خبرگزاری شبستان_ خراسان شمالی؛ جای جای خراسان شمالی، مناظر و مکان های دیدنی بی شماری دارد که بعضاً شاید از چشمان مردم این خطه هم به دور مانده باشد، اما شاید اندکی زیبایی گرایی و تمایل به طبیعت گردی کافی باشد تا عزم سفر کرده و به دیدن جاذبه هایی برویم که نه تنها چشم نواز بوده بله روح را طراوت بخشیده و جان دوباره ای به کالبد خسته ما هدیه کند.
تور گردشگری شهرستان اسفراین و بازدید از اماکن تاریخی و جاذبه های طبیعی این شهرستان، برنامه ای بود که به همت اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی و به مناسبت روز خبرنگار روز پنج شنبه هجدهم مرداد ماه، با حضور 30 فعال حوزه خبر و عکس برگزار شد و فعالان این حوزه یک روز کاری را با چاشنی تفریح و لذت از طبیعت به انتها رساندند.
شهرستان اسفراین که جنوبی ترین شهرستان خراسان شمالی و فاصله حدود 60 کیلومتری با مرکز خراسان شمالی دارد، یکی از شهرستان هایی ست که علاوه بر طبیعت زیبا، پیشینه تاریخی قوی دارد و جاذبه های تاریخی و گردشگری این شهر، مسافران و گردشگران زیادی را به سمت خود می کشاند. این شهرستان در میان کوه های معروف منطقه مانند شاه جهان، آلاداغ و سالوک قرار دارد و به لحاظ پیشینه، قدمت آن به دوران پیش از ساسانیان باز می گردد و از آن به نام های اسپرآئین، میان آباد و مهرگان هم یاد شده است. تاریخی ترین مکان دیدنی این شهرستان شهر باستانی بلقیس و ارگ بلقیس است که به لحاظ معماری شهری به عنوان یکی از بزرگترین سازه های خشتی ایران پس از ارگ بم به شمار می رود.
نخستین مکان حضور خبرنگاران، روستای روئین بود که به عنوان دهکده صنایع دستی شهرت یافته و در 17 مهرماه سال 1389 به عنوان اولین روستای نساجی سنتی کشور انتخاب شده است. محلی که برای اسکان ما درنظر گرفته شده بود، اقامتگاه بوم گردی وصال رویال، با مدیریت قربان وصالی، محلی آرام و سرسبز بود که با حفظ معماری سنتی، اقامتگاهی منحصر به فرد برای کسانی است که از هیاهو شهر خسته شده و به دنبال محیطی دل نشین و باصفا هستند.
این اقامتگاه که قدمت حدود 100 ساله دارد در شهریور ماه سال 95 مرمت شد و به بهره برداری رسید و در حال حاضر به گفته مدیر این مرکز، در ایام مختلف سال میزبان مسافران و گردشگران داخلی و خارجی است.
در کوچه پس کوچه های روستا که قدم می گذاری و سراغ از خانه ها که می گیری، کمتر خانه ای را می بینی که دستگاه نساجی سنتی در آن نباشد؛ تقریباً در بیش از نیمی از خانه های روستا، این هنرآفرینی زنان و دخترانی است که هنر خود را بر روی چادر شب، حوله و دستمال سفره، نقش می زنند. هنرمندانی که با هنر خود کمک بسیاری به تأمین مخارج خانواده کرده اند و بانوانی که با حضور خود در خانه علاوه بر گرم نگه داشتن کانون خانواده، با مشاغل خانگی به اقتصاد خانوار هم کمک می کنند.
روستای روئین بر طبق آمار سال 95 بالغ بر سه هزارو 200 نفر جمعیت دارد که البته دوهزارو 300 نفر آن را افراد میانسال بالای 50 سال تشکیل می دهند که البته گشت و گذار در کوچه های پلکانی و حضور پیرمردها و پیرزن ها در میدان روستا و یا در کنار درب منازل، نشان دهنده جمعیت سالخورده این روستاست که به نظر می رسد برای ماندگاری نیروهای جوان در این منطقه، لازم است مسئولان و دست اندرکاران متولی از ظرفیت های بومی و اقتصادی آن بیش از پیش بهره برده و زمینه فعالیت جوان ترها را در روستا فراهم کنند.
