خبرگزاری شبستان – سرویس قرآن و معارف: «سطح معرفت و فهم دینی مردم ما با قبل از انقلاب به هیچ وجه قابل قیاس نیست. ما آن زمان شاهد بودیم که معرفت دینی مردم بسیار سطحی بود اما امروز دریافت آن ها از معارف دینی بسیار عمیق تر شده و می توان امروز این سخن را طرح کرد که مرز میان مادیت و معنویت در جامعه ما برداشته شده است و روحیه ایثار و فداکاری، شهادت طلبی، گذشت و مهربانی، احسان و صبر و مقاومت در جامعه ما زنده تر شده است و شما امروز می بینید در متن همه دشواری هایی که پیش می آورند ملت ایران با اتکا به همین ارزش های معنوی و الهی که در قالب فضایلی چون ایثار،تلاش و صبر متجلی می شود موانع را پشت سر می گذارد. گرچه در این میان نباید از حرکت های ضد ارزشی ، ضد فرهنگی، تهاجم و شبیخون فرهنگی دشمن غافل بود نباید بی اعتنا از کنار تلاش دشمن برای ترویج زندگی غربی بی اعتنا عبور کرد با این حال مجموعه رویش های معنوی جامعه ایران بسیار فراتر از ریزش های اخلاقی و فرهنگی است و بر پایه همین رویش هاست که تلاش دشمن برای ایجاد گسست نسلی با پیوند نسل ها بر اساس ارزش های الهی و مشارکت مردم در حکمرانی و حضور در صحنه ها ناکام می ماند و البته همه این تحولات در سایه رهبری امام راحل و در ادامه حکیم فرزانه انقلاب آیت الله خامنه ای است. »
آنچه در ادامه می آید گفتگوی گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان با آیت الله کعبی، عضو مجلس خبرگان رهبری در تحلیل فرازی از بیانیه رهبر معظم انقلاب به مناسبت پیروزی انقلاب اسلامی و ورود به دهه پنجم انقلاب اسلامی است.
همان طور که در جریان هستید رهبر معظم انقلاب در روزهای گذشته و به مناسبت چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب بیانیه مبسوطی در این باره صادر کردند و درباره دستاوردها و تهدیدات پیش رو سخن گفتند. یکی از سرفصل هایی که مورد توجه رهبری در این بیانیه بود تحول معنوی، اخلاقی و دینی جامعه ایران بعد از انقلاب بود. نگاه شما به این تحول چیست و آن را چگونه می بینید؟
اساسا اولین محور تحول بیداری ملت ایران به ویژه جوانان، تبدیل مناسبات طاغوتی به مناسبات الهی - توحیدی و تبدیل انحطاط و عقب ماندگی به پیشرفت و شکوفایی مادی و معنوی است. این انقلاب اسلامی بود که امید و باور را به جوانان داد که آن ها می توانند به قله های پیشرفت و تحول بر پایه دین قرار بگیرند. زمینه و بستر این تحول کجا بود؟ معلوم است که یک انقلاب دینی ظرفیت های معنوی و اخلاقی خود را به میدان آورده بود و با استفاده از این ظرفیت ها بود که روحیه خودباوری و «ما می توانیم» در جامعه ایرران میسر و نظام طاغوتی در هم شکسته شد.
وقتی انسان از چارچوب های تنگ مادی و محاسبه های نفسانی رهایی یابد می تواند به چنان قدرت و نیرویی برسد که در درجه اول خود و ظرفیت های درونی اش را باور داشته باشد و این اتفاق در انقلاب اسلامی ایران و آحاد ملت به وقوع پیوست و حقیقتا مردم در انقلاب اسلامی این درک را داشتند که مملکت خودشان را آزاد کرده اند و اکنون می توانند مستقل بیندیشند و تصمیم بگیرند. مردم به این درک رسیدند که اکنون می توانند حاکمان خود را انتخاب کنند و الگوی نوینی از حکمرانی ارائه کنند. از همین رو بود که شعارهای بلند و آرمانی - آزادی ارائه شد و برقراری حکومت مردمی و حاکمیت دینی، استقرار ارزش های اسلامی و عزت و پیشرفت و حرکت به سمت تمدن نوین بر مبنا و مدار دین به یک باور عمومی نزد ملت ایران تبدیل شد و نفس این تحول، تحول بزرگ معنوی بود.
