نقد ادبی ادبیات کودک و نوجوان باید ایرانیک شود

به  گزارش خبرنگار شبستان، نشست بررسی تحولات نقد ادبی ادبیات کودک و نوجوان از دهه 60 تا به امروز به همت فصلنامه نقد کتاب کودک و نوجوان عصر دیروز با حضور خسرو آقایاری کارشناس حوزه ادبیات داستانی و شعر نوجوان، افسون امینی شاعر و منتقد ادبی و سیدعلی کاشفی خوانساری نویسنده و منتقد ادبی در سرای اهل قلم برگزار شد.

افسون امینی، شاعر و منتقد ادبی در این نشست گفت: من جزو شاگردان کانون که در آموزش و پرورش شکل گرفت، بودم. در سال های 66 و 67 دو سال پیاپی جزو برندگان استانی بودم که به مسابقات کشوری راه یافتند. آقای آقایاری آن زمان مسئول برگزاری آن جشنواره ها بود، دیگر ایشان را ندیدم، به دانشگاه رفتم و زمانی ایشان را مجددا دیدم که خونریزی معده کرده بودند.

امینی ادامه داد: آرشیو آقای آقایاری را معدوم کرده بودند و ایشان دچار خونریزی معده شده بودند، من از آقای آقایاری بسیار یاد گرفتم و بسیاری از موفقیت های کاری ام را مدیون ایشان هستم. هر جا که فعالیت کردم اسمم در کنار آقای آقایاری دیده شده است.

امینی اظهار داشت: معتقدم اگر سیر کارهای آقای آقایاری را دنبال کنیم تحول بزرگی در کار ایشان می بینیم، یک چیز ثابت در آثار و نگاه آقای آقایاری وجود دارد که تغییر نکرده است و آن توجه به پایگاه های بومی، نقد و نظر ادبی در ادبیات کودک و نوجوان است. ایشان همیشه دغدغه داشتند که نگاه و نقد به ادبیات کودک و نوجوان طوری باشد که ریشه هایش با فرهنگ و دین ما سازگار باشد.

وی با بیان اینکه باید نقد ادبی را بومی کنیم، تصریح کرد: معتقدم تا نقد ادبی ادبیات کودک و نوجوان را بومی و ایرانی نکنیم قابل ورود به فرهنگ ما نخواهد بود. من علیرغم اینکه سالهای سال با آقای آقایاری کار کرده ام اما نگاه مان یکسان نیست و همیشه با یکدیگر بحث داریم.

بر اساس این گزارش، خسرو آقایاری، نویسنده و کارشناس حوزه ادبیات داستانی و شعر نوجوان در این نشست گفت: اگر نظام عقلانیت شکل نگیرد و نظریه نباشد ادبیات، ادبیاتی بدون شناسنامه خواهد بود. حال هرچه ما بیشتر تولید کنیم مشکل نداشتن شناسنامه مرتفع نمی شود، نظریه ظرف نیست که در آن محتوای دینی بریزیم و بشود نظریه دینی.

آقایاری ادامه داد: ادبیات هنر وقتی دینی می شوند که برای فرم و ساختار هم یک تعریفی پیدا کنیم، نظریه غایت مند است و ظرف نیست. وقتی در یک ظرف آلوده ماده ای پاک می ریزیم مسلما محتوای ظرف آلوده خواهد شد.

این نویسنده یادآور شد: بعد از جنگ دوره جدیدی در ادبیات شکل می گیرد. در حوزه شعر، شعر عاشقانه شکل می گیرد؛ غزل نو و کلاسیک، افسانه نویسی و فانتزی نویسی هم شکل می گیرد. سوالی که مطرح است این است که کدام مبنای نظری برایمان معلوم می کند که امروز واقعیت می نویسیم یا فانتزی می نویسیم، هیچ مرجعی برای پاسخگویی نداریم.

وی با اشاره به اینکه در دهه 40 ادبیات سیاسی شکل گرفت، بیان کرد: رژیم شاهنشاهی هوشمندانه ترین کاری که کرد این بود که بهترین بهره برداری را از ادبیات کودک کرد اما نمی توانیم بگوییم که این به نفع کودکان ما هم بود. ما باید راه خود را برویم و نظام عقلانیت خود را تبیین کنیم، یک طرف دغدغه های انقلاب ماست و یک طرف دیگر دغدغه های ملی گرایی است.

این کارشناس حوزه ادبیات داستانی و شعر نوجوان خاطرنشان کرد: در یک سال هایی انقلاب ما با استکبار جهانی با تقابل جدی روبرو شد، ما مصداق طاغوت را بیرون کردیم، ما به دنیا گفتیم که فراسوی غرب و شرق راه سومی هم در پیش روی مردم جهان قرار دارد. تا وقتی جامعه دینی هستیم و نتوانیم نظریه دینی خود را به جهان معرفی کنیم نتوانستیم دین خود را تبیین کنیم، این یعنی جامعه به بلوغ فرهنگی نرسیده است. تا وقتی نظام فلسفی تبیین نشود نمی توانیم پاسخگوی نیازها باشیم.