اشتراکات زبانی مظاهر فرهنگی ایران و ترکمنستان را نمایان تر می کند

محمدجواد ابوالقاسمی، رایزن فرهنگی ایران  در ترکمنستان در پاسخ به این سوال که چه چشم‌انداز واقعی برای تقویت روابط ایران و ترکمنستان وجود دارد به خبرنگار شبستان گفت: ترکمنستان سالها تحت نفوذ کمونیست ها بوده و فرهنگ روس بر آنجا حاکم بوده است. بعد از استقلال، اساس را بر قومیت ترکمن گذاشتند و برای خود زبان ترکمنی را احیا کردند. با اینکه مدت ها زبان ترکمنی، زبان علمی نبوده است، آنها معلمان را از دوره ابتدایی الزام کردند که زبان ترکمنی را آموزش دهند. با این برنامه ریزی اساسی، زبان به ترکمنستان برگشت.

ابوالقاسمی ادامه داد: خط و نوشته ترکمنستان در قبل از دوره کمونیست ها با خط عربی فارسی ما یکی بود. در دوره جدید این خط را انتخاب نکردند و آموزش خط آنجا را لاتین انتخاب کردند که مثل خط ترکی است البته یک سری آواها دارد که در زبان انگلیسی نیست. هرچه به هویت ترکمنی و هویت قومی برگشت می کنیم، متوجه می شویم که فرهنگ ایران و ترکمنستان به یکدیگر نزدیک است.

وی تصریح کرد: وقتی به آثار مخدوم قلی به عنوان پدر معنوی ترکمنستان می رسیم می بینیم که آنها سعی کردند او را مصادره و تبدیل به یک شاعر ملی کنند. در صورتی که مخدوم قلی حقیقتش این نیست. او یک شخصیت مصلح، عالم و بزرگ بود که حدود 200 سال پیش زندگی می کرده است. مخدوم قلی شعرهایی گفته که بخش عظیمی از آن ریشه های زبان فارسی دارد. وقتی عرب ها حاکم شدند، خط تمام این خطه عربی شد. هر مقدار به عقب برمی گردیم، می بینیم که اصطلاحات و زبان ایرانی و ترکمنی به یکدیگر نزدیک است.

رایزن فرهنگی ایران در ترکمنستان با بیان اینکه بالای 60 درصد ریشه های مشترک ترکمنی و فارسی وجود دارد، عنوان کرد: این می تواند چشم انداز روشنی باشد. هر چقدر بتوانیم ریشه های زبان ترکمنی را در ایران مشخص کنیم و همینطور ریشه های زبان فارسی را در ترکمنستان مشخص کنیم، این می تواند در مشخص کردن مشترکات این دو زبان موثر باشد. ترکمن ها علاقه زیادی دارند که زبان فارسی را یاد بگیرند، برای همین بخش عمده فعالیت های ما در ترکمنستان آموزش زبان فارسی است. زبان فارسی مجموعه ای از معارف است. اگر آنها نیز بتوانند متقابلا مردم ما را با زبان ترکمنی آشنا کنند، این باعث نزدیکی ما و ترکمن ها می شود.

ابوالقاسمی با اشاره به اینکه ما و ترکمن ها را نسبت به هم بیگانه کردند، بیان کرد: ما با ترکمنستان همسایه هستیم اما بین ما دیواری گذاشتند و از هم بیگانه شدیم. هر قدر بتوانیم تعاملات فرهنگی را افزایش دهیم، فیلم، موسیقی و جلوه های فرهنگ و هنر ایران را در ترکمنستان به نمایش بگذاریم متوجه اشتراکات ایران و ترکمنستان می شویم. آن وقت مردم هر دو کشور می بینند سازشان یکی هست، تارشان یکی هست و یک نوع قرابت فرهنگی ایجاد می شود. غباری بر روی فرهنگ و هنر ایران و ترکمنستان وجود دارد. هر چقدر این غبار بیشتر برداشته شود، مشترکات بیشتر نمایان می شوند.

وی خاطرنشان کرد: یک سری آداب و رسوم را روس ها بر ترکمن ها تحمیل کردند که اگر آنها را کنار بزنیم و زیر لایه برویم، می بینیم غذاها یکی می شود، خانه ها یکی می شود، رنگ ها یکی می شود و بدین ترتیب به مظاهر فرهنگی مشترک بین ایران و ترکمنستان می رسیم. وقتی لایه ها کنار رود و جهان بینی های متفاوت کنار رود، یک جهان بینی مشترک نمودار می شود و نمادها هم مشترک می شود. فرهنگ لایه های مختلف دارد که مرکز آن جهان بینی و لایه دوم آن ایدئولوژی است. لایه سوم فرهنگ، کنش ها و لایه بعدی آن نمادها و نشانه هاست که در خوراک و پوشاک ظاهر می شوند. نمادها و نشانه ها بیرونی هستن.، وقتی ایدئولوژی و جهان بینی فرق کند، کنش ها و نمادها نیز فرق می کنند. این نمادها در ترکمنستان به خاطر تغییری که در جهان بینی جامعه به وجود آوردند، دستخوش تغییر شده است. لذا هر مقدار جهان بینی به جهان بینی فطری و اصلی برگشت کند به عنوان ترکمن، تمام نمادها به هم نزدیک تر می شوند.

وی با بیان اینکه ترکمن ها و ایرانی ها احتیاج شدیدی دارند که با فرهنگ یکدیگر آشنا شوند، افزود: باید سطح تعاملات فرهنگی دو کشور را بالا ببریم. نخبگان دو کشور باید در رفت و آمد بین کشورها باشند. هنرمندان ما باید به ترکمنستان بروند.  هنرمندان ترکمنی نیز باید به ایران بیایند. به عنوان مثال وقتی آنها یک نمایشگاه نقاشی در کشور ما برگزار کنند، می بینیم که چقدر به هم نزدیک هستیم. اگر اینجور کارها انجام شود، وحدتی بین ایران و ترکمنستان پدید می آید. آیت الله خامنه ای در دیداری با رییس جمهور ترکمنستان فرمودند" ما نه تنها با ترکمنستان همسایه هستیم بلکه قوم و خویش هم هستیم". این تعبیر مقام معظم رهبری بسیار جالب است.

ابوالقاسمی در پاسخ به این سوال که ترکمن های ما چقدر بستگی و ارتباط با ترکمنستان دارند، اظهار داشت: خیلی ارتباط و بستگی با یکدیگر ندارند. آن دیواری که بین ایران و ترکمنستان قرار دادند باعث شد ترکمن های ما نیز مانند سایر مردم ایران از ترکمنستان جدا شوند و بدین ترتیب عادات و رسوم این دو با یکدیگر فرق دارد. ترکمن های ما ترکمن تر هستند، در صورتی که در ترکمنستان باید جستجو کنیم تا ترکمن پیدا کنیم. علاقه فطری وجود دارد که ترکمن های ما به مردم ترکمنستان نزدیک شوند.