به گزارش خبرنگار سینمایی شبستان، احمد مسجدجامعی وزیر اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامی و عضو کمیسیون فرهنگی شورای شهر تهران قریب به دو سال است که هر دو هفته یکبار به تهرانگردی می پردازد و ضمن تماس نزدیک با بخش‌های مختلف شهر مباحث مختلفی را در حوزه توجه مردم و اصحاب رسانه قرار می دهد در همین راسا و در آستانه روز ملی سینما، وی به همراه تنی چند از اصحاب رسانه و مدیران و فعالان فرهنگی برنامه تهرانگردی این هفته خود را با محوریت سینما تنظیم کرده و به بازدید از برخی از مراکز و ملاقات با برخی از پیشکسوتان این صنعت و هنر رفت. در این میان قدمت تاریخی یا تاثیرگذاری آنها به عنوان نقطه عطفی در تاریخ سینما از مهمترین ویژگی های انتخاب سوژه‌های مورد بازدید بودند.
پیشنهاد ثبت ساختمانی با پیشینه هفتاد سال فعالیت مستمر در عرصه سینما
بنابراین گزارش نقطه آغازین باین برنامه تهرانگردی ساختمان شماره یک خانه سینما واقع در خیابان سمنان بود. در این بازدید منوچهر شاهسواری،مدیرعامل خانه سینما، توضیح مختصری در مورد این ساختمان داد. وی تشریح کرد: این ساختمان از سال ۱۳۲۵ به عنوان استودیو «ایران‌فیلم» کار خود را آغاز کرد و پس از انقلاب توسط عده ای از فعالان عرصه سینما که بیشترین فعالیتشان در حوزه دوبلاژ بوده خریداری شده و کماکان فعالیت سینمایی در آن برقرار بوده است. در دهه شصت این ساختمان توسط خانه به عنوان نخستین نهاد صنفی عرصه فرهنگ و هنر ایرانی خریداری می شود و بنابراین طی هفتاد سال گذشته این ساختمان به طور پیوسته میزبان فعالیت های سینمایی بوده.
وی افزود: هم اکنون سی و دو انجمن صنفی مختلف که بقایشان مستقیم و دو صنف که به صورت غیر مستقیم به سینما وابسته است ذیل این نهاد صنفی فعالیت می کنند.
عبدالله اسفندیاری نیز در خصوص برخی تغییرات در این ساختمان توضیح داد: محل استقرار سالن سیف‌الله داد در خانه سینمای فعلی در واقع با جهتی معکوس استودیوی دوبلاژ بوده که پس از واگذاری این ملک به خانه سینما با تغییر کاربری و دیزاین داخلی به این شکل در آمده است.
وی افزود: بخش میانی این ساختمان خشت و گلی بوده و به شدت فرسوده شده بود که به ناچار تخریب و با نقشه ای جدید ساخته شد که اکنون محل فعالیت بخش اعظمی از سی و دو انجمن صنفی خانه سینما است. کتابخانه دیجیتال تخصصی هم بخش دیگری از این ساختمان است.
اسفندیاری یادآور شد: در ابتدای تشکیل خانه سینما انجمن‌های صنفی شکل نگرفته بودند به ناچار این تشکل کاملا خصوصی و صنفی در آغاز با هیات مدیره انتصابی کار را شروع کرد و پس از شکل گیری اصناف مختلف در اواخر دهه شصت کار به هیات مدیره انتخابی واگذار شد.
احمد مسجدجامعی نیز پس از بازدید از این مکان، با تاکید بر پیشششینه تاریخی و اهمیت این ساختمان گفت: می توانیم در شورای شهر برای ثبت این ساختمان اقدام کنیم ضمن اینکه خوب است که نشان‌ها، اسناد و برخی از تجهیزات به عنوان نمادهای استودیو ایران فیلم و اسناد تاریخی در یک مکانی از این ساختمان نمایش داده شود.
علیرضا تابش -مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی- ابراهیم مختاری، محمدرضا موئینی، عبدالله اسفندیاری، اکبر عالمی، جعفر صانعی مقدم، کامران ملکی و... حضور داشتند.