پس در حقیقت شما می گویید اراده جدید ملی نیز کاملا متاثر از بنیان های دینی و معنوی بود؟
همین طور است. حرکت نوین ملت ایران و طرح موضوعاتی چون استقلال و حفظ تمامیت ارضی و وحدت و عزت جمعی برگرفته از همان آموزه های الهی و معنوی بود که امام و انقلاب به میدان آورد. شما نگاه کنید به ارزش های دوگانه ای که با وقوع انقلاب اسلامی در کنار هم قرار گرفتند و با هم آشتی کردند در حالی که شما پیش تر نمی توانستید متصور باشید که روزی این ارزش ها بتوانند در کنار هم قرار بگیرند. ارزش هایی چون علم و ایمان، دین و دنیا، عقلانیت و معنویت، جمهوریت و اسلامیت، اجتهاد و نوآوری، عدالت و آزادی و نظایر آن نمونه هایی از ارزش هایی است که پیش تر تصور می شد که نمی توان هر دو را در کنار هم داشت یا باید راه معنویت را در پیش گرفت و یا راه علم را یا راه دنیا را باید در پیش گرفت یا راه آخرت را، چنان تصور می شد کانه میان این ارزش ها هیچ گاه آشتی درنخواهد گرفت اما وقوع انقلاب اسلامی امکان تحقق این ارزش های دوگانه را نشان داد.
پس از این جا به نوعی می توان متوجه تفاوت انقلاب اسلامی با انقلاب های دیگری شد که در آن ها ارزش های معنوی و دینی نقش برجسته ای ندارد؟
بله آنچه در انقلاب اسلامی ایران روی داد این بود که حرکت به سمت پیشرفت و مسیر خودسازی و جامعه سازی و تمدن سازی بر پایه حضور مردم در صحنه و اتکا به ارزش های دینی و پیوند عمیق امت و امامت شکل گرفت علاوه بر آن ما شاهد اتفاق دیگری با وقوع انقلاب اسلامی بودیم که زمینه های تحول فکری و فرهنگی را در جامعه ما ایجاد کرد. آنچه با رخداد انقلاب اسلامی در جامعه ایران شکل گرفت توجه جدی و عمیق به مناسک دینی و شعایر الهی همزاد با شعارهای انقلاب بود. روح تازه ای در مناسک و شعایر دینی دمیده شد و ظرفیت های آن ها در جهت تحول جوانان به میدان آمد. علاوه بر آن نهضت قرآن هم شکل گرفت و مردم ایران به روخوانی، روان خوانی و آشنایی با مفاهیم و تفسیر قرآن روی آوردند و به تدریج جامعه ایران به یک جامعه قرآنی تبدیل شد و بر این پایه تحولات بزرگی روی داد.
چه نشانه هایی در این باره قابل رویت است؟
شما اگر این چهل سال را با چهل سال پیش از وقوع انقلاب اسلامی مقایسه کنید می بینید که در دوران طاغوت به دلیل این که مسیر سیاستگذاری ها و اولویت ها اساسا چیز دیگری بود و حاکمیت اعتقادی به یک جامعه عمیقا دینی نداشت می دیدیم که فی المثل جلسات قرآن به صورت بسیار محدود و در برخی از مساجد و حوزه های علمیه شکل می گرفت همچنان که این اتفاق را درباره جلسات مذهبی هم شاهد بودیم اما شما امروز نگاه کنید که چقدر قرآن و مفاهیم الهی این کتاب به متن جامعه ما راه یافته است و در رسانه ها و فضای مجازی، صدا و سیما، دارالقرآن ها و شبکه مساجد دست به دست میان نوجوان ها، دانش آموزان، جوانان و اقشار مختلف می چرخد و به این ترتیب محیط و بستر مساعدی را برای رشد فضایل اخلاقی بر پایه ایمان فراهم می آورد.
علاوه بر این سطح معرفت و فهم دینی مردم ما با قبل از انقلاب به هیچ وجه قابل قیاس نیست. ما آن زمان شاهد بودیم که معرفت دینی مردم بسیار سطحی بود اما امروز دریافت آن ها از معارف دینی بسیار عمیق تر شده و می توان امروز این سخن را طرح کرد که مرز میان مادیت و معنویت در جامعه ما برداشته شده است و روحیه ایثار و فداکاری، شهادت طلبی، گذشت و مهربانی، احسان و صبر و مقاومت در جامعه ما زنده تر شده است و شما امروز می بینید در متن همه دشواری هایی که پیش می آورند ملت ایران با اتکا به همین ارزش های معنوی و الهی که در قالب فضایلی چون ایثار،تلاش و صبر متجلی می شود موانع را پشت سر می گذارد. گرچه در این میان نباید از حرکت های ضد ارزشی، ضد فرهنگی، تهاجم و شبیخون فرهنگی دشمن غافل بود نباید بی اعتنا از کنار تلاش دشمن برای ترویج زندگی غربی بی اعتنا عبور کرد با این حال مجموعه رویش های معنوی جامعه ایران بسیار فراتر از ریزش های اخلاقی و فرهنگی است و بر پایه همین رویش هاست که تلاش دشمن برای ایجاد گسست نسلی با پیوند نسل ها بر اساس ارزش های الهی و مشارکت مردم در حکمرانی و حضور در صحنه ها ناکام می ماند و البته همه این تحولات در سایه رهبری امام راحل و در ادامه حکیم فرزانه انقلاب آیت الله خامنه ای است.
نظر شما