تپه «صرم»؛ گورستانی متعلق به هزاره اول قبل از میلاد

به گزارش خبرگزاری شبستان از قم، تور قم گردی ویژه اصحاب رسانه به همت اداره کل میراث فرنگی، صنایع دستی و گردشگری قم و به منظور آشنایی اصحاب رسانه با اماکن و بناهای تاریخی استان قم برگزار شد.

 

در این تور، اصحاب رسانه از آثار و بناهای تاریخی از جمله تپه قلی درویش، تپه صرم، خانه ملاصدرا همچنین بناهای تاریخی مرقد سه امامزاده بازدید کردند.

 

 

تپه قلی درویش دارای آثاری از هزاره پنجم قبل از میلاد است

 

عمار کاوسی، معاون میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قم در بازدید از تپه قلی درویش، درباره مراحل مختلف کاوش و آثار کشف شده در این مکان توضیحاتی ارائه داد و عنوان کرد: تپه قلی درویش که در نزدیکی جمکران قرار دارد، بیانگر تاریخ هفت هزار ساله  قم است یکی از مهم ترین پایگاه های باستانی ایران است که متأسفانه دیر شناسایی شد و به ثبت رسید.

 

معاون میراث فرهنگی اظهار داشت: این اثر تاریخی در سال 80 شناسایی و در فهرست آثار ملی ثبت شد و اولین کاوش در این محوطه انجام شد.

 

کاوسی بیان کرد: در تپه قلی درویش، آثاری از هزاره پنجم قبل از میلاد تا هزاره اول قبل از میلاد وجود دارد، همچنین آثاری از دوره های تاریخی جدید تر وجود دارد که متأسفانه آثار جدید تر این مکان از بین رفته است.

 

وی یادآور شد: عصر آهن در تاریخ باستان شناسی حائز اهمیت است، زیرا همزمان با ورود آریایی ها به آسیا است که حکومت منطقه را تغییر می دهند و سنن جدیدی به همراه می آورند.

 

 

کشف 23 مرحله معماری و چندین دوره فرهنگی در تپه قلی درویش

 

معاون میراث فرهنگی با بیان این که ما در تپه قلی درویش با نظام معماری بسیار پیشرفته ای روبرو هستیم، تصریح کرد: ما در این مکان، یک شهر دوره عصر آهن داریم که بناهای مهمی از جمله وجود تجارت، واحدهای صنعتی و همچنین نیایش‌گاه و آتشکده در این مکان شناسایی شده است.

 

کاوسی افزود: آثاری که در این مکان به دست آمده است، متعلق به هزار و 700 سال قبل از میلاد است که دال بر شیوع آیین زرتشتی و تقدس آتش دارد، همچنین آتشدان هایی در این مکان وجود دارد که قدیمی ترین آتشدان های موجود در ایران است.

 

وی گفت: در برش لایه نگاری تپه قلی درویش، 23 مرحله معماری و چندین دوره فرهنگی از هزار پنجم قبل از میلاد تا هزاره اول قبل از میلاد مشاهده شده است که اهمیت این اثر تاریخی را نشان می دهد.

 

معاون میراث فرهنگی یادآور شد: تپه قلی درویش واقع در شهر قم، بلوار جمکران از ابتدای ریل راه آهن تا70متری جاده کاشان مربوط به دوره پس از تاریخ عصرآهن است که در اواخر سال 1382 به ثبت میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری قم رسیده است.

 

 

تپه «صرم»؛ گورستانی متعلق به 3 هزار و پانصد سال قبل

 

در ادامه، اصحاب رسانه از تپه صرم در بخش کهک میان روستاهای صرم و خورآباد بازدید کردند که به گفته معاون میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قم این تپه در واقع یک گورستان از عصر آهن است که متعلق به هزار و 500 سال قبل از میلاد است.

 

معاون میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بیان داشت: مردمانی که وارد فلات ایران می شوند، فرهنگ جدیدی می آورند و گورستان های خود را جدای از محل زندگی خود ایجاد می کنند، در حالی که تا قبل از آن، مردم اموات خود را در زیر بناهای مسکونی خود دفن می کردند.

 

کاوسی تصریح کرد: این گورستان در سال 80  به صورت تصادفی کشف می شود و تا کنون 6 فصل کاوش در این تپه تاریخی صورت گرفته است.

 

وی با بیان این که در گذشته هدایا و نذوراتی در گورستان ها همراه با اموات قرار می دادند، گفت: هدایا و نذورات در گورستان ها در مناطق مختلف کشور متفاوت است، در این گورستان، ظروف سفالی و مقداری اشیای فلزی شامل زیور آلات مفرغی و ادوات جنگی همراه با اموات به خاک سپرده می شده است.

 

گونه های معماری قبور در گورستان تپه صرم منحصر به فرد است

 

معاون میراث فرهنگی یادآور شد: از آنجا که آهن در مراحل اولیه اکتشاف بوده است، فلز گرانبهایی بود، به طوری که زیورآلات آهنی تهیه می شده است و در آهن سه به بعد استعمال آهن زیاد بوده است و از آن ادوات جنگی ساخته می شد.

