کانون فرهنگی هنری شهید محمدی، کانونی در دل زندان

خبرگزاری شبستان// قم

اشاره:

راننده تاکسی خانم بود و مسیر را هم بلد نبود. با آدرس همکارمان، بالاخره زندان را دیدیم و دنبال دوربرگردان بودیم تا راحت تر به در ورودی زندان برسیم. به حصار در ورودی محوطه زندان رسیدیم. سرباز وظیفه در را باز کرد و ماشین را سمت گوشه ای هدایت کرد تا هماهنگی های لازم برای ورود تازه واردان انجام شود که 15 دقیقه طول کشید و در این زمان نسبتا بلند نگاهی به اطراف انداختم.

دو سه تا ماشین پارک بود و یک پراید سفید هم جدید آمد که دو کودک یکی پسر که کوچکتر بود و یک دختر به همراه یک خانم مسن و راننده که مردی جوان چهره بود، پیاده شدند. خانم مسن از ماشین پیاده شد در اولین نگاه به تابلوی زندان حالش بد شد، "شورای حل اختلاف، شماره 230 و 231، مستقر در زندان مرکزی قم"، آقایی که همراهش بود دستش را گرفت تا در گوشه ای بنشیند و نفسی تازه کند،

نمی دانم، شاید برای دیدن دختر و یا عروسش آمده بود، نمی دانم در همین لحظه بود که بالاخره هماهنگی ها انجام شد و با تلفن معاون فرهنگی زندان اجازه ورود من و همکارم به همراه ماشین و راننده به داخل حیاط زندان صادر شد.

از سرباز وظیفه که اسمش به نام خوش قدم روی گوشه بالای جای جیب لباس فرمش دوخته شده بود، تشکر کردیم و راه افتادیم.

راننده، تاکسی را یک گوشه ای زیر سایه پارک کرد و منتظر ماند. ما هم دوباره و در خان دوم گزارشمان بیرون در ورودی نشستیم تا از بازرسی رد شویم و به محوطه داخلی تر و اصلی زندان وارد شویم. 10 دقیقه ای نشستیم صدایمان زدند و بالاخره در راهروی ورودی و محل ویژه تحویل اشیائی مثل موبایل.

حجت الاسلام تقوی راد، مسئول کانون بند نسوان را ملاقات کردیم. خان سوم هم فرا رسید و به علت عدم همخوانی مدارک با اسامی از قبل ارسال شده پنج دقیقه ای هم آنجا منتظر شدیم تا بالاخره با پا درمیانی حجت الاسلام تقوی راد وارد اطاق ایشان شدیم و با وجود سر و صداهای زیاد در آن قسمت برای بازرسی افراد و وسایل نقلیه ورودی و خروجی گفتگوی کانونی مان را آغاز کردیم. که البته اینجا هم برای انجام هماهنگی های لازم برای مرحله پایانی و ورود به محل کانون در داخل بند بیشتر از یک ربع منتظر ماندیم که البته در جهت استفاده مفید از این زمان گفتگوهایمان را با مسئول کانون فرهنگی هنری شهید محمدی بند نسوان زندان مرکزی آغاز کردیم.

فعالیت کانون بند نسوان چقدر قدمت دارد؟ کانون بند نسوان یک سالی است که در زندان لنگرود فعالیت های فرهنگی هنری خود را آغاز کرده و می توان گفت که حدودا همه مددجویان خواهر در این زندان در برنامه های فرهنگی تربیتی و هنری کانون شرکت می کنند.

یعنی می توان گفت که به تعداد مددجویانی که در بند نسوان وجود دارد، افراد در برنامه های فرهنگی شما شرکت می کنند؟ 60 تا 100 نفری می شوند که در این کلاس ها شرکت می کنند و با توجه به تغییر آمارها به علت آزاد شدن و یا به مرخصی رفتن برخی از مددجویان همیشه متغیر است و به نظر ما حتی این تعداد به ظاهر کم نیز زیاد است چرا که زن به عنوان کانون مهر و محبت خانواده ها نباید در چنین مکان هایی باشد و حتی یک نفر مدد جوی زن هم در زندان ها از نظر ما بسیار زیاد است.
 

از فعالیت های کانون نسوان برای ما بگویید؟ آموزش قرآن، تجوید، قرائت صحیح نماز، حفظ قرآن، برگزاری کلاس های آموزشی با عنوان اندیشه های اخلاقی و احکام در چهار سطح مجزا و همچنین برگزاری کلاس عقیدتی از جمله برنامه های فرهنگی کانون بند نسوان است.

