلیل آن که نظام هستی مسیر صعود و کمال دارد انسانی که در این مسیر قدم بر می دارد به هدف نهایی خلقتِ خود نزدیک می شود و به تعبیر قرآن در صراط مستقیم حرکت می کند پس صراط مستقیم که در نماز مرتب از خدا درخواست می کنیم یعنی حرکت در مسیر صعود تا رسیدن به آن وجودی که از او هستیم چنان که حضرت حق فرمود: «إنّا لله وإنّا إليهِ رَاجعُون».
همچنین، به دلیل آنکه خدا کمال مطلق است، پس رجوع الی الله یعنی رسیدن به کمال نهایی انسان، بنابراین آدمی در این مسیر باید مرتبا قربانی کند، قربانی یعنی انسان باید از گذشته ها جدا شود برای آنکه قرب به مقصد پیدا کند. لذا قربانی انسان را نزدیک به خداوند می کند. گاهی انسان از غذایش می گذرد، گاهی انسان از مالش می گذرد، گاهی انسان از جانش می گذرد، گاهی از وقت اش صرف نظر می کند، گاهی از آبرویش صرف نظر می کند و این موارد یعنی فدا کردن گذشته برای رسیدن به آینده ای بهتر و این اساس تغییر است. در نتیجه تغییر در انسان به این معناست که انسان آنچه ذا که در گذشته داشته به خاطر رسیدن به آینده مطلوب فدا کند.
این تغییر مستلزم چه بایدها و نبایدهایی است و اصلا در درون خود انسان باید چه اتفاقی بیفتد که این تغییر حاصل شود؟
نکته مهمی که وجود دارد آن است که نظام خلقت به عنوان یک الگو خود را به انسان نشان می دهد برای مثال در بهار می بینیم که بعد از برف و هوای سرد زمستانی چگونه طراوت و بهار از راه می رسد. طبیعت از آن زردی و خواب موجود عبور می کند تا به یک طراوت جدیدی برسد پس بهار یک کمال برای زمستان است همان طور که تابستان نقطه کمال بهار است و پاییز نقطه کمال برای تابستان چنین نقشی دارد و زمستان نقطه کمال برای پاییز، لذا این چرخش ها چرخش صعودی است نه چرخش دوری، طبیعت دور خودش نمی چرخد بلکه حرکت صعودی پیدا می کند. هر مرتبه ای برای مرتبه قبل خود صعود است.
بنابر این، به ما هم این گونه گفته اند که شما به همین سبک باید زندگی کنید یعنی خود نظام خلقت به ما درک می دهد و می گوید که تو هم باید مثل من باشی، حضرت امیر(ع) می فرمایند: «کسی که دو روزش مثل هم باشد ضرر کرده است»، این سخن بدان معناست که کسی که در خود تغییر ایجاد نکند و امروزش بهتر از فردایش نباشد، ضرر کرده است.
برای دوری از این تکرار باید چه کرد؟
عالی ترین مساله ای که در انسان تغییر ایجاد می کند عبادت و بندگی خداست، بندگی و عبادت خدا یعنی سرسپردگی به خداوند، سرسپردگی به خدا یعنی انسان ناصیه و اختیار خود را به دست خدا بدهد، ناصیه به موی جلو پیشانی گفته می شود که کنایه است به کسی که اختیارش را به دست آن مولا و صاحبش می دهد.
اهل معرفت می گویند ما اراده کردیم که در زندگی دیگر اراده نداشته باشیم، اراده کردیم که بی اراده باشیم، این بدان معناست که بنده واقعا بنده است، بنده از خودش اختیار و میلی ندارد، میل و اختیارش، میل و اختیار مولا و ارباب اش است. پس اگر کسی بخواهد درونش را از آلودگی ها و غیر خدا مطهر و پاک کند، در درجه اول باید اختیار را به دست او بدهد، ابراز و اعلام بندگی کند، و در مقابل خداوند مطیع محض شود.
بندگانیم جان و دل بر کف/ چشم بر حکم و گوش بر فرمان
گر سر صلح داری اینک دل/ ور سر زنگ داری اینک جان
بهترین ابزار برای آنکه انسان بتواند در این مسیر کمالی قرار گیرد، چیست؟
نماز، قرآن می فرماید: «وَاسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ ۚ وَإِنَّهَا لَكَبِيرَةٌ إِلَّا عَلَى الْخَاشِعِينَ»؛ خداوند فرمود که برای بندگی و حرکت به سوی من از نماز کمک بگیرید. شاید راز اینکه قرآن تا این حد به نماز سفارش کرده، همین است، قرآن هشتصد مرتبه از نماز سخن گفته است و اگر عملی مهمتر از این عمل در رسیدن انسان به سمت خدا وجود داشت، حتما خدا باید به آن بیشتر سفارش می کرد و از آنجا که به چیزی بیشتر به نماز سفارش نکرده معلوم است که از همه عوامل مهمتر نماز است.
قرآن در آیه ششم سوره مبارکه مائده می فرماید: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلَاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُوا بِرُءُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَيْنِ وَإِنْ كُنْتُمْ جُنُبًا فَاطَّهَّرُوا وَإِنْ كُنْتُمْ مَرْضَى أَوْ عَلَى سَفَرٍ أَوْ جَاءَ أَحَدٌ مِنْكُمْ مِنَ الْغَائِطِ أَوْ لَامَسْتُمُ النِّسَاءَ فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَيَمَّمُوا صَعِيدًا طَيِّبًا فَامْسَحُوا بِوُجُوهِكُمْ وَأَيْدِيكُمْ مِنْهُ مَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيَجْعَلَ عَلَيْكُمْ مِنْ حَرَجٍ وَلَكِنْ يُرِيدُ لِيُطَهِّرَكُمْ وَلِيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ» (اى كسانى كه ايمان آورده ايد چون به [عزم] نماز برخيزيد صورت و دستهايتان را تا آرنج بشوييد و سر و پاهاى خودتان را تا برآمدگى پيشين [هر دو پا] مسح كنيد و اگر جنبايد خود را پاك كنيد [=غسل نماييد] و اگر بيمار يا در سفر بوديد يا يكى از شما از قضاى حاجت آمد يا با زنان نزديكى كرده ايد و آبى نيافتيد پس با خاك پاك تيمم كنيد و از آن به صورت و دستهايتان بكشيد خدا نمى خواهد بر شما تنگ بگيرد ليكن مى خواهد شما را پاك و نعمتش را بر شما تمام گرداند باشد كه سپاس [او] بداريد).
پس عامل موثری که انسان می تواند از آن استفاده کند تا دلش پاک شود نماز است، نماز عمود دین است لذا پیامبر اکرم(ص) فرمودند: اگر نماز قبول شود سایر عبادات هم قبول می شود.
نظر شما