حجت‌الاسلام محمدرضا عسگری، مدیر بنیاد مهدویت استان البرز در گفت و گو با خبرنگار مهدویت خبرگزاری شبستان در تبیین «اقدامات حضرت صادق آل محمد صل الله علیه وآله در برخورد با انحرافات مهدوی و حفظ مهدویت اصیل»، اظهار کرد: مهدویت از موضوعاتی است که در اسلام به عنوان یک باور ریشه‌دار و اصیل مطرح و در بین همه مسلمانان پذیرفته شده است و همه فِرَق و مذاهب اسلامی با وجود همه تفاوت هایی که ممکن است در برخی مسایل داشته باشند اما درباره آن اتفاق نظر دارند. چراکه مهدویت تفکری است که هم ریشه قرآنی و هم ریشه روایی دارد، مستندات عقلی دارد و موضوعی است که با عقل سلیم می توان آن را تایید کرد.
بیشترین احادیث مهدوی از رسول خدا صل الله علیه وآله نقل شده است
وی افزود: بیشترین توضیح و تبیین این آموزه با این جایگاه را رسول خدا صل الله علیه وآله داشته‌اند. این آموزه توسط پیامبر اسلام(ص) پایه‌ریزی شد و در صدر اسلام در دل و جان مردم جای گرفت و از بین 2 هزار حدیثی که در باب مهدویت به دست ما رسیده قریب به 560 حدیث از رسول خدا صل الله علیه وآله نقل شده است که در زمان ها و مقاطع مختلف مطرح فرموده اند. پس از ایشان نیز هر یک از ائمه و اهل بیت علیهم السلام از حضرت امیرعلیه السلام، حضرت زهرا سلام الله علیها و سایر معصومان(ع) به فراخور حال و موقعیت و شرایط نسبت به این موضوع مطالبی را بیان کرده اند.
حجت الاسلام عسکری تصریح کرد: اما می توان گفت بعد از رسول خدا(ص)، امام صادق علیه السلام به جهت موقعیتی که برای ایشان فراهم شد و فرصتی که پیدا کردند موضوع مهدویت را بیشتر، بهتر و کامل تر از سایر ائمه علیهم السلام مطرح و ابعاد و ویژگی ها و کارکردهای آن تبیین کردند. چه در موضوعات مربوط به ولادت حضرت حجت(عج) یا بحث غیبت، انتظار، اتفاقات آخرالزمان، حکومت آخرالزمان و ...
کارشناس مهدوی ادامه داد: مهدویت به جهت داشتن این پشتوانه، مولفه ها و ویژگی های مختلفی دارد که اگر بخواهیم به شاخص ترین آنها اشاره کنیم که توسط پیامبر(ص) و امام صادق علیه السلام نیز بیشتر بر آن تاکید شده، بحث «عدالت خواهی» آن حضرت(عج) و «مقابله با ظلم» و «تشکیل حکومت عدل» است.
عدم شناخت کافی مردم باعث ایجاد «مهدیان دروغین» شد
مدیر بنیاد حضرت مهدی علیه السلام استان البرز گفت: با توجه به اینکه شیعیان همواره در طول تاریخ تحت فشار مخالفان از جمله بنی عباس و بنی امیه بودند همواره حالت ظلم ستیزی و انتظار و امید را داشته اند تا شرایطی فراهم شود که آن موعود و منجی ظهور کرده و آنها را از فشارهای موجود نجات دهد. می توان گفت همین بحث ظلم ستیزی و عدالتخواهی امام مهدی علیه السلام باعث می شد که سختی ها و مشکلات را تحمل کرده و مقاومت کنند.
