به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری شبستان، 30 آبان ماه سال جاری بود که رییس کل بانک مرکزی در جمع خبرنگاران پس از جلسه هیات دولت بر لزوم تشکیل بازاری برای عرضه ارز به شکل نقدی و حواله تاکید کرده بود و در توضیح لزوم تشکیل این بازار گفته بود: «در خیابان و کوچه و پس کوچه‌ها نمی‌توان این بازار را شکل داد و نباید بازار غیرمتشکل داشته باشیم. باید فاصله بین نرخ ارز در سامانه نیما و بازار کم شود اما باید ببینیم چگونه می‌توانیم این موضوع را عملیاتی کنیم. این بازار فرصتی می‌شود برای کسانی که اسکناس ارز و سپس حواله خود را از طریق صرافی‌ها به بازار عرضه کنند و به پلتفرمی تبدیل خواهد شد که بازار ارز متشکل شود.»
شورای پول و اعتبار پس از آن بود که در جلسه 18 دی ماه «مقررات مربوط به بازار متشکل معاملات ارزی» را به تصویب رساند و روابط عمومی بانک مرکزی در این باره این جلسه نوشت که «براساس این مصوبه به منظور ساماندهی و توسعه بازار شفاف، منصفانه و کارا، «بازار متشکل معاملات ارزی» تشکیل می‌شود تا ارزها در آن بصورت نقد مطابق مقررات این مصوبه و سایر مقررات مرتبط با آن در بستر الکترونیکی مورد معامله قرار گیرند.»
در ادامه نیز رئیس کانون صرافان به توضیحی درباره مکانیزم قیمت گذاری در بازار متشکل ارزی پرداخته بود و«رضا ترکاشوند» به رسانه ملی در این باره گفته بود: «بازار متشکل ارزی، اتاق شفافی است که تشکیل آن در شورای پول و اعتبار به تصویب رسیده و همه بازیگران اصلی بازار در آن حضور دارند. کانون صرافان، کانون بانک های خصوصی و شورای بانک های دولتی به عنوان بازیگران اصلی این بازار هستند و بانک مرکزی به عنوان ناظر عملیات این بازار را رصد می کند تا این بازار سالم کار کند.»
رئیس کانون صرافان در خصوص مکانیزم قیمت گذاری در این بازار گفته بود: «عرضه ای که در این بازار صورت می گیرد در یک دوره زمانی از ابتدای صبح به نوان عرضه آزاد است ولی معامله صورت نمی گیرد، سپس براساس میزان عرضه و تقاضا و قیمت هایی که ارائه می شود به صورت میانگین و با توجه به نرخ روز قبل، نرخی تعریف می شود و به عنوان نخستین معامله شروع به کار می کند و بر اساس آن بازار شکل می گیرد و به کارش ادامه می دهد.»
وی با اشاره به اینکه همچنان قیمت گذاری های ارز به صورت شفاف نیست، ادامه داده بود: «صبح ها منتظر هستیم که نرخ ارز از دو بازار افشاری و سبزه میدان اعلام شود و این بازارها هم وابسته به بازارهای کشورهای همسایه مثل بازار هرات، سلیمانیه و دبی هستند که در این بازارها نرخی تعریف می شود و در بازار داخلی ادامه پیدا می کند. بازار متشکل ارزی به دنبال این است که به صورت شفاف و براساس عرضه و تقاضا و فاکتورهای بازارهای داخلی عمل کند. مقدمات حقوقی این بازار و ساختار کلی آن، از طرف بانک مرکزی درحال تعریف شدن است و به محض اینکه مراحل حقوقی آن تمام شد این بازار کارش را شروع می کند. تشکیل بازار متشکل ارزی، آرزوی 70 ساله در نظام ارزی کشور است و ما نیازمند این بازار بوده ایم که بدانیم عرضه در آنجا انجام می شود و ادامه دارد و براساس واقعیات بازار نرخ در آن تعیین شود.»
