کارگاه «ضرورت کارگردانی و مفهوم کنش دراماتیک چیست؟» در رپرتوار تئاتر تجربه با حضور سعید محسنی استاد تئاتر اصفهان برگزار شد. در این کارگاه که به همت دفتر تخصصی تئاتر سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان و در تالار هنر برپا شد، علاوه بر هنرجویان رپرتوار تئاتر تجربه، علاقه‌مندان به مبانی نظری تئاتر نیز حضور داشتند.
سعید محسنی مدرس این کارگاه در مورد تعریف کارگردانی گفت: زمانی کارگردانی صحیح اتفاق می‌افتد که متن انتخاب شده از حداقل استانداردهای لازم و خصوصیات یک نمایشنامه برخوردار باشد و در واقع شاید بتوان مهم‌ترین مسئولیت یک کارگردان را انتخاب متن دانست.
وی ادامه داد: برای آنکه یک کارگردان متن مورد نظر خود را انتخاب کند باید تعداد بسیاری نمایشنامه بخواند تا پس از بررسی این متون به مرحله مقایسه برسد. برخورد ما با مقوله تئاتر دو سوال مطرح می‌کند، اینکه آیا کارگردان در هنگام تمرین فکر می‌کند و به شناخت متن می‌پردازد و این موضوع که آیا کارگردان باید هر آنچه بازیگر می‌گوید را قبول کند؟!
این نویسنده و نمایشنامه نویس در مورد اینکه برخی از آثار امروز بر دل نمی‌نشیند، گفت: برخی از تهیه کنندگان کم‌تجربه نیستند اما این امر که تئاتر او در نمی‌گیرد و مخاطب را دچار احساس نمی‌کند، به تحلیل کارگردان از نمایشنامه ارتباط دارد.
وی به روال مرسوم ساخت تئاتر اشاره کرد و گفت: بخشی از جلسه تمرین به تحلیل اختصاص دارد و کارگردان سعی می‌کند تا به گروه اجرایی بفهماند که برداشتش از نقش چیست. اگر این تحلیل در حوزه معنا باشد، اولین خشت کج گذاشته می‌شود. معنا در دل نمایشنامه بسیار مستتر و پنهان‌تر ازآنچه ما تصور می‌کنیم، است.
محسنی اذعان داشت: آنچه ما در تحلیل به دنبال آن می‌گردیم، کنش است. همیشه فاصله‌ای معنادار بین آنچه می‌خواهیم بگوییم و آنچه می‌نویسم، وجود دارد اما برخی به‌اشتباه بر سر معنا خود را معطل می‌کنند؛ معنا بسیار مهم است اما نتیجه این تأکید سبب می‌شود بازیگر تحلیل نقش را بازی کند تا خود نقش.
کنش، عاملی مهم در تئاتر
وی کنش را عاملی مهم خواند و گفت: یکی از فاکتورهای مهم کنش است؛ کنش ما را درگیر می‌کند. در درام کشمکش حرف اول را می‌زند و در تمامی درام‌ها کشمکش وجود دارد. اگر کشمکش را موتور محرک درام بدانیم، کنش مسافر این کنش است؛ کنش تصمیم‌ها و رفتارهای شخصیت در موقعیت‌های دراماتیک است.
مدرس رپرتوار تئاتر تجربه با بیان اینکه پیوندهایی بین کنش و شخصیت بوده، تصریح کرد: کنش همان شخصیت و شخصیت همان کنش است که در بررسی شخصیت از بررسی کنش‌ها استفاده می‌کنیم.
وی به وجود دو گونه کنش اشاره کرد گفت: کنشی که در متن وجود دارد که باید آن را کشف کنیم و کنشی که به آن توجه نمی‌شود، کنش پیش آغاز است. هر نمایش‌نامه‌ای که داری استاندارد است و شروع داشته باشد یک کنشی پیش آغاز دارد که نیاز نیست درون متن باشد اما گروه نمایش باید این را بداند.
محسنی افزود: مهم‌ترین وظیفه انتقال کنش را دیالوگ‌ها بر عهده دارد و هر مکالمه دارای کنش است. در واقع هر جمله و قطعه از نمایشنامه خوب دارای کنش بوده وگرنه می‌توان حذفش کرد.
بازیگر باید بتواند بازی کند/ بازیگری، گویندگی نیست
وی در بیان خصوصیات کنش گفت: کنش همیشه در زمان حال اتفاق می‌افتد و در واقع، تئاتر امروز تنها هنری است که لحظه خلق و بازخورد دارد. مدام به بازیگر خود یادآوری کنید که در وضعیت «چنین می‌کنم» قرار دارد؛ کنش زمان حال بر دیالوگ تأثیر می‌گذارد چون اکنون در آن وجود دارد.
این هنرمند تئاتر تصریح کرد: کنش فعل‌وانفعال و فعالیت روی صحنه نیست، در واقع فرآیندی که متن برای ما می‌سازد باید این کنش را مشخص کند. فعالیت از چگونگی اعمال حرف می‌زند و کنش از چیستی عمل حکایت دارد.
وی با بیان اینکه بازیگری گویندگی نیست، یادآور شد: هر کس که می‌تواند حرف بزند بازیگر محسوب نمی‌شود، بازیگر باید فعلی داشته باشد که بتواند بازی کند. ما باید کنش‌ها را به واحدهای کوچک تقسیم کنیم. این کنش‌ها باید به افعالی تبدیل شود که بشود آن را بازی کرد.
نظر شما