وی ادامه داد: این عامل یعنی ظلم ستیزی و عدالت خواهی در حکومت مهدوی، بحث مهم و قابل توجهی است اما عدم شناخت کافی مردم نسبت به موضوع مهدویت و اینکه از همه جنبه های موضوع، شناخت کافی و عمیقی نداشتند باعث شد بعد از حادثه کربلا و شهادت امام حسین علیه السلام به جهت شرایط سخت و اختناقی که برای شیعیان به وجود آمد متاسفانه در بحث مهدویت آسیب و انحراف و آفتی به وجود آید. از سوی دیگر هرچند که بعد از شهادت امام حسین علیه السلام، امامت حضرت سجاد علیه السلام قریب به 35 سال ادامه داشت اما با توجه به حصر و شرایط سختی که حاکم بود این امکان برای آن حضرت(ع) فراهم نبود که بتوانند مسئله مهدویت و جوانب حکومت مهدوی را تبیین کنند. لذا این اتفاقات زمینه ای را فراهم کرد که شاهد آسیب و انحرافی در جامعه مسلمانان به ویژه شیعیان با عنوان «مهدیان دروغین». باشیم
عوامل موثر بر جذب مردم به جریان های انحرافی و مهدیان دروغین
حجت الاسلام عسکری در توضیح و تبیین این انحراف در زمان امام صادق علیه السلام گفت: مهمترین عاملی که باعث گرایش بخشی از شیعیان به «مهدیان دروغین» می شد، جهل و عدم معرفت به موضوع مهدویت بود و اینکه گاهی در مصداق دچار اشتباه می شدند و همین زمینه شکل گیری گروه های مختلفی را فراهم می کرد. گروه هایی مانند کیسانیه، زیدیه، اسماعیلیه و ... که در جامعه آن روز شکل گرفت و اوج این جریان های منحرف و مهدیان دروغین در زمان امام صادق علیه السلام بود. متاسفانه، قیام ها و نهضت هایی که شکل می گرفت باعث می شد بخشی از شیعیان به این جریان ها گرایش پیدا کنند.
وی ابراز کرد: این نکته نیز قابل توجه است که جذب برخی شیعیان به گروه های انحرافی و مهدیان دروغین چند عامل مهم داشت: یکی بحث «جعل حدیث» بود چراکه بعد از رحلت پیامبرصل الله علیه وآله، بازار جعل حدیث داغ شد و کارخانه های حدیث سازی شکل گرفت، افرادی که حتی پیامبر(ص) را ندیده بودند از ایشان حدیث جعل می کردند که بخشی از این احادیث، احادیث مهدوی بود. اتفاق دوم «تحریف در روایات» بود، یعنی روایات را دستکاری می کردند، به ویژه طرفداران حکومت سعی داشتند روایات را به نفع خود ترجمه و معنا کنند که آن حکومت و منجی موعود ما هستیم!!
این مدیر مهدوی در تشریح دلایل گرایش شیعیان به مهدیان دروغین در طول تاریخ گفت: نکته سومی که باعث گرایش شیعیان به مهدیان دروغین می شد مسئله «منع نوشتن احادیث» بود. قریب یکصد سال اجازه نوشتن احادیث نبوی در جامعه داده نشد و همین زمینه ای را فراهم کرد که مسلمانان تا حدی از اصل مسئله دور شده و فاصله ای میان آنها و احادیث نبوی افتاد که بخشی از این احادیث مربوط به مهدویت بود. اوج این انحرافات در دوره امام صادق علیه السلام رخ داد. اما حضرت(ع) علاوه بر تبیین معارف، تفسیر قرآن و پاسخ به سوالات و بیان روایات، یکی از برنامه هایشان این بود که یک مقابله علمی و فکری با جریان های انحرافی تحت عنوان مهدیان دروغین داشته باشند که این مقابله به دو شیوه انجام می شد؛ یکی از شیوه های حضرت(ع) «شیوه ی پیشگیرانه» بود یعنی حضرت(ع) تلاش می کردند که از شکل گیری این جریان ها در جامعه پیشگیری کنند.
تلاش امام صادق(ع) برای پیوند امامت و مهدویت
حجت الاسلام عسکری بخش دوم شیوه مقابله امام صادق علیه السلام با جریان های انحرافی را بعد مدیریتی معرفی کرد و گفت: امام صادق(ع) تلاش می کردند با این جریان ها به گونه ای مقابله کرده و آنها را «مدیریت» کنند تا این جریان ها به شیعه آسیبی نرساند. به عنوان مثال یکی از شیوه های پیشگیرانه امام صادق علیه السلام این بود که سعی می کردند در بحث مهدویت، بر موضوعات مهم، کلیدی و راهبردی تاکید کرده و آنها را برجسته نموده و بیشتر تبیین نمایند و شیعیان را متوجه این موضوعات کنند تا از آنها غفلت نشود. به عنوان مثال بحث غیبت امام مهدی علیه السلام، علت غیبت، حکمت و فلسفه آن، وظایف منتظران و ... . این اقدام بسیار کمک می کرد که جامعه کمتر دچار جریان های انحرافی و مهدیان دروغین شود.
