به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری شبستان، کشاورزی یکی از قدیمی ترین فعالیت های تولیدی و مهمترین فعالیت اقتصادی در جهان محسوب می شود. در دنیای امروز نیز کشاورزی در کشورهای در حال توسعه و حتی کشورهای توسعه یافته یکی از ارکان مهم اقتصادی به شمار می رود. بررسی وضعیت اقتصادی کشورهای مدعی قدرت از جمله آمریکا، روسیه و چین نیز نشان می‌دهد اقتدار امنیتی و پیشرفت این کشورها در بخش صنعت و سایر عرصه‌‌ها از بخش کشاورزی گرفته شده و تا حد زیادی در نتیجه توجه به تولیدات کشاورزی بوده است.
در این رابطه می توان از روسیه مثال زد. این کشور توانسته با تولید و صدور سالانه بیش از 22 میلیون تن گندم به کشورهای مختلف جهان، رکورد صادرات این محصول استراتژیک را به نام خود ثبت کند از این رو هیچ تحریمی نمی‌تواند نقش برتر روسیه در کنترل نبض بازار جهانی مواد غذایی و خوار و بار از جمله گندم را مخدوش کنند.
آمریکایی‌ها نیز در جریان جنگ جهانی دوم با استفاده از موقعیت جغرافیایی خود و دور ماندن از آسیب‌های این جنگ در گام نخست ابتدا با افزایش تولید و عرضه محصولات غذایی و در واقع با اتکاء به درآمد حاصل از بخش کشاورزی توانستند به‌تدریج صنایع خود در سایر بخش‌ها به‌ویژه در بخش صنایع نظامی را نیز گسترش داده و به تأمین کننده اصلی نیازهای دفاعی و غیر دفاعی کشورهای متخاصم تبدیل و یکی از بزرگترین قدرت‌های اقتصادی جهان را پایه‌ریزی کنند.
ایران نیز از نخستین کشورهایی در جهان است که در آن کشاورزی و زراعت آغاز شده‌است و یک سوم زمین‌های ایران قابلیت کشاورزی را دارند. در برنامه های کلان کشور توجه به حوزه کشاورزی از سوی بالاترین مقام کشور لحاظ شده است و توجه ویژه ای به این بخش در برنامه های توسعه پنج ساله کشور وجود دارد و بر طبق این اسناد و برنامه ها سازمان ها و نهادهای مرتبط به ایفای نقش پرداخته و می پردازند.
تا جایی که حالا براساس آمارهای منتشر شده، بخش کشاورزی در حوزه اقتصاد بیشترین پیشرفت را در 40 سال بعد از انقلاب داشته به گونه‌ای که صادرات محصولات این بخش تا پیش از انقلاب 285 میلیون دلار بود و اکنون با 102 درصد رشد، به 577 میلیون دلار رسیده است.
چندی پیش ایرنا به نقل از «کاظم خاوازی»، رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی در این باره نوشته بود: «با استفاده از دستاوردهای تحقیقاتی و پژوهشی، حجم تولیدات بخش کشاورزی در سال 1357 نزدیک 26 میلیون تن بود که با 96 میلیون تن رشد به 122 میلیون تن رسیده است.»
در تایید این آمارها نیز رئیس سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی به تازگی خبر داده است که با علوم مهندسی کشاورزی تولید محصولات کشاورزی از ۲۵ میلیون تن در اوایل انقلاب به ۱۲۲ میلیون تن افزایش یافته است.
باشگاه خبرنگاران جوان به نقل از «شاهرخ رمضان‌نژاد» در این باره نوشته است: «علوم مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی با نقش‌آفرینی در حوزه تولید موادغذایی می‌تواند مهمترین ابزار تأمین امنیت و رفاه برای مردم سرزمین باشد. بر این اساس تولید محصولات کشاورزی از ۲۵ میلیون تن در اوایل انقلاب به ۱۲۲ میلیون تن افزایش یافته است که این امر تنها از مسیر بکارگیری علوم مهندسی کشاورزی ایجاد شده است ضمن آنکه تولید محصولات شیلاتی از ۳۰ هزار تن اوایل انقلاب به یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن افزایش یافته که این رشد ۴۰ برابری نشأت گرفته از بهره مندی علم و دانش بوده است.»
رمضان‌نژاد ادامه داده است: «با استقرار دولت تدبیر و امید و راهبردی وزارت جهاد کشاورزی و در اولویت قرار دادن ارتقای بهره‌وری زمینه به کارگیری و استفاده از ظرفیت‌ها و توان مهندسی کشاورزی فراهم شده است. تولید محصولات کشاورزی از ۹۷ میلیون تن در سال ۹۲ به ۱۲۲ میلیون تن رسیده است که این امر تنها با اتکا بر افزایش بهره‌وری تحقق یافته است.
