به گزارش خبرنگار شبستان، دکتر اکبر اخلاقی در ابتدای سخنان خود در نشست "راوی و ساختار روایت در منطق الطیر" با اشاره به این منظومه عطار گفت: بررسی منطق الطیر تاکنون معطوف به معانی و مضامین این اثر بوده اما این پرسش مطرح است که برجستگی منطق الطیر در میان منظومه های عطار و به ویژه متون عرفانی به چه دلیل است.
وی که در موسسه فرهنگی شهر کتاب سخن می گفت ادامه داد: آیا این اهمیت صرفاً به خاطر معانی بوده است؛ در حالی که دیگر عرفا نیز به دنبال طرح همین مضامین بوده اند.
اخلاقی تاکید کرد: برجسته ترین ویژگی هنری و ادبی منطق الطیر وجه روایی و حتی نمایشی اثر است که آن را اینچنین جذاب و ماندنی می کند.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به ویژگی های روایت گفت: ما به عنوان مخاطب روایت هیچ گاه مستقیم و بی واسطه با داستان روبرو نمی شویم بلکه با یک متن روبرو هستیم و داستان را از متن استنتاج می کنیم. در واقع روایت به حکایت های ما شکل می دهد و آن را قابل فهم تر می کند.
دکتر اخلاقی همچنین درباره تقسیم بندی منظومه منطق الطیر گفت: به جز مقدمه و موخره که ساختار متفاوتی دارند، بخش اصلی کتاب شامل یک داستان اصلی و حکایت های فرعی در میانه آن است که از حکایت دوبیتی رابعه تا حکایت چهارصدبیتی شیخ صنعان را شامل می شود.
این استاد دانشگاه در همین زمینه به آغاز داستان منظومه با معرفی مرغان اشاره و تاکید کرد: عطار منطق الطیر را با ساختار روایی غیرعادی و نادری آغاز می کند و در آن به معرفی مرغان می پردازد. به طور مثال در معرفی هدهد می گوید:
مرحبا ای هدهد هادی شده/ در حقیقت پیک هر وادی شده.
ای به سر حد سبا سیر تو خوش/با سلیمان منطق الطیر تو خوش
صاحب سر سلیمان آمدی/ از تفاخر تا جور زان آمدی
دیو را در بند و زندان باز دار/ تا سلیمان را تو باشی رازدار
دیو را وقتی که در زندان کنی/ با سلیمان قصد شادروان کنی
اخلاقی ادامه داد: در اینجا استفاده از صفت هادی برای هدهد جناس لفظی است اما واجد زیبایی مضمونی نیز هست.
وی تصریح کرد: عطار از لفظ و صدای آن گرفته تا همه گستره معنایی آن نهایت بهره برداری را می کند.
این استاد دانشگاه همچنین سخن گفتن راوی (عطار) با شخصیتهای قصه خود را ابتکار دیگر این شاعر عارف دانست و گفت: اینگونه روایت شاید تنها در داستانها پست مدرن مثل "کولی در آتش" دیده شود از سوی دیگر خطاب مستقیم و رو دررو با شخصیت داستان آنها را به زمان حال و اکنون احضار می کند.
مناظره های مرغان در منظومه منطق الطیر موضوع دیگری بود که اخلاقی درباره آن گفت: مناظره ها با وجود طولانی بودن موجب خستگی و دلزدگی مخاطب نمی شود چرا که این گفتگوها واجد جنبه نمایشی است، به این معنا که دراماتیک است و سیر دیالکتیک دارد و به همین خاطر است که پیتر بروک نمایشی اقتباسی از منطق الطیر به اجرا درآورد.
اخلاقی در ادامه با برشمردن تفاوت منظومه رمزی منطق الطیر عطار با رسالات رمزی سایر عارفان گفت: عرفا معمولاً تاویل و تفسیر وجه رمزی و مثالی اثر را به مخاطب وامی نهند اما عطار در پی روشنی و وضوح است که به نوعی تک صدایی در منطق الطیر انجام می داده است.
پایان پیام/
نظر شما