آیا پشتوانه ای هم برای این فعالیت ها دارید؟ از لحاظ هزینه هیچ نهادی غیر از سازمان زندان ها پشتوانه ما نیست و در مواردی خاص همچون اهدای کتاب نیز اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی قم و همچنین نهاد کتابخانه های استان نیز با ما همکاری دارند در کنار این نهادها دبیرخانه کانون های فرهنگی هنری مساجد نیز از سال 89 به عنوان یکی از پشتوانه های مهم ما در برگزاری کلاس های آموزشی و فعالیت های فرهنگی تبدیل شده که البته ما انتظار همکاری بیشتر در زمینه های مادی و معنوی را از این نهاد خواستاریم.
 

برای جذب اعتبار چه فعالیت هایی داشته اید و چه انتظاری از دبیرانه کانون های فرهنگی هنری مساجد دارید؟ با ارتباطی که با دفتر برخی مراجع برقرار شده و همچنین با جذب کمک از خیرینی که از مددجویان این بند هستند، تاحدی اعتبارات لازم برای تهیه جوایز برترین های مسابقات برگزار شده تامین شده است. دبیرخانه به عنوان یکی از حامیان فعالیت های فرهنگی در بند نسوان با اهدای پوسترها در مناسبت های مختلف از این کانون حمایت می کند و امیدواریم در آینده با افزایش کمک های مالی و یا حتی کمک های جنسی همچون لوازم التحریر بیشتر حمایت کند.
 

از کتابخانه تان، نحوه توزیع کتاب ها و میزان علاقمندی های خوانندگانتان بگویید؟ ما در زندان لنگرود یک کتابخانه مادر مستقر در مجتمع اصلی زندان داریم که تحت نظر نهاد کتابخانه ها فعالیت می کند و سالانه تعدادی کتاب به آن اضافه می شود و در حال حاضر دارای بیش از 6 هزار جلد کتاب شامل کتاب های مرجع، روایی، حدیثی و تمام آثار شهید مطهری، اکثر کتاب های انتشار یافته از امام راحل، داستان و رمان است به غیر از کتابخانه مادر 6 کتابخانه مستقر دیگر هم در بندهای این زندان و از جمله بند نسوان مستقر است و به علت عدم امکان دسترسی همه زندانیان به کتابخانه روش امانت دادن کتاب ها به متقاضیان اینگونه است که هر بندی برای خود یک رابط کتابخانه دارد و طبق لیست کتاب هایی که موجود است، تقاضای مددجویان را به کتابخانه اصلی انتقال داده و کتاب های انتخاب شده را به مدت یک هفته به امانت می گیرد.
 

آیا فرد تحصیل کرده هم در بین مددجویان خواهر به چشم می خورد؟ نکته بسیار مهم و قابل تاکید این است که همه زندانیان این بند افراد بی سواد و یا حتی کم سوادی نیستند و در میان آنها افراد دارای تحصیلات بالایی همچون لیسانس، پزشک و یا حتی استاد زبان انگلیسی هم وجود دارد و اتفاقا همین استاد برای مددجویان خانم بند نسوان کلاس آموزش زبان انگلیسی برگزار می کند. این افراد با جرم های متفاوت در این مکان حضور دارند. اکثر کارهای داخلی بند توسط خود زندانی ها انجام می شود و با توجه به تحصیلات بالای آنها درک این افراد از ماهیت چنین فعالیت هایی بالاست و حضور و غیاب ها در جلسات و حتی ایجاد نظم و هماهنگی میان مددجویان نیز بر عهده خود افراد است. از جمله دیگر همکاری های مددجویان دارای تحصیلات دانشگاهی با زندان، انجام کارهای دفتری زندان است.

در قبال این همکاری ها آیا مزیت هایی هم برای مددجویان در نظر گرفته اید؟ در قبال چنین همکاری هایی آنها از مزیت هایی مثل ملاقات حضوری با افراد خانواده، مرخصی بیشتر نسبت به دیگر زندانیان و جای خواب و غذای بهتر بهره مند می شوند.