تعطیلی استودیویی که تنها فیلم اسکاری ایران در آن آماده پخش شد
این گزارش حاکی است استودیو شرکت «فیلمساز» مقصد بعدی تیم تهرانگردی بود. بنابر توضیحات مسئولین این شرکت، آغاز کار فیلمساز در سال ۱۳۳۹ در یک محل اداری در خیابان ترکان بوده که پس از چندسال به محل استقرار فعلی‌اش در خیابان «خاقانی» نقل مکان کرد و تا دو سال پیش به کار خود ادامه داد. مدیران این شرکت اظهار داشتند: تمامی دستگاه های این استودیو از کیفیت عالی برخوردارند و بیش از نیمی از سینماگرانایرانی در این استودیو رفت و آمد و تولید داشته اند. تا پیش از تغییر سیستم تولید سینما از آنالوگ به دیجیتال چهل و پنج نفر از زبده ترین افراد در نزدیک به هشت تخصص مختلف مراحل آماده سازی آثار را برای پخش از قبیل ظهور، چاپ،اصلاح رنگ،تدوین، صدا گذاری و ... در این استودیو انجام می دادند و آخرین خروجی این استودیو تنها فیلم اسکاری ایران،«جدایی نادر از سیمین» بوده؛ اما از آن به بعد فعالیت این شرکت متوقف شده است.
وحید نیکخواه که مستندسازی برنامه های تهرانگردی را به عهده دارد به خبرنگار شبستان گفت: با دیدن این وضعیت این استودیو نفسم بند آمده و قلبم به درد آمده است. دوران با شکوه این استودیو هرگز از یادم نمی رود.
وی افزود: گرچه پیشرفت تکنولوژیک گریز ناپذیر است اما مشکل اینجاست که در ایران با یک «کات» این اتفاق می افتد نه با «دیزالو» و این باعث مرگ ناگهانی مجموعه هایی مانند این و از بین رفتن مشاغل مرتبط می شود در حالیکه باید جلوی این فروپاشی گرفته شود و کمک کرد تا این مجموعه های خصوصی خوش سابقه و معتبر به کار خود با بروز رسانی تکنولوژیک ادامه دهند.
مسئولین این استودیو بازنشسته در بخشی از سخنان خود با وزیر اسبق ارشاد و علیرضا تابش مدیر فعلی بنیاد فارابی که در این بازدیدها حضور داشت،ضمن تاکید بر کارآمدی و کیفیت دستگاه‌های این استودیو، پیشنهاد استفاده آموزشی و موزه‌ای از امکانات این مکان را ارائه کردند که با قول بررسی مساعد تابش همراه شد.
استودیو بدیع بلندترین ساختمان منطقه در دهه سی،اولین استودیوی صداگذاری فیلم رنگی در ایران
تیم تهرانگردی از خیایان خاقانی راهی کی از فرعی‌های خیابان بهار شمالی شد تا در آنجا به بازدید از مرکز خدمات صنایع فیلم ایران مشهور به استودیو بدیع برود. متاسفانه مدیران این شرکت هم همانند شرکت «فیلمساز» دل پری داشتند چرا که از دوسال پیش تعطیل شده و هیچ فعالیتی ندارد و تا جایی که درصدد فروش برخی از دستگاه‌های نه چندان قدیمی خود برآمده اند.
کیهان خسروانی، در توضیحاتی گفت:مهندس بدیع با داشتن مدرک مهندسی الکترومکانیک ساکن فرانسه بوده که با شروع جنگ‌های جهانی به ایران می آید. در ابتدا هم مغازه ای برای تعمیر رادیو و تلویزیون تاسیس می کند و چندسالی را به این کار مشغول بوده اما بدلیل علاقه زیادی که به کار سینما داشته و این استودیو را تاسیس می کند.
مدیر استودیو «بدیع» که نظم حاکم بر آن نتیجه سالها خدمت او در ارتش است در مورد اولین‌های این استودیو گفت: نخستین فیلم رنگی ایران در سال ۱۳۴۷ صداگذاری شده است. فیلم «دوئل» به عنوان نخستین فیلمی که صدای آن با استفاده از دستگاه‌های دالبی صداگذاری شد، در این استودیو انجام شد.
خسروانی، تاکید کرد:در این استودیو طرح دیجیتالی شدن دستگاه‌ها به دستور وزارت ارشاد راه‌اندازی شد، اما پس از آن هیچ حمایتی از این استودیو انجام نشده است. به دلیل نبود برخی حمایت‌ها، از دوسال پیش این مرکز فعالیت خود را متوقف کرده و حتی دو دستگاه دیجیتالی آن برای فروش گذاشته شده‌اند.
بازگشت مسجد جامعی به وزارتخانه، پوستر فیلمی که هرگز اکران نشد در راهروهای وزارت ارشاد
به گزارش خبرنگار شبستان برنامه تهرانگردی با یکی از تصویری ترین و خاطره انگیزترین بخش های خود ادامه یافت. در ادامه این بازدید، تیم تهرانگردی به ساختمان سازمان سینمایی واقع در وزارت ارشاد رفت.. جایی که فیلمخانه ایران در آن واقع شده و راهروهای آن این روزها شاهد یک نمایشگاه دائمی از پوسترهای سینمایی ایرانی است.
