حجت الاسلام دکتر علی قنبریان، استاد دانشگاه تهران در گفت وگو با خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان در مورد اهمیت وجود مسئولیت پذیری در افراد و تاکیداتی که دین مبین اسلام نسبت به این مساله دارد، اظهار کرد: اساسا هر شخصی برای رسیدن به اهداف خود باید این روحیه را داشته باشد و از تن پروری و تن آسایی دوری گزیند که اگر جز آن باشد نه تنها خودش که خانواده اش نیز دچار رکود می شوند.
معاون پژوهشی حوزه علمیه شیخ عبدالحسین(ره)، ادامه داد: به هر صورت جامعه از واحدهای خانواده تشکیل شده است و زمانی که خانواده ها پیشرفت نکنند، جامعه هم پیشرفت نمی کند و نتیجه اش این می شود که بسیاری از کشورها، «عقب مانده» لقب می گیرند و دیگر کشورها حداقل در ظاهر امر به نظم و ترتیب اقتصادی، اجتماعی و شهری می رسند.
این محقق با اشاره به کتاب «جواهرالکلام» تصریح کرد: این اثر چهل جلد است و اکنون درس خارج بسیاری از فقها و مجتهدین در تهران و قم بر اساس این اثر تدریس می شود. در قسمتی از این کتاب آمده است: همین الان که دارم این فراز را می نویسم فرزندم از دنیا رفته است و جنازه او در اتاق مجاور است؛ این اندیشمند به اندازه ای حس مسئولیت پذیری برای نوشتن این کتاب داشت که در چنین شرایطی هم مشغول نوشتن بود.
قنبریان با اشاره به اهمیت مسئولیت پذیری و کار کردن در جامعه در لسان اهل بیت(ع)، گفت: در کتاب «تحف العقول» از پیامبر اکرم(ص) حدیثی آمده است که می فرمایند: «مَلعونَ مَن اَلقَی کَلَّهُ عَلَی النَّاس، کسی که بار خود را به دوش مردم افکند (و سربار جامعه شود) ملعون است». بنابراین، کسی که پیامبر اکرم(ص) را به عنوان اسوه گرفته باشد همین حدیث برایش کفایت می کند که بداند چگونه باید زندگی کند.
وی تاکید کرد: از سوی دیگر الگوی تربیتی ما مسلمانان، قرآن و اهل بیت(ع) است. همان طور که در آیه 21 سوره مبارکه احزاب آمده است: «لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِيرًا؛ قطعا براى شما در [اقتدا به] رسول خدا سرمشقى نيكوست براى آن كس كه به خدا و روز بازپسين اميد دارد و خدا را فراوان ياد مى كند». هرچند که در این مسیر نیاز است که یافته های دانشمندان علوم تربیتی و روان شناسی استفاده کنیم البته این گفته بدان معنا نیست که سخنان و یافته های دانشمندان غیرمسلمان را کنار بگذاریم بلکه ما می توانیم از نظریات و فرضیات دانشمندان غیرمسلمان نیز استفاده کنیم و الگوی درست که معارف قرآن و اهل بیت(ع) است را محور رویکرد خود قرار دهیم.
این استاد حوزه گفت: اینکه کلا آن نظریات را کنار بگذاریم و بگوییم کاری با نحله های روان شناسی غربی نداریم نمی تواند دیدگاه درستی باشد، اتفاقا می توانیم در جایی که درست باشد از تجربیات آنها نیز بهره مند شویم. به هر صورت امروز بسیاری از دستاوردهای تمدن غرب در جوامع مختلف از جمله جامعه ما استفاده می شود.
وی در بخش دیگری از مباحث خود با بیان اینکه تقویت روحیه مسئولیت پذیری مستلزم آن است که اهمیت این مساله از سوی والدین برای فرد تبیین شده باشد، گفت: پدر و مادر باید این روحیه را در میان فرزندان خود نهادینه و تقویت کنند.
قنبریان تصریح کرد: نکته بعدی این است که تقسیمات متعددی برای مسئولیت پذیری در سطح فرد و اجتماع وجود دارد که سه قسم است؛ یا ناظر بر عمل افراد است، یا ناظر بر گفتار افراد است یا ناظر بر اراده و اندیشه افراد است، هر فردی باید از این سه حوزه مراقبت کند. ما حتی با توجه به حواس پنج گانه ای که داریم مسئولیت پذیری های متعددی داریم. نمی توانیم هر چیزی را ببینیم، بشنویم یا هرچه را به قلب خود راه دهیم.
این استاد حوزه علمیه تاکید کرد: اساسا مسئولیت پذیری در روش تربیتی اسلام از جایگاه مهمی برخوردار بوده و به طرق مختلفی بر این مساله تاکید شده است، ضمن اینکه با متعهد و مسئولیت پذیر بودن است که یک جامعه به پیشرفت می رسد.
وی ادامه داد: پیشرفت سریع هم در بعد ظاهر و هم در بعد باطنی در سطوح مختلف مملکتی زمان حاصل می شود که افراد در پست و مقامی که حضور دارند از زیر بار مسئولیت شانه خالی نکنند، کارمندان کارهای مردم را زود راه بیندازند و مردم را معطل نکنند.
قنبریان در پایان خاطرنشان کرد: باید برای تقویت این روحیه از همان دوران کودکی افراد را مسئول بار آورد و در قالب دنیای کودکانه به آنها آموزش داد به طوری که فرد به شکل غیرمستقیم یاد بگیرد که باید چه کار کند و تاثیر کار و رویکردی که اتخاذ می کند، برایش مشخص شود.
نظر شما