حجت الاسلام تقوی راد شما اشاره ای به برگزاری کلاس های قرآنی و آموزش تلاوت و حفظ برای مددجویان داشتید، بفرمایید آیا تلاش مددجویان برای یادگیری و حتی حفظ قرآن تاثیری در عفو و یا کم تر شدن میزان حبس و یا محکومیت آنها دارد؟ بله، البته این آیتم ها در تخفیف مجازات های مددجویان موثر است و طبق امتیاز بندی که شده و همچنین میزان جرم فرد زندانی درجه تاثیر آن متفات است. 90 درصد عفو و بخشودگی هایی که اتفاق می افتد در اثر همین کارهای فرهنگی است و مددجویان با شرکت در دوره های آموزشی مذهبی و حتی فنی و حرفه ای این امتیازات را کسب می کنند. بر همین اساس حفظ هر جزء از قرآن کریم برابر با 300 امتیاز است و تا کنون افرادی موفق به حفظ یک تا پنج جزء از قرآن کریم شده اند. تقاضای عفو و بخشودگی و پایان حبس زندانیان منوط به همین بخش است و مددجویان برای ارائه تقاضای اعف به حداقل 300 امتیاز و برای تقاضای مرخصی به حداقل 200 امتیاز احتیاج دارند که البته شرکت در این فعالیت ها و کسب امتیازهای متفاوت در آیتم هایی همچون قبول ملاقات های حضوری و قبول تقاضای زندان باز برای آقایان نیز به کار گرفته می شود.

آیا چنین فعالیت های فرهنگی و اعتقادی بر روی خود مددجویان هم تاثیرگذار است؟ بله، ما در اینجا با افرادی برخورد داشتیم که حتی با ابتدایی ترین و ضروری ترین مسائل دینی خود آشنا نبودند و در جریان این آموزش ها با نحوه وضو گرفتن، تیمم و قرائت صحیح نماز آشنا شدند و در ادمه با انس با قرآن به فراگیری نحوه تلاوت صحیح آیات این کتاب عظیم الشان آشنا شدند و در سایه همین الطاف الهی افرادی که حتی اهل شرارت های سنگین بودند با پناه آوردن به نماز و آیات الهی در مسیر لطف خداوند هدایت شدند حتی در برخی موارد مشاهده می شود که این افراد به غیر از ادای فرایض واجب، نماز شب نیز می خوانند.

آیا با مشکلات مالی در برگزاری برنامه های فرهنگی و تربیتی روبرو هستید و اگر اینگونه است بفرمائید برای به حداقل رسانیدن این مشکلات چه اقداماتی انجام داده اید؟ ما از لحاظ بودجه در کانون در مضیقه کامل هستیم و در سال 89 حتی هزار تومان هم از سازمان زندان بودجه نگرفتیم و هزینه های فعالیت های فرهنگی هنری کانون را با کمک برخی خیرین و حتی در مواردی با کمک مالی خود مددجویان تامین می کنیم و در مورد مسابقات هم مبالغ تامین جوایز برخی مسابقات را از محل کمک دفاتر برخی مراجع تامین کرده ایم.

در این لحظه خبر رسید که هماهنگی ها برای ورود به داخل زندان انجام شده و ما با خداحافظی از حجت الاسلام تقوی راد و به همراه حجت الاسلام روح الله رستمی، معاون فرهنگی مجتمع زندان مرکزی و مسئول کانون منتظران نور ویژه مددجویان مرد زندان لنگرود و همچنین همراهی یک مامور به داخل محل کانون بند نسوان که پس از بیست سی قدم پیاده روی و در داخل زیرزمین قرار داشت، هدایت شدیم، بدون اینکه بدانیم نباید با زندانی ها حتی یک کلمه هم صحبت کنیم.

پایین پله های زیرزمین و در ورودی مکان کانون با خانم ملیحه رشیدی، مربی تربیتی و احکام در بند نسوان آشنا شدیم و او هم برایمان از کلاس های در حال برگزاری برای مددجویان در کانون گفت: کلاس های اخلاق و نهج البلاغه، برگزاری دوره آموزشی رساله امام خمینی (ره) و احکام، برگزاری روخوانی روزانه قرآن کریم و نماز جماعت و همچنین برگزاری جلسه پرسش و پاسخ احکام از جمله فعالیت های تربیتی ماست. کلاس های آموزشی ریسندگی، قالی بافی، خیاطی، کشبافی، عروسک سازی با مربی های جداگانه نیز تا کنون برگزار شده و در مواردی هم در حال برگزاری است و در پایان هر کدام از این دوره ها گواهینامه پایان دوره طبق برنامه سازمان فنی و حرفه ای به مددجویان داده می شود تا پس از آزادی از بندامکان اشتغال و استقلال درآمد داشته باشند. البته مسابقات ورزشی هم ویژه مددجویان در رشته های دراز نشست و طناب کشی برگزار می شود که البته محدود بودن این رشته ها به علت کمبود فضا و امکانات است.