با توضیحات رسول صادقی و جلیل اکبری صحت بازه‌های زمانی فیلمها و سبک طراحی پوسترهایشان مشخص بود. پوسترهایی که براساس نقاشی از صحنه های فیلم و درواقع همان تصاویری که بر سر در سینماها نصب می شد شکل گرفته بودند تا آثاری که توسط اساتید بزرگی همچون فرشید مثقالی و یا عباس کیارستمی طراحی شده بود.
در این میان پوستر فیلم سینمایی «اعدامی» اثری از باقر خسروی و با بازی نیمه تمام پرویز فنی زاده و هنرمندان درگذشته داوود رشیدی و رضا کرم رضایی هم خودنمایی می کرد.
پوستر فیلم سینمایی «آبی و رابی» که به گفته جلیلی صحت الهام بخش پوستر جشن سینمایی امسال هم هست از جمله نکات دیگر قابل توجه این نمایشگاه بود.
سینمایی برای امور خیریه!
بنیاد خیریه کامرانی پنجمین ایستگاه تهرانگردی این هفته بود. علیرضا تابش معتقد است که استودیوها قلب سینما هستند و استودیو کامرانی از بروز ترین و چابک ترین‌ها در بخش خصوصی است که توانسته خود را به سرعت با تغییرات تطبیق دهد و از این دوران عبور کند و بنابراین در ادامه بازدید از استودیوهایی که با تعطیلی روبرو شدند به عنوان نمونه‌ای موفق برای بازدید تیم تهرانگردی مناسب است.
تینا پاکروان میزبان تیم تهرانگردی بود تا با این مجتمع سینمایی و فعالیت‌های فرهنگی و سینمایی‌اش که بخش عمدتا در مجتمع سینمایی «مرکزی» در میدان انقلاب انجام می‌شود، آشنا شوند. سفیر بنیاد خیریه کامرانی در این زمینه توضیح داد: این بنیاد خیریه که در سال ۱۳۳۷ توسط سیف‌الله کامرانی بنیان گذاشته شده بود، مشارکت در ساخت مراکز درمانی مختلف مانند بیمارستان علی‌اصغر، چند مرکز درمانی در جوادیه، نظام آباد، خیابان شاپور و یک مرکز سی‌تی اسکن را زیر نظر خود دارد.
در ادامه در خصوص فعالیت های سینمایی این بنیاد گفت: علاوه‌بر آن، این بنیاد چند سالن سینمایی، اتاق های پلاتو، ضبط صدا و دستگاه‌های مانیتورینگ را در اختیار دارد که هنوز در هیچ کجای ایران امکان تهیه آنها نیست.
این سینماگر افزود: معمار مجتمع سینمایی مرکزی مهندس سیحون بوده است این مجتمع سینمایی پیش از این متعلق به استودیو «پامچال» در دهه ۳۰ بوده و این استودیو دوبلاژ، بزرگترین استودیو دوبلاژ خاورمیانه بود و در آن یک لابراتوار فیلم هم وجود داشته که وسایل آن لابراتوار به استودیو فیلمساز فروخته شده.
پاکروان با اشاره به اینکه اتاق‌های پلاتو در این افزود: از گذشته یک سری اتاق‌های تمرین تئاتر در این مجتمع موجود بوده که برخی از این پلاتوها پس از تالار وحدت بزرگترین و مجهز ترین اتاق‌های پلاتو هستند و در حال حاضر نیز در حال بهره‌برداری از آنها هستیم. در آن زمان در این اتاق‌ها کار دوبلاژ انجام می‌شد تا این که در سال ۱۳۴۰ با حضور بنیاد خیریه کامرانی، قدری فعالیت‌های این استودیو گسترش پیدا کرد.
وی با تاکید بر اینکه مجتمع سینمایی مرکزی، تنها سینمایی است که همه درآمدش متعلق به بنیاد خیریه است، به وضعیت فعالیت این سینما اشاره کرد و گفت: طی ماه های گذشته پرفروش‌ترین فیلم های امسال این مجتمع را «من سالوادور نیستم»، «۵۰ کیلو آلبالو» و «لانتوری» تشکیل داده اند.
