به گزارش خبرنگار شبستان، دکتر حمیدرضا قلیچخانی، عضو انجمن نسخه های خطی اسلامی انگلستان عصر دیروز در نشست " میراث زبان فارسی در هند " که در سرای اهل قلم برگزار شد، گفت: تاریخ زبان فارسی در شبه قاره به حدود هزار سال پیش برمی گردد. هندوستان در دوره مغولی یک حکومت مستقل نداشته است و برخی حاکمان از زبان فارسی استقبال کردند و آن را زبان رسمی قرار دادند. به جز کشورهایی که زبان فارسی در آنجاها زبان رسمی بوده است، کشوری که جزو قلمرو ایران نبوده و مستقل بوده اما زبان فارسی را پذیرفت، هندوستان بوده است.
دکتر قلیچخانی با بیان اینکه هند با آغوش باز از زبان فارسی استقبال کرد، عنوان کرد: ما شاهد کاربردهایی از زبان فارسی در شبه قاره هستیم، به عنوان مثال در کتیبه مسجد جامع دهلی و در محراب مسجد کهنه قیام شعرهای فارسی به چشم می خورد. در تمام شئونات از مهرها گرفته تا سکه ها اشعار فارسی باقی مانده است و این نشان می دهد که هندی ها دید مثبتی نسبت به زبان فارسی داشتند.
وی خاطرنشان کرد: امروزه زبان فارسی مورد نیاز هندی هاست زیرا تاریخ میانی آنها به فارسی منتشر شده است. بعد از حضور بریتانیا در هند و جایگزینی زبان فارسی، دولت هند همچنان برای گسترش زبان فارسی برنامه و بودجه دارشت. ارتباطات ایران با هند دقیق و درست نیست یعنی ما از فعالیت های آنها خبر نداریم. 30 دپارتمان زبان فارسی در شبه قاره وجود دارد. شبه قاره برای ما اهمیت دارد. زبان فارسی برای شبه قاره حایز اهمیت است زیرا آنها 700 سال با زبان فارسی سروکار داشتند. الگوی تذکره های خوشنویسی هندی ایرانی است. ساختار ذهنی هندی ها از هنر خوشنویسی روایتی بوده که ایرانی ها برای آنها کردند.
عضو انجمن نسخه های خطی اسلامی انگلستان خاطرنشان کرد: نخستین حضور در زبان فارسی را در کتیبه نگاری در مسجد قوت الاسلام دهلی شاهد هستیم. آنها از لحاظ عیار خوشنویسی، خوشنویسی نیستند. اوج دوره ای که ما آثار شبه قاره را خوشنویسی قلمداد می کنیم، دوره مغولی است. در این دوره هنرمندان ایرانی به هند مهاجرت می کنند و عیار خوشنویسی را در شبه قاره بالا می برند. هندی ها این روحیه را دارند که هر چیزی را در فرهنگ و هنر خود هضم کنند. در خط ثلث، هندی ها ثلثی ابداع کردند که با ثلث ایرانی متفاوت است. در جاهایی که هنرمندان ایرانی مستقیما آنجا حضور داشتند، خطوط به لهجه و استیل ایرانی نزدیک تر است. هندی ها در نامگذاری خطوط هم تصرفاتی کردند.
دکتر قلیچخانی با اشاره به اینکه هندی ها از جهت ثبت تاریخ خوشنویسی کوشا بودند، بیان کرد: اولین و آخرین تذکره خوشنویسان که منظوم است به نام محمدحسین علوی است. هندی ها چندین تذکره دیگر هم دارند. مجموعا مستندات خوبی در زمینه تاریخ خوشنویسی داریم که کار هندی هاست. وضعیت خوشنویسی در دوره معاصر در هند نسبت به پاکستان ضعیف تر شده است اما کماکان این چراغ فروغی دارد.
این نویسنده و خوشنویس تصریح کرد: اگر بخواهیم ایران در شبه قاره را منتشر کنیم، یک کتاب نمی شود بلکه دایره المعارف می شود. کمتر کتیبه ای در هند است که قبلا در مورد آن مقاله نوشته نشده است. هندی ها کتیبه شناسی را زیرگروه باستان شناسی قرار دادند و پژوهش های بنیادی در این زمینه دارند. کاری که باید انجام دهیم ترجمه و گزینش آنهاست.
نظر شما