رئیس سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی ادامه داد: طی دوران مدیریت وزیر جهاد فعلی، بخش کشاورزی به دستاوردهای ماندگاری از جمله خودکفایی گندم و پایداری آن دست یافته است. امروز نظام زراعی با اتکا بر تکنولوژی و علم توانسته در مقابل تهدید‌های اقلیمی مقاومت کند.»
این در حالی است که «محمود حجتی» نیز 6 بهمن ماه در برنامه نگاه یک شبکه اول سیما به مقایسه میزان تولیدات کشاورزی در قبل و بعد از پیروزی انقلاب پرداخته و گفته بود: «در سال 57 همه تولیدات کشاورزی حدود 26 میلیون تن برآورد شده، امروز این رقم به 122 میلیون تن رسیده است. در سال 57 دانش و تکنولوژی آنچنان که امروز در عرصه کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد در اختیار نبود و بیشتر کشاورزی به صورت معیشتی انجام می شد.»
وزیر جهاد کشاورزی با بیان اینکه تولیدات محصولات باغی در سال 57 حدود سه میلیون تن بود که امروز به 21 میلیون تن افزایش داشته است به مقایسه دیگر دستاوردهای حضوزه کشاورزی طی 4 دهه اخیر پرداخته و گفته بود: «در زمینه شیلات هم تولید و بهره برداری کشور در سال 57 حدود 32 هزار تن بود که این رقم به یک میلیون و 132 هزار تن رسیده است. تولید گندم هم نزدیک 4 میلیون تن بود که امروز به 13 و نیم تن رسیده است. گوشت و مرغ هم حدود 163 هزار تن تولید می شد که در حال حاضر این رقم به دو میلیون و 300 هزار تن رسیده است. در حوزه تولید مرغ جزو 10 کشور اول دنیا هستیم، البته به خاطر تنوع اقلیم در تولید بسیاری از محصولات دارای مزیت هستیم. کل محصولات کشاورزی در سال 57 حدود 285 میلیون دلار بود و سال 97 این رقم به پنج میلیارد و 770 میلیون دلار رسیده است.»
یادآور می شود: ارزش تجارت محصولات غذایی و کشاورزی ایران در سال ۱۳۹۲–۱۳۹۱ بالغ بر ۱۸ میلیارد و ۴۱۲ میلیون دلار بوده و از این مقدار ۵٫۲ میلیارد دلار مربوط به صادرات غذایی و کشاورزی و ۱۳ میلیارد و ۲۱۴ میلیون دلار نیز مربوط به واردات محصولات غذایی و کشاورزی کشور بوده‌است.
۱۰ محصول عمده صادرات غذایی و کشاورزی کشور در سال ۱۳۹۲–۱۳۹۱ به شرح زیر بوده‌است: انواع پسته خندان (۷۰۶٫۳ میلیون دلار)، رب گوجه فرنگی (۱۶۹٫۹ میلیون دلار)، مغز پسته تازه یا خشک (۱۵۱٫۴ میلیون دلار)، ماست بجز فراورده‌های تغذیه کودکان شیرخوار (۱۴۴٫۷ میلیون دلار)، بستنی و سایر شربتهای یخ‌زده حتی دارای کاکائو (۱۴۰٫۹ میلیون دلار)، شیرینی همچنین شکلات سفید بدون کاکائو (۱۳۷٫۸ میلیون دلار)، تیزابی بی‌دانه انگور خشک کرده (۱۳۳٫۶ میلیون دلار)، هندوانه (۱۳۰٫۱ میلیون دلار)، بیسکویتهایی که به آنها مواد شیرین‌کننده افزوده‌اند (۱۲۷٫۲ میلیون دلار) و پنیر (۱۲۵٫۱ میلیون دلار). ایران با دستیابی به دانش «پروتکل تولید انبوه پایه‌های سیب مالینگ از طریق کشت بافت» جزو ۷ کشور دنیا قرار گرفته و با معرفی پایه‌های جدید تولید سیب درختی ایران می‌تواند به یکی از بزرگترین صادرکننده‌های سیب دنیا تبدیل شود، بالاترین میانگین تولید سیب مالینگ در دنیا متعلق به کشور اتریش با ۸۴ تن در هکتار است.