تینا پاکروان در بخش دیگری از سخنانش از مسجد جامعی از سوی متولیان این مجتمع جهت تسهیل صدور مجوز و تغییر نمای بیرونی ساختمان مجتمع سینمای مرکزی تقتاضای مساعدت کرد. وی هدف از این کار را این طور بیان کرد: نمای بیرونی این مجتمع را باید به نحوی تغییر دهیم تا کاملا نشان دهنده مکانی فرهنگی که دارای موزه سینما، موزه روزنامه و مجهز ترین استودیوهای صدا است، باشد.
در بخش دیگری از بازدید مسجد جامعی، یک گروه تئاتری که در یکی از این پلاتوها درحال تمرین بودند از وی درخواست حمایت از ایجاد سالن‌های پلاتو در سطح شهر را داشتند که وی قول همکاری داد و در ادامه گروه تهرانگردی از دو اتاق که یکی از مجهزترین مانیتورهای تصفیه رنگ فیلمهای قدیمی، اتاق نهایی صدا، دستگاه‌های اری‌لیزر که نسخه‌های دیجیتال را به ۳۵ نگاتیو و نسخه‌های نگاتیو را به دیجیتال تبدیل می‌کند بازدید کرد.
در پایان نیز به بهانه روز ملی سینما تعدادی از نسخه‌های فیلمهای قدیمی که در دست بازسازی هستند یا بازسازی شده‌اند از جمله بخش‌هایی از فیلم «حاج آقا آکتور سینما» که از یک سال و نیم گذشته توسط یک گروه ده نفره در دست بازسازی رنگ و فیلم است برای مسجد جامعی به نمایش در آمدند. پاکروان در این زمینه نیز توضیح داد: باید همه اسنادی که در اختیارمان قرار دارد در حالت اصل خود بمانند چون دیگر هیچ سندی از آنچه در شهرهای مختلف وجود دارد، نداریم.
این عضو شورای شهر نیز گفت: این اقدام احیای میراث تصویری تهران است که توسط یک بنیاد خیریه انجام می شود و امروز مجتمع سینمایی مرکزی تنها جایی بود که به نظر می‌رسید برای آینده سینما و هنر طرح دارد. بهتر است در انتخاب کاندیدهای جایزه تهران قدری تامل شود و نام این موسسه نیز با توجه به فعالیتهایش در حوزه تهران، در این بین قرار گیرد.
ملاقات با یکی از سینماداران داغدار شهدای منا
به گزارش خبرنگار شبستان، محمود شماعیان از شهدای فاجعه منا در حج سال گذشته است و خانواده شماعیان از صاحبان سینما هما واقع در خیابان جمهوری هستند. به همین مناسبت، مسجد جامعی و تیم همراهش در برنامه این هفته تهرانگردی به منزل این حاجی شهید رفته و با خانواده او دیدار کردند. وی در سن ۷۵ سالگی، سال گذشته در فاجعه منا به شهادت رسیده بود و بعد از ۵ روز پیکرش شناسایی شد.
ساختمان قاجاری، سینماتوگراف و تهرانگردی!
ساختمان موزه آبگینه و در جوار آن بنیاد سینمایی فارابی در خیابان سی تیر، مقصد بعدی تیم تهرانگردی بودند که منزل و محل کار قوام‌السلطنه بوده و بعد از اینکه به سفارت مصر سپس افغانستان و سپس بانک بازرگانی تبدیل شده توسط مهندسان ایرانی و اتریشی مرمت شده و اکنون در بخش از آن بیاد سینمایی فاربی مستقر است. تهرانگردان در بدو ورود در قالب یک نمایشگاه کتاب کوچک، بخشی از کتابهای منتشر شده توسط این بنیاد را دیدند. گفتنی است که بیش از بیش ۱۰۰ جلد کتاب دست‌آورد تلاشی بیست و پنج ساله و از حدود سال ۱۳۶۸ می باشد.
در حین این بازدید احمد مسجد جامعی با اشاره به کتاب ریتم و زمان در فیلم، گفت: کاش کتابی هم به اهمیت مکان در فیلم ها بپردازد چرا که این روزها شاهد آن هستیم که فیلمهای ایرانی لامکان هستند و اصلا معلوم نیست که در کجا ساخته شده اند و لوکیشن مشخص و قابل شناسایی ندارند.
پس از آن و صرف نهار در نشست کوتاهی علیرضا تابش، مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی، اشاره کوتاهی به تاریخچه این ساختمان کرد و سپس گفت: بنیاد فارابی در این سالها دوران پر فراز و نشیبی را پشت سر گذاشته است. اوایل انقلاب و در زمان اوج جنگ تحمیلی این بنیاد تلاش کرد تا سینمای ملی کشور ارتقا پیدا کند و به این وسیله با حضور در عرصه بین الملل به معرفی درست ایران و انقلاب بپردازد. آن طور که من شنیده ام رژیم صهیونسیتی سالها بعد فهمید اگر بخواهد خود را به دنیا معرفی کند باید راه ایران را در استفاده صنعت سینما به کار گیرد.
