به گزارش خبرگزاری شبستان به نقل از روابط عمومي شهرداري منطقه 12 تهران ، تاريخ‌نگاران زمان شكل‌گيري محله پامنار را همزمان با اهميت پيدا كردن تهران به عنوان يك شهر و پايتخت مي‌دانند ، چرا كه برابر اسناد تاريخي ، محله پامنار يكي از از نخستين محله‌هاي تهران قديم بوده كه تاريخي به اندازه تاريخ تهران دارد.
هر چند اين روزها در اين محله قديمي صنف فلزات سنگين و پلاستيك فروش‌ها كسب و كاري راه انداخته‌اند و اين محله از حال و هواي قديمي و سكونتگاهي خود كمي فاصله گرفته ؛ اما در كوچه پس كوچه‌هاي اين محله تاريخي هنوز مي‌توان رد‌پاهايي از معماري دوران صفويه تا پهلوي دوم را ديد. مورخان تهران بر اين باورند كه پامنار يكي از محله‌هاي تاثيرگذار از نظر اجتماعي ، سياسي و حتي فرهنگي در دوره هاي گذشته بوده و در پايتخت شدن تهران نقش دارد.
يكي از ويژگي‌هاي محله پامنار از گذشته تا به امروز قرار گرفتن«باراندازها» در اين محله به عنوان يك قطب اقتصادي در تهران قديم است. هنوز هم باراندازهاي پامنار براي بازاريان و كسبه معروف است و براي حمل كالا و بار از اين باراندازها استفاده مي‌شود.
در گذشته بارانداز پامنار پایگاه امني بود تا تاجران و بازرگاناني كه از لواسانات و دماوند گرفته تا استان‌های همجوارمانند مازندران و گیلان برای انجام معاملات خود به تهران مي‌آمدند ؛ مدتی را نیز در کاروانسراهای پامنار بگذرانند.
اما در كنار تاثيرات اقتصادي اين محله تاريخي ، وجود عمارت‌هاي قديمي و ميراثي كه از گذشته در اين محله به يادگار مانده ، نشان مي‌دهد همزمان با انتخاب تهران به عنوان پايتخت ، اين محله به يكي از محله‌هاي سكونت خاندان سلطنتي و دربار تبديل و به همين دليل نيز خانه‌هاي زيبايي در هزارتوهاي آن ساخته شد.
درست نوروز سال 1200 هجري شمسي بود كه آغامحمدخان قاجار ، تهران را به عنوان پايتخت انتخاب كرد و از همان زمان نيز اهميت محله پامنار بيشتر شد چرا كه مركزيت سياسي ، اقتصادي ، اجتماعي و فرهنگي پايتخت و به نوعي ايران را به دست آورد.
محله پامنار اما در دوره مشروطه در تحولات سياسي كشور نيز بي‌تاثير نبوده است. از محله پامنار بود كه فريادهاي صنعتي شدن نفت توسط مرحوم آيت‌الله كاشاني و مصدق به دربار رسيد.
اگر بخواهيم مروري بر اتفاقات و وقايع مهم اجتماعي و فرهنگي در اين محله داشته باشيم ؛ پامنار در دوره‌هاي مختلف بستراتفاقات زيادي بوده است به عنوان مثال اولين خط تلفن كه در سال 1302 در تهران كشيده شده ، در محله پامنار بود. از ديگر اتفاقات و رويدارهاي تاثيرگذار مي‌توان به تأسيس مدرسه دارالفنون توسط اميركبير و فرستادن اولين بالن به هوا در ايران در اين محله از فراز این مدرسه در زمان ناصر الدين شاه اشاره کرد.
به دليل رفت و آمدهاي زيادي كه تاجران داشتند ؛ كاروان سراهاي متعددي در اين محله ايجاد شد اما به مرور زمان اين كاروانسراها تخريب و به پاساژ تبديل شد.
مورخان مهمترين تحول تأثيرگذار محله پامنار را در تغيير كاربري مسكوني اين محله به تجاري و اقتصادي مي‌دانند. البته نبايد اينگونه تصور كرد كه اين محله در گذشته تنها مسكوني بوده ؛ بلكه پامنار در گذشته به دليل اهميت سياسي؛ بيشتر بازرگانان را به سوي خود جذب كرده است ، نبايد فراموش كرد كه در گذشته محله پامنار «بارانداز» نیز بوده و به مرور زمان مركزيت اقتصادي این محله شدت بيشتري گرفته و به موازات اين اهميت اقتصادي روزافزون ، با ايجاد ترافيك سنگين و آلودگي‌هاي زيست محيطي، صوتي ، آلودگي هوا و پايين آمدن امنيت براي سكونت در اين منطقه ، افراد ساكن محلي به مرور از محله پامنار مهاجرت كردند.
بازگشت هويت تاريخي به محله پامنار
اگر در نيم قرن اخير «طهران قديم» فراموش شد و هويت پايتخت در زير گرد و غبار تاريخ گم شد ؛ اما در يك دهه اخير شهرداري تهران با اجراي طرح‌هاي توسعه‌اي و اين اواخر نيز با اجراي طرح انضباط شهري و روان‌سازي ترافيكي در بافت تاريخي و هويتي قلب تاريخي تهران ؛ سعي در بازگشت حيات به اين محدوده را دارد.
اوايل امسال بود كه شهرداري منطقه 12 با اجراي طرح مناسب‌سازي و سنگفرش كردن راسته‌ها و محورهاي تاريخي اين منطقه باعث شد تا دوباره محله‌هايي مانند پامنار به هويت تاريخي خود نزديك شوند.