حضور در کوچه پس کوچه های روستا خبر از اجرای طرح ساماندهی خیابان ها و معابر را می داد که به گفته متولیان روستا، با توجه به تاریخی بودن این روستا و با توجه به حفظ بافت سنتی آن که مورد تأکید میراث فرهنگی است، طبق تفاهم نامه ای با اداره کل میراث و بنیاد مسکن، واحدهای مسکونی روستا و معابر و خیابان ها به صورت رایگان مرمت و بازسازی می شود که البته کاهگلی بودن خانه ها باید مورد توجه قرار بگیرد.
مهدی عبداللهی، مرد میانسالی که حدود 60 ساله به نظر می رسد در نانوانی خود مشغول پختن نان بود، نکته جالبی که توجه من را به خود جلب کرد مشارکت زن و شوهر در امور نانوایی بود. همسر آقای عبداللهی خود را بانو معرفی می کند و در پاسخ به این سوال که آیا از شغل خود و همسرش راضی است، می گوید: «همینکه لقمه نانی حلال برای چهار فرزندمان به خانه ببریم، برای هر دو ما کافی است.» این جمله هرچند شاید جمله ای ساده و کلیشه ای به نظر برسد ولی شنیدن آن از مردمان روستایی که به آنچه می گویند اعتقاد دارند، بسیار ستودنی و ارزشمند است.
در ادامه بازدیدها پس از خروج از روستای سرسبز روئین به دیدن غار انوشیروان می رویم که در فاصله ۱۰ کیلومتری جنوب غربی اسفراین در نزدیکی روستای چهل حصار قرار دارد. این غار از نوع طبیعی و شکل دهانه آن عمودی است. هرچند غار انوشیروان فاقد بقایای باستان شناختی ست ولی در روایت های تاریخی دوره ساسانی، از آن نام برده شده و یکی از ویژگی های غار، همجواری با جاذبه های طبیعی و برخورداری از چشم انداز زیباست.
سد بیدواز، مکان دیگر مورد بازدید خبرنگاران بود که به گفته راهنمای ما دلیل نامگذاری آن به خاطر روستای بیدواز در جوار این محل است که آب سد از رودخانه این روستا تأمین می شود اما متاسفانه آنچه از معنای سد در ذهن متبادر می شود که باید پشت آن مملو از آب باشد، اینچنین نبود و ما با مساحت بزرگی از خشکی روبه رو شدیم. این صحنه ما را بر آن داشت تا هرچه در توان داریم در خصوص صرفه جویی در مصرف آب قلم فرسایی کنیم چراکه در صورت عدم توجه به این نعمت خدادادی، هیچ بعید نیست تاچند سال دیگر برای قطره ای آب له له بزنیم.
گود زینل خان؛ محلی برای کُشتی با چوخه که علاوه بر اینکه این فرهنگ پهلوانی ثبت میراث ملی شده این محل نیز قدمت صد ساله دارد و هر ساله در 14 فروردین ماه با حضور برترین چوخه کاران کشور در حضور بیش از ۷۰ هزار تماشاگر این آئین برگزار می شود. در این رقابت ها که با اجرای فنون خاص کشتی با چوخه و با نوای دهل و سورنا همراه است، چوخه کاران در چهار وزن ۷۰، ۸۰، ۹۰ و بالای ۹۵ کیلوگرم به مصاف یکدیگر می روند. که البته دلیل نامگذاری گود به نام زینل خان به خاطر وجود بابرکت امامزاده زینل خان در نزدیکی این محل است. با توجه به اینکه هر ساله این منطقه میزبان کُشتی گیران برتر از استان های مختلف است، اما امسال هفت کُشتی گیر خارجی هم در این آئین حضور یافتند.
