به گزارش خبرنگار کتاب شبستان، «آسیب شناسی معرفتی»، «اعطای بینش»،«آسیب شناسی انگیزشی» و« تقویت انگیزشی عنوان چهار فصل این اثر می باشد که در آن بیان مختصر فلسفه نماز ، تبیین جایگاه نماز، تبیین جایگاه معنوی نماز گزار، رابطه ین و عقل، آموزش های غیر مستقیم ، نماز و پیروی از خداوند، نماز و تمرین ادب بندگی و مبارزه با نفس، نماز و وجدان کاری، نماز و فروتنی در برخورد و... مورد بررسی قرار گرفته است.
نویسنده در آغاز کتاب چنین بیان می نویسد:
« فرهنگ سازی نمازدر ادارات ، منوط به کاربردهای معقول و منطقی است که از نظر دین و نیز از منظر مشاهدات میدانی تایید شده باشد. گزینش راهکارهای عملیاتی ، در گرو مطالعه مبسوط کتابخانه ای و میدانی و توجه به گرایش ها و تعلقات کارمندان و مدیران به نماز است. راهکارهای بررسی شده در این نوشتار بر شالوده مذهبی و تجربی استواراست. این راهکارها، از یک سو با آیات و روایات پیوند دارد و از طرفی ، به منظور عینیت بخشیدن به بحث مورد نظر ، به نظر سنجی هایی که دراین باره ازسوی نهاد ها صورت گرفته ، توجه است. در ضمن با برخی کارشناسان اجتماعی و تربیتی نیز مصاحبه هایی صورت گرفته تا برغنای کار افزوده شود...»
همچنین در مقدمه این کتاب در ضرورت کشف گره های معرفتی آمده است:
«آسیب شناسی معرفتی نماز در محیط سازمانی و اداری ، سهم قابل ارجی در برنامه ریزی و فرهنگ سازی نماز در جامعه ، به ویژه ادارات دارد. تحلیل و بررسی آسیب ها و چالش های معرفتی نماز ، به فهم ژرف تر و واقع بینانه تر وضعیت نماز در جامعه یاری می رساند و در سطح برنامه ریزی ، زمینه را برای برنامه های درست تر و اثرگذار فراهم می کند . نمی شود از کیفیت نماز در ادارات سخن گفت و راهکارهای فرهنگ سازی آن را در فضای کاری و شغلی طرح کرد، ولی از آسیب های معرفتی که برنامه ها، راهبردها ها و فعالیت ها مذهبی را تهدید می کنار، تغافل ورزید. اگر چنین شود، حرف وحدیث ها ، بحث و بررسی ها و برنامه ها ، سطحی و غیرواقع بینانه خواهد بود.
بیشتررفتارها، نگرش ها و جهت گیرهای نسنجیده و نادرست افراد ، در نادانی و کم اطلاعی آنها ریشه دارد. جهل خاستگاه اصلی دوری از حقیقت است؛ همان گونه که امیرالمومنین علی (ع) تصریح کرده است :" نادانی ریشه تمام شرارت هاست"...»
نماز خواندن جزء رفتارهای مذهبی ماست
رفتار آدمی تابع انگیزش ها و ضمانت های اجرایی است. پیگرد و بازپرسی در صورت عدم انجام فعل، از ضمانت های اجرایی متداول است. نماز خواندن نیز که جزء رفتارهای مذهبی ماست، ازهمین قاعده پیروی می کند. در اسلام برای انجام رفتار و اعمال دینی، از یک سو پاداش و ثواب در نظر گرفته شده است و از سوی دیگر، برای تدارک اعمال گناه و عقاب لحاظ شده است. بیشتر افراد از پیامدها ی وضعی و تکلیفی اعمال چیزی نمی دانند و به همین دلیل، ترک اعمال به نظرشان آسان جلوه می کند. از طرفی ، به یقین اگر فرد به هزینه هایی که بابت ترک یک عمل متحمل می شود ، علم داشته باشد ، در نحوه انجام و میزان جدیت خود تجدید نظر می کند.