عابد ملكي شهردار منطقه 12 درباره وضعيت كنوني محله پامنار بعد از سنگفرش شدن اين راسته اقتصادي گفت: مهمترين هدف شهرداري منطقه در مناسب سازي معابر و پياده‌راه‌هاي مهم و تاثيرگذار اين محدوده روان‌سازي ترافيكي و بازگشت هويت و آرامش به محله هاست.
هر چند سنگفرش شدن خيابان پامنار در ابتدا به مذاق عده‌اي خوش نيامد اما آنطور كه علي محمد سعادتي ، قائم مقام شهردار منطقه 12 عنوان مي‌كند ؛ اكنون يكي از مطالبات شهروندان ساكن در محله‌هاي قديمي همجوارتر امامزاده يحيي و يا پامنار ، سنگفرش شدن معابر و محله‌هاست.
اما سوال اينجاست كه دليل برخي از اعتراضات نسبت به بهبود وضعيت محله پامنار چه بود؟ شهردار منطقه 12 در اين باره بيان كرد: با سنگفرش شدن خيابان پامنار عبور و مرور در اين محله تغيير نكرده و محدوديتي ايجاد نشده است. از سوي ديگر در جلسه‌اي كه با اتحاديه دو صنف فلزات سنگين و پلاستيك فروش‌ها با حضور مديرعامل شركت ساماندهي صنایع و مشاغل شهر تهران داشتيم ؛ از آنها خواستيم تا به مشكلاتي كه بعد از اجراي اين طرح در محله ايجاد شده اشاره كنند. نكته جالب اين بود که تمامي اصناف و كسبه شاغل در اين راسته از سنگفرش شدن خيابان و به ويژه دو طرفه شدن آن راضي بودند. تنها نكراني كسبه اين محله حمل بار توسط وانتي‌ها بود كه اكنون در باراندازهاي پامنار اين امكان براي آنها وجود دارد.
زندگي و كار همچنان مانند گذشته در محله پامنار ادامه دارد و بدون تغيير ، كسبه اين راسته ی اقتصادي فعاليت روزانه خود را انجام مي‌دهند. اما آنها مي‌دانند كه انتقال انبار كالا و محصولات خود به خارج از منطقه 12 و در مجموع انتقال صنف خود به جايي در خارج از تهران طرحي است كه به زودي اجرا مي‌شود.
شهردار منطقه 12 درباره توافقاتي كه با روساي دو اتحاديه صنف فلزات سنگين و پلاستيك فروش‌ها در مورد انتقال اين اصناف به خارج از تهران شده است ؛ توضيح مي‌دهد: در جلساتي كه با اين دو اتحاديه داشتيم دلايل انتقال اين اصناف به خارج از منطقه 12 را توضيح داديم و آنها نيز بدون كوچكترين مشكلي پذيرفتند و اكنون به دنبال جانمايي زميني مناسب براي انتقال اين دو صنف به خارج از منطقه هستيم. كسبه مي دانند كه بعد از اين انتقال آنها مي‌توانند مغازه‌ها و املاك تجاري خود را همچنان داشته باشند و به عنوان دفتر كار و يا مكاني براي راه‌اندازي شغل ديگري متناسب با اين محله استفاده كنند.
كسبه پامنار از وضعيت كنوني پامنار راضي هستند اما تنها قشري كه ناراضي از سنگفرش شدن محله پامنار هستند ؛ پيك‌هاي موتوري و وانت‌بارهايي هستند كه در گذشته به راحتي در اين محله مي‌چرخيدند تا مشتريان خود را براي حمل كالا و بار پيدا كنند ، اين در حالي است كه شهرداري منطقه با ارائه طرح ساماندهي حمل بار و کالا در منطقه بازار به ويژه پامنار اين مشكل را براي كسبه حل كرده است ، كسبه خیابان 15 خرداد نيز در ساعاتي از روز در مدت زمان معيني مي‌توانند اقدام به حمل بار و کالای خود در محدوده سنگفرش شده، كنند.
شهردار منطقه 12 در اين باره يادآور شد : البته بخشي از اعتراض‌هايي كه کسبه بازار دارند ، اين است كه با توجه به تعيين باراندازهايي براي حمل بار و کالا در محدوده بازار، باربرهاي چرخي قيمت‌هاي متفاوتي را براي حمل کالا و بار مي‌گيرند ، همچنين وانت‌بارهاي متفرقه نيز قيمت‌هاي خاص خود را دارند که این مشکل با همكاري معاونت حمل و‌نقل و ترافيك شهرداري تهران در حال رفع شدن است چرا كه با اجراي طرح ساماندهي حمل بار و کالا در اين منطقه و با هماهنگي‌هايي كه با اتحاديه وانت‌بارها انجام شده ، هزينه حمل كالا و بار تعيين شده است و وانت‌بارها بايد از اين تعرفه استفاده كنند.
عابد ملكي درباره باربرهاي چرخي نيز بيان كرد: در حال حاضر درراسته خيابان 15 خرداد چرخ دستي‌ها زير نظر هيات امناي بازار اداره مي شوند و تعرفه حمل بار توسط اين باربرها نيز توسط هيات امنا تعيين شده و نبايد از اين نرخ تخطي شود.
اين روزها محله پامنار ديدن دارد ، زماني كه روي سنگ‌فرش‌هاي اين محله در لابه‌لاي حجره‌هاي فلزات سنگين و پلاستيك فروش‌ها قدم برمي‌داريد ؛ مي‌توانيد بدون مزاحمت موتور سيكلت‌ها و وانت‌بارهايي كه براي حمل بار عجله داشتند ؛ رد تاريخ را از چهره غبار گرفته پامنار ببینید.
پامنار مي‌خواهد دوباره به سال‌هاي رونق و تاثيرگذاري خود برگردد. حتما سري به اين محله بزنيد.
نظر شما