۱۰ محصول عمده واردات غذایی و کشاورزی کشوردر سال ۱۳۹۲–۱۳۹۱ به شرح زیر بوده‌است: برنج (۲٫۳ میلیارد دلار)، کنجاله سویا (۱٫۸۲۷ میلیارد دلار)، دانه ذرت دامی (۱٫۵۲۶ میلیارد دلار)، دانه سخت گندم (۱٫۲۷۳ میلیارد دلار)، شکر تصفیه نشده (۸۳۲٫۲ میلیون دلار)، روغن خام سویا (۷۶۵٫۶ میلیون دلار)، پالم اولئین (۶۳۷٫۸ میلیون دلار)، قطعات گوشت بی استخوان یخ زده از نوع گاو (۳۷۸٫۶ میلیون دلار)، موز سبز تازه یا خشک کرده (۳۵۲٫۸ میلیون دلار) و کره بسته‌بندی شده به صورت بسته‌های بیش از ۵۰۰ گرم (۲۶۸٫۲ میلیون دلار).
ارزش صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی از ۶/۵ میلیارد دلار در سال ۹۳ به ۵/۶ میلیارد دلار در سال ۹۴ رسید. متوسط قیمت پایه صادراتی محصولات این گروه نیز یک سنت و اقلام وارداتی ۵ سنت کاهش یافته‌است. این در حالی است که ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی نیز از ۱۲ میلیارد دلار در سال ۹۳ به حدود ۹ میلیارد دلار در سال ۹۴ کاهش یافته‌است. بر این اساس، صادرات این بخش طی سال گذشته نسبت به سال ۹۳ از لحاظ ارزش ۱۴ درصد و از حیث وزنی ۱۳ درصد کاهش نشان می‌دهد. واردات محصولات کشاورزی و مواد غذایی نیز در این سال در مقایسه با سال ۹۳ از حیث ارزش ۲۷ درصد و از لحاظ وزنی ۲۰ درصد افت داشته‌است. تراز صادرات و واردات محصولات کشاورزی و غذایی در سال ۹۴ منفی ۳/۴ میلیارد دلار بوده‌است. تولید محصولات کشاورزی در سال ۹۴ از ۱۰۳ میلیون تن به ۱۱۲ میلیون تن رسید.
ارزآوری صادرات محصولا کشاورزی در سال ۹۵ پنج میلیارد و ۶۸۶ میلیون دلاربوده‌است. بیش از پنج میلیون و ۸۱۲ هزار تن محصولات کشاورزی در سال ۹۵ از کشور صادر شده که نسبت به سال قبل از آن به لحاظ وزنی ۲۱٫۷۷ درصد و از نظر ارزشی۳٫۶۱درصد افزایش نشان می‌دهد. سهم صادرات بخش کشاورزی از کل صادرات غیرنفتی به لحاظ وزنی ۴٫۴۸ درصد و از نظر ارزشی ۱۲٫۹۷درصد بوده‌است. بیشترین میزان صادرات بخش کشاورزی به لحاظ وزنی مربوط به زیر بخش زراعی با سهم ۶۳٫۴۸ درصد، باغی با سهم ۲۱٫۰۵درصد، دام و طیور با سهم ۱۳٫۴۳ درصد بوده‌است. از نظر ارزشی نیز بیشترین میزان سهم صادرات را زیر بخش باغی با سهم ۴۷٫۴۵ درصد، زراعی ۲۳٫۳ درصد و دام و طیور با سهم ۲۲٫۱۲ درصد به خود اختصاص داده‌است. اقلام عمده صادراتی به لحاظ وزنی در سال ۹۵ را هندوانه، سیب زمینی تازه یا سرد کرده، گوجه فرنگی تازه یا سرد کرده، سیب تازه، پیاز و موسیر عنوان شده‌است. اقلام عمده صادراتی بخش کشاورزی از نظر ارزشی شامل پسته با پوست به میزان ۹۶۷ میلیون و ۵۰۰ هزار دلار، رب گوجه فرنگی ۲۰۷ میلیون و ۹۰۰ هزار دلار، مغز پسته تازه یا خشک ۲۰۳ میلیون و ۲۰۰ هزار دلار، زعفران در بسته‌بندی بیش از ۳۰ گرم به میزان ۱۹۳ میلیون و ۶۰۰ هزار دلار بوده‌است.
میزان واردات بخش کشاورزی در سال ۹۵ نسبت به سال ۹۴ به لحاظ وزنی ۵٫۷۸ درصد و به لحاظ ارزشی ۱٫۱۵درصد کاهش داشته‌است. ارزش واردات در سال ۱۳۹۵ به رقمی حدود ۸٫۷۸ میلیارد دلار و صادرات به ارزش ۵٫۶۸ میلیارد دلار رسید. در نتیجه تراز تجاری در این سال ۳٫۰۹ میلیارد دلار و منفی شد. میزان تولید محصولات کشاورزی در سال ۱۳۹۵ از ۱۱۲ میلیون تن به ۱۱۸ میلیون تن رسید./
نظر شما