در بیان فلسفه نمازدر این کتاب آمده است:« نوجوان و جوان به دلیل بلوغ فکری که به اقتضای رشد سنی اوست،تمایل داردعلت رفتارخود را بداند و از تقلید کورکوانه پرهیز کند. روشنگری درباره دلیل این عبادت ، او را به آن تشویق می کند. نباید انتظار داشته باشیم جوان کارمند اداره ، مقلدانه و جاهلانه نماز بخواند. او مایل است دلیل رفتار خود را بداند و چنین حقی دارد . سرچشمه بدبینی یا تنفر وی از نملاز، ناآگاهی وی از فواید آن است؛ چنان که امام علی (ع) می فرماید :« الناس اعداء ما جهلوا"
اثر مهم و اولیه نماز ، تمرین ادب بندگی و مقابله با نفسانیت است. تقویت ادب الهی سبب می شود ،ابهت خدا در دل بنشیند. ابهت یافتن خداوند در دل ، سبب آمادگی برای "چشم گفتن" در برابر خدا و پیروی جدی از فرمان های او و احساس شرم از خدا در هنگام خطا و گناه است.»
نویسنده همچنین به تبیین جایگاه نماز در این اثر می پردازد و می نویسد:
« نماز در دین اسلام جایگاه والایی دارد به گجونه ای که پذیرش و عدم پذیرش اعمال دیگر، مسبوق و مشروط به پذیرش نماز دانسته شده است. بر اساس تعبیر روایات ، نماز بهترین اعمال و ستون دین است. محبوب ترین اعمال نزد خداوند و آخرین وصیت پیامبران الهی نماز بوده است. با نماز رضایت خدا برآورده می شودو شیوه پیامبران الهی در این بوده است که رضایت خداوند را از راه نماز به دست می آوردند. نماز پس از معرفت خداوند ، ارزشمندترین علمی است که تقرب به ذات اقدسش را موجب می شود. گویا نماز ستونی است برای خیمه اسلام و دیگر اعمال چونان میخ ها ، طناب ها و پرده های خیمه اند که با بودن ستون، پابرجا و موثر می افتند و بدون ستون هیچ کدام به نفعی نمی رساند.
تمام موارد فوق حاکی از این اصل تربیتی و آموزشی است که برای حاکمیت فرهنگ نماز لازم است حقیقت نماز و جایگاه آن را در میان دیگر اعمال و اذکار به خوبی تبیین شود و از این راه، زمینه گرایش افراد به نماز فراهم گردد. هنگامی که نماز گزاربه اهمیت نمازاعتقاد می باید و می فهمد جایگاه این فرضیه در شریعت راسلامی بی بدیل است، بنا بر حس منفعت طلبی که ویژگی تمام انسان هاست، درصدد برمی آید خود را از این موهبت عطیم بی بهره نسازد.»
در تبیین جایگاه معنوی نماز گزار نویسنده بر این عقیده است:
«بیان جایگاه و مقام نمازگزار، یکی از شیوه های دعوت دین به نماز است. دلیل اهمیت و کاربرد این روش این است که افراد عادی بیش از مفاهیم انتزاعی و استدلال های مفهومی با نمونه های عینی ارتباط برقرار می کند. چنانکه اشاره کردیم ، در سوره معارج از همین شیوه بهره برده شده است. در این سوره ویژگی نماز گزار برشمرده و بیان شده است که نمازگزاران ارتباط پایداری با خداوند دارند . آنها درباره همنوعان خود احساس مسولیت می کنند و مومن به قیامت ، پاکدامن و عفیف،امانتدار ، وفاکننده به عهد و ملتزم به ارزش های دینی هستند. آنها به لحاظ روانی در آرامش اند و به لحاظ معنوی در بهشت برین سکنی دارند. ...»
کتاب روش های فرهنگ سازی نماز در محیط کار ، مراکز صنعتی ، سازمان ها و ادارات اثری از دکتر ابوالفضل ساجدی و غلام حیدرنیا است که ستاد اقامه نماز آن رادر 238 صفحه منتشر کرده است.
نظر شما