چشم کاشی های گنبد مسجد امام به دست کارشناسان میراث فرهنگی

به گزارش خبرگزاری شبستان، مسجد تاریخی امام یکی از بی‌نظیرترین بناهای تاریخی بناهای تاریخی است که می‌توان از آن با عنوان اوج معماری ایران یاد کرد، چنانچه رنگ فیروزه‌ای سر در و مناره‌ها و گنبد این مسجد در میان رنگ خاکی و سفید بدنه‌های میدان مبین و گویای یک سیطره و برتری معنویت در میدان نقش جهان است.

در گذشته سازه گنبد مسجد امام اصفهان ظاهری همچون یک کاسه داشته و در واقع یکی از بلندترین گنبدها در تاریخ ایران در مسجد امام اصفهان ساخته شد که نزدیک به 52 الی 53 متر ارتفاع دارد و این امر باعث می‌شود، این گنبد در چشم انداز سطح شهر همچون یک نگین باشد.

این گنبد، یک گنبد دو پوسته گسسته است که 12 الی 13 متر فاصله میان دو پوسته است، توجه به این مسئله بحث ایستایی را مطرح می‌کند و علاوه بر آن پوسته پایینی به نمازگزاران احساس آرامش می‌دهد. دو پوسته بودن گنبد سبب کنترل بیشتر آن می‌شود و به همین است که گفته می‌شود این مسجد با یک منطق دقیق و حساب شده طراحی شده است.

بدون شناخت اصول کاشیکاری اصیل سنتی نمی‌توان کاشی‌های ماندگار تولید کرد
گنبد مسجد امام تقریبا از دوره قاجاریه به بعد به طور دوره‌ای مورد تعمیرات موضعی یا کلی قرار گرفته است. بدون شناخت فنی جامع از فناوری تولید کاشی و نیز شگردها و اصول کاشیکاری اصیل سنتی نمی‌توان کاشی‌های ماندگار تولید کرد و شاید یکی از دلایل مرمت دوره‌ای کاشی‌ها نیز همین مسئله است.

وجود برخی از مشکلات کیفی در تعمیرات گذشته و میزان دخالت های انجام شده در کاشیکاری گنبد مسجد امام تا حدود زیادی مرتبط با همین مسئله است. در حال حاضر کاشیکاری سه ترک از ترک‌های گنبد مسجد امام دارای وضعیت استحکامی نامناسبی است که باید مرمت آن در اولویت دستور کار میراث فرهنگی قرار بگیرد.

بنابراین گزارش، به نظر می‌رسد در تعمیرات گذشته گنبد مسجد امام عملیات "هشت و گیر کردن" پارچه های کاشی معرق در این سه ترک به درستی انجام نشده و درگیری و اتصال مناسبی میان قطعه پارچه های کاشی ها ایجاد نشده که در واقع این موضوع یکی از عوامل بروز آسیبهایی نظیر لغزش، چین خوردگی و طبله کردن کاشیکاری ها شده است.

همچنین کفگیرک هایی که در گنبد مسجد امام بکار رفته، گویا در سه ترک مورد نظر کفگیرک های استفاده شده، فاقد عملکرد اصولی و کارآیی لازم است. در حال حاضر با توجه به حساسیت موضوع این مسجد، گروهی مرکب از کارشناسان میراث فرهنگی و دانشگاه هنر اصفهان از طرف مدیریت میراث فرهنگی استان اصفهان مسئول بررسی مسائل مربوطه شده‌اند تا در نهایت بتوان با بررسی های کارشناسانه و ارایه راهکارهای اصولی این مشکل را مرتفع کنند.

وضعیت ناراحت کننده گنبد مسجد امام در حال حاضر به گونه ای است، که اکنون این محل نیز برای لانه پرنده ها به محل مناسبی تبدیل شده چنانچه پرندگان در پشت آن لانه کرده‌اند و برخی از قسمت های گنبد نزدیک 60سانتی متر بالا آمده است.

وضعیت کنونی گنبد مسجد جامع عباسی(امام) نگران کننده است
وضعیت کنونی گنبد مسجد جامع عباسی(امام) در حدی ناراحت کننده و آزار دهنده است که در هر لحظه باید در انتظار ریختن کاشی‌های آن باشیم و هر ارتعاش صوتی و یا لرزشی نیز می‌تواند عاملی برای ریزش این کاشی‌ها باشد.

در هر صورت انتظار می‌رود تا سازمان میراث فرهنگی با همتی مضاعف به دنبال رفع معضل گنبد مسجد امام باشد تا با مرمت اصولی این گنبد این بنای زیبای تاریخی را برای آیندگان ما نیز به یادگار بماند، شرایط کنونی بنا به گونه ای است که گویا دل نگین مساجد ایران از بی توجهی های ناشی از عدم رسیدگی و مرمت کامل و مطلوب شکسته است.

نباید فراموش کرد که کاشی‌های پایین دست قوس گنبد دارای قدمتی تاریخی است که در صورت ریزش کاشی‌های بالاتر باید شاهد خسارت دیدن این بخش از کاشی‌ها شد، علاوه بر آن صدا و ضربه حاصله از این اتفاق می‌تواند اثرات بدی را نیز برای کاشی‌های داخل مسجد نیز به همراه داشته باشد.

شایان ذکر است، اسفندیار حیدری‌پور، مدیرکل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری اصفهان در گفتگو با خبرنگار آریا مرمت‌های کاشی‌های گنبد مسجد امام در گذشته را غیر اصولی دانسته و گفته است: یکی از مهم‌ترین علل تخریب کاشی‌های گنبد مسجد امام اصفهان، مرمت‌های غیر اصولی است که در اوایل دهه 80 انجام شده است.

وی کاشی‌های سه بخش از مسجد امام اصفهان را نیز نیازمند مرمت می داند و  اظهار می کند: ساماندهی کاشی‌های گنبد مسجد امام اصفهان فعالیتی سه ساله است که در حال حاضر با اعتبار موجود داربست‌های مربوط به مرمت این بنای تاریخی خریداری شده است. 

وی با اشاره به اینکه کاشی‌های مناره‌ها، گنبد و پشت سردر ورودی در اولویت برنامه‌های مرمتی اداره کل میراث‌فرهنگی اصفهان قرار دارند، ‌اظهار داشت: به منظور انجام مرمت در این بخش‌ها 150 میلیون تومان اعتبار جذب شد. این میزان از اعتبارات تا به حال در بخش مرمت کاشی‌های مناره و پشت سردر ورودی مسجد هزینه شده است و پیش‌بینی می‌شود تا پایان تابستان 90 مرمت کاشی‌های مناره‌ها و پشت سردر ورودی به اتمام رسد.

وی آغاز مرمت کاشی‌های گنبد مسجد امام را نیازمند میزان بیشتری از اعتبارات می داند و در ادامه از خرید داربست‌های مربوط به مرمت کاشی‌های گنبد این مسجد خبر داد و بیان کرد: از مدتی دیگر این بخش از مرمت‌ها در مسجد امام اصفهان آغاز می‌شود و به نظر می‌رسد حداقل سه سال زمان نیاز داشته باشد.

 پایان پیام/