کرسی های آزاداندیشی از دیدگاه دکتر خرمشاد و دکتر خواجه سروی

فاطمه فرامرزی- در سال های اخیر سخن از پویایی در محیط دانشگاهی بیش از هر زمان دیگر مطرح شده است و برپایی کرسی های نظریه پردازی در دانشگاه ها در راستای تحقق منویات رهبری و رسیدن به این مهم یعنی پویایی فضای دانشجویی، صحه ای بر فعالیت های مسئولان، نهادها و ارگانها جهت تحقق اهداف یاد شده است.
 

کرسی های نظریه پردازی فارغ از مسائل و مشکلات متعددی که تاکنون در طول عمرکوتاهش داشته است، توانست به نحوی قابل قبول و حداقل در ظاهر امر، جایگاهی ویژه میان اصحاب دانشگاه باز کند، چرا که خفقان حاکم در محیط های دانشجویی قبل از انقلاب، چنین امکانی را برای استاد و دانشجو ایجاد نمی کرد که آزادانه به تحلیل و ارائه نظرات خود بپردازند، بنابراین کرسی های نظریه پردازی، فرجه ای بود مثبت تا دانشگاهیان به ویژه فعالان حوزه علوم انسانی بتوانند تحلیل های جدید را در حوزه های مختلف ارائه کنند.
 

با توجه به آنکه برپایی این جلسات از منویات رهبری است، مسئولان زیربط باید توجهی مضاعف در راستای کیفی بودن این کرسی ها داشته باشند؛ در این راستا نظرات دو تن از صاحب نظران و مسئولان فعلی و سابق، که در روند مستقیم شکل گیری کرسی های نظریه پردازی در دانشگاه ها سهم داشته اند به گفت وگو نشستیم.
 

دکتر غلامرضا خواجه سروی، معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم تحقیقات و فن آوری، در گفت وگو با خبرنگار شبستان، با اشاره به روند برگزاری کرسی های آزاداندیشی در سطح دانشگاه های کشور، می گوید: تا کنون حدود هزار کرسی آزاداندیشی در سطح دانشگاه ها برگزار شده است که موضوع 70 درصد از آن ها مباحث علمی همچون جنبش نرم ‌افزاری، نهضت تولید علم، بومی ‌سازی و علوم انسانی بوده و 30 درصد مابقی در حوزه مسایل سیاسی و روز بوده است.
 

وی در ادامه با بیان آنکه دانشگاه‌ امیرکبیر به عنوان اولین و دانشگاه تهران بعد از دانشگاه امیرکبیر، در راستای برگزاری کرسی های آزاد اندیشی قرار دارند، گریزی به عدم استفاده از ظرفیت اساتید در برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی زده و آن را یکی از مشکلات برگزاری این کرسی‌ها دانست و اظهار کرد: استادان باید در کرسی‌های آزاداندیشی به عنوان داور حضور داشته باشند و حضور آنها در این کرسی ها به عنوان یک امتیاز در آیین‌ نامه ارتقا تلقی می شود.
 

معاون فرهنگی و اجتماعی وزرات علوم تصریح کرد: برای آنکه کرسی های آزاداندیشی به بهترین شکل ممکن برگزار شود، باید فضای باز سیاسی در دانشگاه ها باشد و کرسی ها هیچگونه خط قرمزی جز رعایت هنجارهای جامعه ندارند.
 

دکتر خواجه سروی در ادامه با اشاره به مولفه های رسیدن به سطح مطلوب جهت برگزاری کرسی های آزاداندیشی گفت: هماهنگی با نهادهای مختلفی که امکان دارد در رابطه با قضیه برگزاری کرسی ها هیچ ذهنیتی نداشته باشند، لازم است چرا که ممکن است این نهادها زمینه ای فکری در این رابطه نداشته باشند اما طرفدار برگزاری کرسی ها باشند.
 

وی در ادامه در پاسخ به پرسشی در رابطه با آیین نامه کرسی های نظریه پردازی در دانشگاه ها گفت: آئین نامه کرسی‌های آزاد اندیشی را یک سال قبل در اردیبهشت 89 ابلاغ کرده‌ایم تا به مدت یک سال آزمایشی انجام شود و اگر ضعفی داشت اصلاح شود.
 

خواجه سروی همچنین در توضیح این سوال که آیا منبع و مرجعی جهت آرشیو کرسی های آزاداندیشی که تاکنون برگزار شده است، تعریف شده است یا خیر، گفت: کلیه کرسی های نظریه پردازی که تاکنون برگزار شده است در قالب لوح فشرده در دسترس است اما اینکه در مجموعه ای به صورت مکتوب یا به شکل فصلنامه ارائه شود خیر.
 