 

کاوسی تأکید کرد: یکی از ویژگی های منحصر به فرد این گورستان، تعداد تدفین های آن است، به طوری که این گورستان در فاصله 600 ساله مورد استفاده بوده است و به همین جهت تدوین های متعددی در این گورستان داریم که روی هم قرار گرفته است.

 

وی عنوان کرد: یکی دیگر از ویژگی های منحصر به فرد گورستان تپه صرم، گونه های معماری قبور است که در هیچ جای ایران به این تعداد شناسایی نشده است، به طوری که تا کنون 12 مدل گور شناسایی شده است.

 

معاون میراث فرهنگی افزود: گورهای توده خشتی یکی از انواع گورهاست که به صورت نامنظم ایجاد می شود و در زیر آن فرد دفن شده و تدفین های دیگر پیرامون آن گور صورت می گیرد که این روش در مورد بزرگ یک خانواده و سایر اعضا صدق می کند.

 

کاوسی اضافه کرد: یک چینه خشتی، دو چینه خشتی، چهار چینه خشتی و تدفین با پلان چلیپایی از جمله انواع تدفین هایی است که برای اولین بار در تپه صرم به دست آمده است.

 

کشف اسکلت های 3 هزار و پانصد ساله در تپه صرم

 

وی تصریح کرد: از آنجا که بافت خاک تپه صرم، بافت شنی ماسه ای است و دارای درصد بالای آهک است، باعث خورندگی اسکلت ها می شود و اسکلت ها به صورت کامل به دست نمی آید، اما تحقیقات نشان داده است که شیوه های تدفین اموات به شکل خاص است و اموات به صورت جمع شده تدفین می شدند.

 

معاون میراث فرهنگی با بیان این که این اسکلت ها مربوط به سه هزار و 500 سال پیش است، گفت: سفال های کشف شده در تپه صرم شباهت زیادی با سفال های قلی درویش دارد و یکی از ویژگی های سفال های عصر آهن، رنگ خاکستری آنها ست که در این دوره بیشتر با فرم بازی می کردند و فرم های متنوعی از سفال در این مکان شناسایی شده است و نقاشی ندارند.

 

 

بنای تاریخی ملاصدرا متعلق به دوره صفویه

 

در ادامه تور قم گردی، اصحاب رسانه از خانه تاریخی ملاصدرا بازدید کردند که در این مکان، سلیمانی، کارشناس مجموعه تاریخی ملاصدرا درباره تاریخ زندگانی ملاصدرا توضیحاتی داد و گفت: محمد بن ابراهیم یحیی شیرازی، معروف به ملاصدرا، بنیان گدار حکمت متعالیه، یکی از بزرگترین دانشمندان جهان در فلسفه الهی و اسلامی است که در سال ۹۷۹ یا ۹۸۰ هجری قمری در شیراز متولد شد.

 

کارشناس بنای تاریخی ملاصدرا افزود: ملاصدرا بعدها در شیراز ساکن می شود، ایشان در طول عمر خود، 7 بار به سفر حج می رود و آخرین با در میانه راه در بصره فوت کرده و در نجف اشرف به خاک سپرده می شود.

 

سلیمانی بیان داشت: ملاصدرا به مدت 15 سال در کهک زندگی کرد و خانه تاریخی ملاصدرا محل سکونت این دانشمند بزرگ در این دوران است.

 

وی با بیان این که خانه تاریخی ملاصدرا متعلق به قرن 11 و دوران صفویه است، گفت: خانه تاریخی ملاصدرا طی دوره های مختلف مرمت شده است و در معرض دید علاقمندان قرار گرفته است.

 

سلیمانی با بیان این که فضای خانه ملاصدرا در آن زمان 8 برابر این فضای کنونی بوده است، افزود: این بنای تاریخی متعلق به مالکین شخصی بود که در سال 67 توسط اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خریداری می شود و در سال 76 اولین بازسازی انجام می شود.

 

در تور قم گردی اصحاب رسانه، بنای عصاری و کارگاه روغن کشی و همچنین بنای حلوایی نیز مورد بازدید قرار گرفت که این بناها از دیگر بناهای تاریخی بود که در کنار خانه تاریخی ملاصدرا قرار داشت که توضیحاتی در مورد این بناهای تاریخی و نحوه تولید روغن از دانه های روغنی و همچنین نحوه تولید حلوای ارده در دوره صفویه داده شد.

 

در پایان خبرنگاران از بنای تاریخی امامزاده زینت خاتون و امامزاده سیدهاشم (ع) از نوادگان امام موسی کاظم (ع) دردامنه کوهی در شمال غربی شهر کهک که متعلق به دوران صفویه و جزو آثار ثبت ملی است بازدید کردند و بعد از زیارت و اقامه نماز به سمت قم بازگشتند.