پس از آن نیز برای شفاف تر شدن جزئیات عملکرد بازار متشکل ارزی دوشنبه 25 دی ماه جلسه مشترک دستگاه‌های ذیربط و شرکت موسس بازار متشکل ارزی برگزار شد که روابط عمومی بانک مرکزی در رابطه با این جلسه نوشته است: «در این جلسه که با حضور رئیس کانون بانک های خصوصی، نماینده شورای هماهنگی بانکهای دولتی، دبیرکل کانون صرافان ایرانیان، نماینده شرکت فرابورس ایران و نماینده شرکت ملی انفورماتیک و با حضور نمایندگان حوزه‌های ارزی، نظارت و حقوقی بانک مرکزی برگزار شد، مجمع موسس مواردی همچون ترکیب سهام موسسان، سرمایه شرکت، اساسنامه و فرایندها و مکانیزم های عملیاتی کردن بازار متشکل معاملات ارزی، از جمله مباحث فنی و ساختاری را مورد بحث و بررسی قرار دادند. اعضای مجمع موسس در این جلسه بر گسترش بازار متشکل معاملات ارز و مدیریت خود انتظام منطبق با دستورالعمل های بانک مرکزی تاکید کردند.
مدل کلی بازار به نحوی طراحی شده است که در فاز اول، معاملات نقدی ارز (اسکناس) راه اندازی و سایر روش های معاملات ارزی در مراحل بعد گسترش می یابد. بازار کارگزار محور بوده و عملیات مدیریت بازار توسط تشکلی خود انتظام انجام شده و بر اساس دستور العمل های مصوب بانک مرکزی فعالیت خواهد کرد. سیستم سفارشات و معاملات مبتنی بر سفارش است. بر اساس ارزیابی های فنی، سامانه معاملات ICE که یکی از زیرساخت های استاندارد در چارچوب های معاملاتی است جهت استفاده به عنوان زیر ساخت معاملاتی تعیین شده و زیرساخت سخت افزاری نیز انتخاب و نهایی شده است.»
این در حالی است که کارشناسان اقتصادی نیز بر ضرورت این بازار برای ساماندیه اوضاع بازار ارز تاکید دارند و در همین رابطه نایب رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین با استقبال از راه اندازی بازار متشکل معاملات ارز گفته است: «هر ابزاری که به شفافیت در بازار کمک کند، مورد استقبال است زیرا که مانع از سفته بازی می شود.»
«مجیدرضا حریری» در این باره به ایبنا گفته است: «بازار ارز در ایران تا حدود زیادی براساس عرضه و تقاضا فعالیت نمی‌کند و این بازار تحت کنترل بانک مرکزی قرار دارد. با این حال ساز و کارهایی وجود دارد که می‌تواند به شفافیت بازار ارز کمک کرده و مانع سفته بازی شود. هر راهکاری که در جهت شفاف شدن بازار و معاملات در حوزه ارز و مبادلات پولی باشد، به شفافیت در بازار کمک می‌کند.»
عضو اتاق بازرگانی گفته است: «محدودیت های اخیر بانک مرکزی از جمله درباره تعیین سقف ۵۰ میلیون تومانی برای هر کارت بانکی و سقف ۱۰۰ میلیون تومانی برای هر کدملی باعث شده تا فضا برای سفته بازی محدود شود. شاید اگر کشور در شرایط عادی بود و عرضه کننده ارز در بازار انحصاری نبود، بورس ارز می توانست راه را برای سودجویی کاسبان تحریم ببندد اما با این حال هر ابزاری که بتواند به شفافیت در بازار کمک کند، مورد تایید است.»
بنابراین گزارش، بانک مرکزی از زمانی که بازار ارز دچار نابسامانی شد سیاست های بسیاری را برای کنرل وضعیت بازار اعمال کرد و پس از آنکه شورای عالی هماهنگی اقتصادی نیز اخیاراتی به بانک مرکزی مبنی بر دخالت آن برای کنترل سیستم بازار ارز داد شاهد برقراری آرامش در این حوزه بودیم و این کنترل و آرامش حالا بنا به گفته مسئولان قرار است با تشکیل بازار متشکل ارزی ادامه دار باشد و نوسانات بر قیمت ارز در داخل کشور تاثیر چندانی نداشته باشد و موجب سرایت آشفتگی این بازار به سایر بازارها نیز نشود./
نظر شما