شهر بلقیس یکی از بزرگترین بناهای خشتی و گلی ایران است که در سه کیلومتری جنوب غرب شهر کنونی اسفراین قرار گرفته‌است که وسعتی بالغ بر ۱۸۰ هکتار دارد و از یک مجموعه آثار شامل بقایای ارگ و خندق پیرامون آن، شارستان شامل: برج و بارو، مقبره شیخ آذری، ویرانه‌های معروف به منار تپه (مسجد جامع)، کوره سفالگری، آب‌انبار، بازار، کاروانسرا، بنای معروف به یخدانها و یک گورستان وسیع در نزدیک دروازه شرقی تشکیل شده‌است. سالم ترین و همچنین برجسته‌ترین اثری که بر بقایای شهر بلقیس برجای مانده‌است ارگی است که دارای ۲۹ برج به ارتفاع حدود ۱۱ متر است و جزو بزرگترین قلعه‌های باستانی ایران می‌باشد که دارای سازه بزرگ خشتی و چینه‌ای است و دارای وسعتی حدود ۵۱ هزار مترمربع است و همچنین در اطراف ارگ یک خندق وسیع وجود دارد که نفوذ ناپذیری قلعه را دشوارتر می‌ساخته‌است.
به علت اهمیت ویژه باستان شناسی، شهر کهن و تاریخی بلقیس در سال 88 به عنوان پایگاه میراث فرهنگی مورد تصویب قرار گرفت و با شماره ثبت ۴۴۹۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. ارگ بلقیس اسفراین را دومین بنای گلی ایران پس از ارگ بم می‌دانند که بر اساس اصول معماری ساسانی ساخته شده‌است و خشت و گل مهم‌ترین مصالح به کار رفته در آن می‌باشد. به گفته حامد وظیفه شناس، مدیر پایگاه، تا کنون 9 فصل فعالیت های باستان شناسی و مطالعاتی در این منطقه صورت گرفته است.
وی از جمله فعالیت های باستان شناسی در این منطقه را گمانه زنی به منظور تعیین حریم شهر تاریخی بلقیس، تهیه طرح حفاظت ارگ و ساماندهی محدوده حریم، تهیه طرح مرمت برج و باروی ارگ اسفراین، عملیات مرمت اشیاء، سفالینه ها و تثبیت یافته های باستان شناختی شهر بلقیس و کاوش باستان شناختی ارگ و شارستان شهر تاریخی بلقیس معرفی کرد.
وظیفه شناس، با تأکید بر اینکه کاوش های باستان شناختی در این منطقه هنوز ادامه دارد و نمی توان زمانی برای اتمام آن ذکر کرد، از جمله طرح های آینده را آماده سازی فضاهای این مجموعه جهت جذب گردشگر مطابق با ضوابط جهانی، تهیه گزارش ثبتی شهر در فهرست آثار جهانی، جلب مشارکت عامه در حفظ و نگهداشت محدوده عرصه و حریم، راه اندازی آزمایشگاه خشت و سفال و فلز و مرمت تکمیلی ورودی های اصلی ارگ ذکر کرد.
وی اعلام کرد: قدح سفالی مربوط به قرن هشتم، موزائیک سفالی مربوط به قرن چهارم، مشربه فلزی مربوط به دوره سلجوقی، مُهر پارچه متعلق به دوره ایلخانی، پیکرک های بازی مربوط به قرن چهارم و تُنگ سفالی مربوط به قرون 5-2 ه.ق هم از اشیاء مکشوفه شهر تاریخی بلقیس به شمار می رود.
عدم حضور گردشگران و مسافران برای بازدید از این ارگ دیدنی در مدت زمان حضور خبرنگاران در این منطقه، بیانگر ضرورت رسیدگی بیش از پیش مسئولان به این منطقه و آماده سازی فضاهای این مجموعه جهت جذب گرشگر مطابق با استانداردهای ملی و جهانی است از طرفی اطلاع رسانی در خصوص جاذبه های تاریخی و دیدنی شهرستان ها، موضوع مهم دیگری است که می تواند شهرستانی همچون اسفراین را به یک پایگاه قوی میراث فرهنگی و تاریخی تبدیل کند چرا که بسیار غم انگیز است مسافران و گردشگران از این مسیر عبور کرده ولی ساعتی را برای بازدید از دومین بنای خشتی ایران اختصاص ندهند.
گزارش از سمیرا نیستانی
نظر شما