تابش ادامه داد: دوره نوسازی و چابک سازی اهداف این بنیاد است که سعی کرده ایم خیلی از آنها را نشان دهیم.
وی همچنین با اشاره به فعالیت های انتشاراتی این بنیاد گفت: در گذشته در بنیاد سینمایی فارابی کمرنگ بوده اما امروزه چاب و نشر کتابهای سینمایی از طرف این بنیاد بسیار مورد استقبال قرار گرفته است.
مدییرعامل فارابی در مورد برنامه تهرانگردی این هفته هم گفت: بخش هایی از سینما کمتر دیده می شوند. همانطور که پیشتر هم اشاره کردم لابراتوارها و استودیوها نبض سینمای ایران هستند و سینمای ایران به نوعی در آنها جاری است اما معمولا دیده نمی‌شوند.
وی افزود: امروز با یک واقعیت تاریخی روبه‌رو هستیم که بخشی از این مجموعه‌ها به دلیل گذر زمان و تبدیل سیستم آنالوگ به دیجیتال، کارکرد قدیمی خود را از دست داده‌اند و در برخی موارد بخش خصوصی، نتوانسته‌اند خود را با موقعیت جدید انطباق دهند و توان خود را به روز کنند.
تابش افزود: در بازدید از شرکت «فیلمساز» و «استودیو بدیع» شاهد مشکلاتی که دااشته اند بودیم و دیدیم که دو سال گذشته به حالت تعطیل درآمده‌اند. براساس پیشنهاداتی که مطرح شد تلاش می‌کنیم توسط بنیاد سینمایی فارابی و وزارت ارشاد بخشی از دستگاه‌های آنان را خریداری کرده و در چرخه تاسیسات فیلمخانه ملی ایران قرار دهیم.
علیرضا شجاع نوری هم که در این لحظات به جمع اضافه شده بود به عنوان یکی از بانیان بنیاد سینمایی فارابی گفت: زمانی که این بنیاد راه‌اندازی شد می‌خواستیم برای سینما کاری انجام دهیم در آن زمان تریبونی موجود نبود و همه از ایران فقط یک تصویر خشن داشتند. خوشبختانه فیلمسازان خوبی داشتیم و تلاش کردیم ایران را همانگونه که هست نشان دهیم.
او در ادامه با تایید سخنان احمد مسجد جامعی در مورد اهمیت نمایش لوکیشن های مشخص از شهرها گفت: باید سعی کنیم که شهرداری به حمایت از آثار بکنیم همانطور که بویژه در اروپا شهرداری ها تنها با نمایش خیابان های یک ششهر از آن آثار حمایت می کنند.
وی در ادامه گفت: اهیمت این مسئله در این است که تهیه آرشیوی از مکان‌های قدیمی شهری همچون تهران که در برخی فیلمها به نمایش درآمده‌اند می‌تواند نقش مهمی در بازسازی تاریخ تهران قدیم داشته باشد چرا که پلان‌های زیادی از قدیم در فیلمها مربوط به تهران قدیم وجود دارد. با بازیابی این فیلم ها و خیابان ها به مرور شهرداری می‌تواند یک طرح عظیم داشته باشد. اگر بتوان این تصاویر را در کنار هم گذاشت اتفاق خوبی است.
احمد مسجدجامعی -عضو شورای شهر تهران- نیز با اشاره به راه‌اندازی جایزه تهران توسط اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران، گفت: به بانیان این جایزه پیشنهاد کرده‌ایم بخشی را اضافه کنند تا فیلمهای قدیمی تهران به نمایش درآید. آن فیلمها آرشیوهایی هستند که می‌توانند یک الگو برای شهرهای دیگر باشند و دیگر شهرها نیز بر این اساس به دوران گذشته خود توجه کنند.
پایان برنامه تهرانگردی این هفته احمد مسجد جامعی که مناسبت تقارن با روز ملی سینما با محوریت سینما برگزار شد بازدید از پشت صحنه فیلم «کمدی انسانی» کارگردان محمد هادی کریمی در یکی از باغ‌های شمال تهران و حضور در خانه مرحوم داوود رشیدی و ملاقات با بازماندگان این هنرمند تازه درگذشته بود.
گزارش و تصاویر:محمدصالح حجت الاسلامی
نظر شما