با توجه به اینکه اینجا کانون ویژه مددجویان زن بند نسوان است آیا دربرای گرامیداشت روز زن برنامه ای برای مددجویان در نظر گرفته اید؟ بله، به مناسبت این ایام گرامیداشت نمایشگاهی شامل بر 10 اثر هنری از کارهای دستی زندانیان همین بند در داخل کانون برگزار شده که شامل آثاری همچون روزنامه دیواری، نقاشی، کارهای دستی، نقاشی چهره با موضوع روز زن و همچنین مقاله های ارائه شده در خصوص سیره و زندگی حضرت زهرا(س) توسط مددجویان است.

پس از بازدید از این نمایشگاه، کلاس خیاطی و محفل آموزش قرآن کریم به اتفاق حجت الاسلام رستمی و خانم رشیدی به اطاقی که در آن چهار دار قالی ابریشم دست باف در قطع زرچارک وارد شدیم و در ادامه سوالاتم از یکی از مددجویان که مشغول بافتن رج جدیدی از قالی بود سوالاتی در مورد مشخصات اثر هنری او و همراهش پرسیدم که گفت: این چهار قالی نقش یکسان دارند و در چهار رنگ مختلف بافته می شوند. نقش آنها سوره مبارکه قدر است که این دارها پنج ماهه به نیمه رسیده و این زرچارک ها 80 سانت عرض و 120 سانت قد دارند... همینجا بود که مامور همراه، تذکر داد که خبرنگار به دلایل امنیتی حق صحبت با زندانی را ندارد و از من خواست که این بخش از صحبت ها را از حافظه رکوردر پاک کنم.

خانم رشیدی در جواب سوال من که پرسیدم زحمت مددجویان پس از اتمام قالی به چه شکل جبران می شود، گفت: پس از پایان بافت هر قالی این تولیدات به بنگاه تعاون زندان انتقال داده می شود و هنرمندان نیر به ازای کاری که انجام داده اند، دستمزد دریافت می کنند.

در ادامه حجت الاسلام رستمی به تشریح برنامه های این بند در ایام مذهبی سال اشاره کرد و ادامه داد: در ایام ولادت و شهادت معصومین(ع) از حضور روحانیان و خطبا و همچنین خانم رشیدی که دارای تحصیلات حوزوی نیز می باشند، بهره گرفته می شود و در مراسم های خاص مثل ایام ماه محرم روحانی تبلیغی به زندان اعزام می شود.

من که با اطلاعاتی که از دیگر همکارم گرفته بودم، می دانستم فرزندان برخی ازمادران زندانی در بند نیز با آنها همراه هستند از احوالات آنها و نحوه نگهداری این کودکان در زندان از حجت الاسلام رستمی پرسیدم و او گفت: ما در اینجا یک مهد داریم که کار نگهداری این کودکان را بر عهده دارد و گاهی اوقات آنها برای دیدار با مادرانشان به داخل بند و کنار مددجویان آورده می شوند.

از او در رابطه با سن این کودکان و نحوه تحصیلات آنها پرسیدم و جواب داد: این کودکان شامل بچه های زیر دو سال تا حدودا 10 سال هستند که برنامه های فرهنگی و تحصیلی آنها تا کلاس چهارم ابتدایی در این مهد و توسط سازمان بهزیستی انجام می شود و پس از 10 سالگی امور آنها به کانون اصلاح و تربیت کودکان سپرده می شود.

مراحل بازدید ما از کانون فرهنگی هنری شهید محمدی بند نسوان زندان مرکزی در این مرحله به پایان رسید و با تشکر از افرادی که هماهنگی های لازم را برای حضور ما در بخشی از زندان که کانون در آن فعال است فراهم کردند، از محوطه داخلی بند نسوان خارج شدیم و ضمن برداشتن موبایل هایمان از قفسه های مخصوص در قسمت بازرسی به طرف تاکسی که منتظرمان بود حرکت کردیم.

راننده ضمن یادآور شدن طولانی شدن مدت انتظارش از احوالات داخل زندان پرسید و همکار ما فقط در یک جمله حرف هایش را خلاصه کرد که "انشاالله هیچ کس، هیچ وقت کارش به این جاها نیفتد، زندان جای خوبی نیست" و من با چشمانی خیره به جاده هنوز به حال و هوای آن خانم مسن فکر می کردم و آرام و بی صدا همان آرزوی همکارمان را در دلم تکرار کردم.

پایان پیام/