خبرگزاری شبستان - گیلان، مردمان سرزمین گیل و دیلم از روزگار کهن با برگزاری آئین‌های خاص به استقبال ماه محرم و ایام سوگواری ابا عبدالله الحسین (علیه السلام) و یارانش رفته و گوشه گوشه این دیار شاهد آئین‌های خاص محرمی است.
مراسم سوگواری و عزاداری محرم در گیلان به ویژه شرق استان با آئین سنتی علم‌بندان از شب اول محرم آغاز شده و این مراسم آغاز سوگواری محرم در این استان است. در واقع برافراشته شدن علم در این ماه نشانه سوگواری و عزاداری حسینی و از مهمترین و اصلی ترین علائم عزاداری است که مردم احترام بسیاری برای این مراسم قائل هستند.
در این مراسم که هر ساله در نخستین روزهای ماه محرم برگزار می شود علم را که نماد عزاداری سالار شهیدان حضرت امام حسین (علیهم السلام) و از نشانه‌های مهم کربلاست از مساجد بیرون آورده و غبارروبی می‌کنند و در گوشه ایی از مسجد قرار می‌دهند و شرکت کنندگان با برگزاری مراسم سینه زنی در غم شهادت امام حسین (علیه السلام) به عزاداری می‌پردازند.
علم و یا طوق در گذشته شامل چوبی بلند به ارتفاع پنج تا شش متر بوده که رأس آن را با پنجه‌ای فلزی از جنس برنج و پارچه‌های مشکی و رنگین می‌پوشانند که اغلب از پارچه‌های سبز به نشانه مظلومیت و محبوبیت امامان معصوم (علیهم السلام)، قرمز به علامت سرخی خون و شهادت آن بزرگواران و سفید که بیانگر سیمای نورانی آنان بوده استفاده می‌شد.
اما امروزه از علم‌های آهنی استفاده می‌شود که از لوله‌های بلند فلزی در قطرهای مختلف تشکیل شده و ارتفاع برخی از آنها به حدود 15 متر می‌رسد که به علم‌های سه تیغ، پنج تیغ، هفت تیغ و حتی 21 تیغ نیز تبدیل شده‌اند که تا چهلم امام حسین (علیه السلام) در مسجد برافراشته شده و بعد از این روز برای برافراشتن مجدد در محرم سال بعد پایین آورده می‌شوند.
مراسم علم بندان در شرق گیلان و شهرستان لاهیجان یا هنگامه ظهر و یا همزمان با اذان مغرب در مسجد برگزار شده و مردم را به وسیله « چاووشی خوانی» یا اعلام از بلندگو آگاه و پس از جمع شدن بزرگان، سادات محل و مردم، لباس، دستمال‌ها، پارچه ها و توغ علم را می‌بندند و در حین چاووشی خواندن و در میان صلوات مردم، دود اسپند همه جا را پر می‌کند.
هر کسی که نذر و نیتی دارد پارچه سبز رنگی را که نشانه خواهش و تمنایی است به عشق امام حسین (علیه السلام) بر علم می‌بندد.
آئین علم‌بندی در روستاها با پذیرایی از میهمانان همراه است، در روز علم بندی از هر خانه‌ایی بوی غذای نذری به مشام می‌رسد. تمام اقوام در خانه بزرگتر خانواده جمع شده و غذاهای مانند فسنجان، شیرین خورشت، کوکو، آلو قیصی، مرغ و برنج قوام را آماده کرده و در مجمع (سینی‌های بزرگ مسی) قرار می دهند و جوانی از همان خانواده مجمع را بر سر خود نهاده و پیاده به سمت مسجد می‌رود تا از شرکت کنندگان در این مراسم پذیرایی کند. مردان در مسجد گرد هم آمده و هر چند نفر دور یک مجمع نشسته و غذای نذری می خورند.
زنان نیز سایر غذاها را به منزل دوست و اقوام برده تا همه نصیبی از غذای علم بندی که در نزد مردم روستا بسیار محبوب است، داشته باشند.
در شهرستان لاهیجان آئین علم بندی در تمام محلات برگزار می شود که معروفترین آن آئین علم بندی شیخ زاهد، آقا امیر صادق و رودبنه است.
علم‌ها توسط جوانان محل بیرون آورده و در حیاط مسجد با ذکر «یاحسین» و «یا ابوالفضل» عزاداران گردانده می شود و مشتاقان و نذرکنندگان از بقچه مخصوص علم، نوارهای باریک پارچه‌ایی سبز رنگ را گرفته و با گفتن نذر و خواسته خود آن را به علم گره زده و برخی نیز پارچه‌ها را تبرکی دانسته و نزد خود نگاه می‌دارند.
مساجد محلات دیگر به همراه علم‌هایشان به مسجد مورد نظر می‌روند. علم مسجد میزبان بر دوش جوانان محل در ورودی مسجد به پیشواز علم مهمان آمده و به قول محلی‌ها مراسم خوش آمد گویی و سلام علم‌ها انجام می‌شود بدین ترتیب که علم مهمان به معنای سلام دو بار خم و راست شده و سپس علم میزبان این کار را انجام می دهد.
در این آیین دهها رأس گوسفند که برای این روز نذر شده‌اند ( که از آنها جهت پخت ناهار ظهر عاشورا استفاده می‌شود) در پای علم و اطراف آن ذبح شده و دیگر نذورات مردم از جمله آش، آب نخود، شله زرد و شربت بین عزاداران پخش می‌شود.
نظر شما