کارشناس مباحث مهدوی ادامه داد: امام صادق علیه السلام بر مسئله «جایگاه امامت» تاکید داشتند. ایشان تلاش می کردند موضوع امامت را به گونه ای برای شیعه تبیین کنند که شیعیان بدانند «این جایگاه کاملا مشخص و منصوص است» و «نص(تصریح) الهی پشت سر آن قرار دارد»، بدانند که «12 امام(ع) همگی از سوی خدا مشخص شده و توسط پیامبر(ص) معرفی شده اند» و تاکید می کردند که پیوندی را میان امامت و مهدویت شکل دهند تا مردم بدانند اگر کسی پیدا شد و خود را تحت عنوان «مهدی» معرفی کرد بدانند که «مهدی» نمی تواند غیر«امام» باشد.
این محقق مهدوی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به شیوه های مختلف امام صادق علیه السلام در این مبارزه تصریح کرد: شیوه دیگر حضرت صادق(ع) برای مقابله با «مهدیان دروغین» بحث «تبارشناسی مهدی» بود. امام علیه السلام بر این موضوع تاکید و تبیین می کردند که «موعود» یک شخص «مشخص» و «متعین» و «متدین» است و هر کسی این صلاحیت را ندارد که بتواند قیامی انجام داده و حکومت اسلامی تشکیل دهد. ایشان بر نسب امام مهدی علیه السلام تاکید می کردند و پدر، مادر و اجداد ایشان را معرفی می نمودند تا کسی نتواند از این آموزه سوءاستفاده کند.
معرفی معیار برای تشخیص «مهدی راستین» از «مهدیان دروغین»
عسکری ادامه داد: از دیگر راهکارهای حضرت صادق علیه السلام «گرفتن بهانه از دست مدعیان» دروغین بود به عنوان نمونه یکی از گروه های انحرافی در تاریخ شیعه گروه اسماعیلیه است. اسماعیل از فرزندان امام صادق علیه السلام بود. شخص وی ادعای مهدویت نداشت اما طرفدارانش به دلایلی معتقد به مهدویت ایشان بودند. اسماعیل زودتر از امام صادق علیه السلام از دنیا رفت و امام(ع) برای اینکه این بهانه را از طرفداران او بگیرد مسئله مرگ اسماعیل را تکرار کردند. یعنی 30 نفر از اصحاب را به عنوان شاهد و گواه گرفتند - چه قبل از غسل و کفن، چه بعد از غسل و کفن و چه زمانی که ایشان را داخل قبر گذاشتند- شیعیان و به ویژه خواص را شاهد گرفتند که اسماعیل از دنیا رفته است. حضرت صادق(ع) این مسئله را بیان کردند تا از شکل گیری یک فرقه جدید پیشگیری کنند.
مدیر بنیاد مهدی موعود علیه السلام استان البرز اظهار کرد: از دیگر فعالیت های امام صادق(ع) در این باره این بود که ایشان معیارهایی را برای تشخیص «مهدی راستین» از «مهدی دروغین» عنوان می کردند. یا اینکه ادعاهای مدعیان را زودتر پیش بینی و مردم را آگاه می کردند که مراقب باشید ممکن است برخی ادعای مهدویت داشته باشند. از مهمترین شیوه های امام صادق علیه السلام در رویارویی با جریان های انحرافی، «شیوه های مدیریت» امام صادق علیه السلام بود.
وی در پایان خاطرنشان کرد: یعنی حضرت صادق(ع) این جریان های انحرافی را مدیریت و تلاش می کردند تا شیعیان جذب آنها نشوند. از جمله بحث «تبیین وکیلان و نائبان». یکی از اتفاقات تلخ در تاریخ شیعه این است که برخی از وکلا و نایبان حضرت(ع) به دلایل مختلف (حب نفس، حب دنیا و...) جذب مهدیان دروغین می شدند. امام(ع) برای مقابله با این انحراف، «نائبان مورد اعتماد» خود را دعوت و حضوری با آنها صحبت می کردند و آنها را تایید می نمودند و سعی داشتند اعتماد شیعیان را به این وکلا تقویت کنند تا دچار شک و تردید نشوند.
نظر شما