ضرورت جمع آوری مرجعی کامل از سلسله کرسی های نظریه پردازی
معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم در ادامه با اشاره به روند شکل گیری کرسی های آزاداندیشی از زمان حضور دکتر محمدباقرخرمشاد، رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، که سابقا در سمت معاونت فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، حضور داشت، گفت: از آن زمان تعریفی جهت شکل گیری مجموعه ای مکتوب و یا مرجع برای جلسات نظریه پردازی در دانشگاه ها نشده بود، هرچند که شاید این امر ضروری به نظر بیاید و بسیاری بخواهند از مطالب ارائه شده استفاده کنند.
 

وی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه دستیابی به نتیجه ای متقن در محیطی مانند فضای خاص کرسی های نظریه پردازی که در آن تضارب آرا وجود دارد، گفت: رعایت هنجارهای اجتماعی، وجود زمنیه فکری در میان دانشجویان و قشر تحصیل کرده و همچنین استادان حاضر در این کرسی ها سبب می شود تا نهایتا با وجود تضارب آرا میان دانشجویان، به نتیجه ای متقن دست یابیم، هرچند که در محیطی این چنینی و جوان با افکار متعدد، تضارب آرا کاملا طبیعی است.

اما در این میان نظرات دکتر محمدباقر خرمشاد نیز در رابطه با روند برگزاری کرسی های نظریه پردازی و ماهیت آن ها شنیدنی است. وی را به عنوان یکی از سرآمدان دانشگاهی می شناسیم. شخصی که از نزدیک در جریان شکل گیری کرسی های نظریه پردازی بوده است.
 

او در رابطه با کرسی های نظریه پردازی در دانشگاه ها، در گفت وگو با خبرنگار شبستان می گوید: این کرسی ها باعث می شود که نظریّات مختلف به جای نفی مطلق همدیگر، در یک فضای مناسب، خودشان را عرضه بکنند.
معاون فرهنگی و اجتماعی سابق وزارت علوم ادامه می دهد: برگزاری کرسی های نظریه پردازی باید برپایی کارگاه های تخصصی را در دستور کار خود تعریف کند چرا که در بسیاری از کشورها و در محیط دانشگاهی شاهدیم که کارگاه های علمی جهت برگزاری گفتمان های دانشجویی برگزار می شود که این امر به نظر مهم و ضروری تلقی می شود.
 

وی با گریزی به وجود اتاق های فکر، متشکل از متفکران و نخبگان در دیگر کشورها گفت: سایر جوامع به صورت علمی، افرادی را تربیت می کنند و به بیان بهتر اشخاصی آموزش می بینند تا در قالب اتاق های فکر به تبیین و ارائه نظریات خودشان در باب مسائل جامعه و راه حل آن ها بپردازند و مسئله نظریه پردازی در کشورهای دیگر امری محسوس و تعریف شده است هرچند که شیوه برپایی جلسات پرسش و پاسخ در تاریخ اسلام نیز سابقه ای بس کهن دارد و برپایی کلاس های چندهزار نفری تبادل نظر و مباحث متعدد، در زمان امام صادق (ع) خود شاهدی بر این مدعاست.
 

برگزاری کارگاه های علمی دانشجویی، گامی در جهت ارتقای کرسی های نظریه پردازی در دانشگاه
دکتر خرمشاد همچنین تصریح کرد: اگر کارگاه های علمی دانشجویی جهت ارتقای سطح کرسی های نظریه پردازی در دانشگاه ها برگزار شود، شاهد رشد چشمگیر و بازخوردی بهتر در سطح جامعه دانشگاهی داخل کشور خواهیم بود.
 

رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی همچنین در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا در زمان حضورش در وزارت علوم و در سمت معاونت فرهنگی و اجتماعی، در رابطه با جمع آوری مرجع و آرشیوی از کرسی های نظریه پردازی، تصمیمی اتخاذ شد و آیا آن زمان لزومی برای این کار دیده می شد یا خیر، گفت: در زمان حضور بنده، بیشتر بحث بر سر آغاز برگزاری این کرسی ها در محیط دانشگا ها و لزوم شکل گیری آن بود و در رابطه با مسئله یاد شده در آن زمان سخن و تصمیمی اتخاذ نشده بود هر چند که به نظرم این کار مفید و ضروری است چراکه موجب می شود دانشجویان با آرا و نظرات یکدیگر در زمینه مسائل مختلف و مهم روز آشنایی یابند.

از این رهگذر و با توجه به نظرات دو تن از مسئولان سابق و فعلی در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، به نظر می رسد، در وهله نخست جمع آوری آرشیوی از کرسی های نظریه پردازی امری اجتناب ناپذیر است، با در نظرداشت این امر که مقام معظم رهبری بر تحرک و پویایی در فضای دانشگاهی تاکید داشته و برگزاری کرسی های نظریه پردازی به شکلی فعال و پویا از منویات ایشان است.

پایان پیام/