هرمزگانی ها با «آردگیزگردانی» به استقبال نیمه شعبان می روند

خبرگزاری شبستان-هرمزگان: استان هرمزگان در جنوب ایران و در شمال تنگه هرمز قرار دارد و دارای 13 شهرستان، 38 شهر، 27 بخش و 83 دهستان و 2 هزار و 173 آبادی دارای سکنه است، براساس سرشماری سال 1390جمعیت آن یک میلیون و 578 هزار و 183 نفر و حدود 72 هزار و 631.31 کیلومتر مربع مساحت دارد.

استان هرمزگان دارای آیین ها و سنت های منحصر به فرد فراوانی است که ریشه در تاریخ و فرهنگ این خطه از ایران اسلامی دارد.

آیین «آردگیزگردانی»، یکی از سنت های مردمان این دیار است که به مناسبت ولادت باسعادت منجی عالم بشریت، حضرت مهدی موعود(عجل الله تعالی فرجه الشریف) برگزار می شود.

«آردگیز»؛ واژه ای در گویش محلی استان هرمزگان به معنای «الک» است.

همزمان با فرارسیدن چهاردهمین روز از ماه شعبان، اعضای خانواده های این خطه، به بازار می روند و هدایای مخصوص آیین «آردگیز گردانی» را تهیه می کنند؛ در این روز بازار خرید و فروش شیرینی و تنقلات از رونق خاصی برخوردار است.

در این روز و پس از اقامه نماز مغرب و عشاء، کودکان، نوجوانان، جوانان و حتی بزرگسالان با در دست داشتن «آردگیز» که امروزه بیشتر از پلاستیک استفاده می شود، به درب منزل همسایگان مراجعه و با خواندن اشعار مخصوص این آیین« کَردُنن امشب» و «حق لیلی که وقتیشن» عید نیمه شعبان را تبریک می گویند و عیدی خود را از صاحب خانه طلب می کنند.

خانواده ها نیز با نذورات و هدایایی که از صبح و یا روزهای قبل تهیه کرده اند به استقبال افراد شرکت کننده در این آیین که به صورت دسته های مجزا مراجعه می کنند، می روند و عیدی و نذورات خود را در آردگیز و یا پلاستیک مراجعه کنندگان قرار می دهند و این میلاد خجسته را به همدیگر تبریک می گویند.

در گذشته هدایا بیشتر شامل خرما، خارک(خرمای نارس)، جو، گندم، لوبیا و شیرینی های دست ساز و خانگی بود که امروزه جای خود را به شکلات، نخود کشمش، حلوا و شیرینی هایی که از شیرینی فروشی ها تهیه می شود، داده است.

بر اساس باور مردمان این خطه، شرکت کنندگان در آیین آردگیز گردانی باید به نیت سلامتی امام عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، درب هفت خانه را دق الباب کنند.

در گذشته برخی از مردم بر این باور بودند که در این شب سکه هایی بر روی زمین افتاده متبرک به دست های امام زمان(عج الله تعالی فرجه الشریف) است و تنها کسی که لیاقت داشته باشد آن را پیدا می کند و زندگی آن شخص رونق می گیرد.

این آیین تا پاسی از شب ادامه پیدا می کنند و سپس شرکت کنندگان در این آیین با حضور در مساجد، حسینیه ها، هیات های مذهبی و یا امامزادگان، میلاد امام زمان(عج الله تعالی فرجه الشریف) را جشن می گیرند.

محقق و پژوهشگر هرمزگانی با اشاره به سابقه آیین سنتی «آردگیز گردانی»، گفت: بر اساس تحقیقات صورت گرفته، این آیین تحت عناوینی مختلف و به اشکال متفاوت ازجمله «قاشق زنی»، «فال گوش» و ... در مجموعه آیین های نوروزی ایرانیان قبل از اسلام که در سراسر ایران برگزار می شده، گزارش شده است.

علی رضایی افزود: این آیین هم اکنون در استان کرمان تحت عنوان «الله رمضان» و در استان های بوشهر و خوزستان نیز در ماه مبارک رمضان برگزار می شود.

رضایی گفت: امتیاز استان هرمزگان در این است که این آیین از ماه رمضان به نیمه شعبان، سالروز میلاد فرخنده منجی عالم بشریت حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) منتقل شده است.

وی اضافه کرد: در گذشته اهالی هر خانه برای خیر و برکت ماه رمضان و امروزه برای سلامتی امام زمان(عج الله تعالی فرجه الشریف) مبلغی پول و یا نخود، کشمش، حلوا، انواع شیرینی ها و تنقلات از قبل آماده و به کسانی که به درب منزل مراجعه می کردند، هدیه می دادند.

به گفته این محقق و پژوهشگر؛ این آیین در برخی از مناطق استان هرمزگان طی سه شب و در بعضی مناطق نیز در یک شب برگزار می شود.

وی، علت نامگذاری این آیین را به دست گرفتن الک (که گاهی از آن برای جمع آوری نذورات و هدایا و در برخی موارد نیز برای اینکه افراد شناخته نشوند مقابل صورت خود قرار می دادند) ذکر کرد و گفت: شرکت کنندگان در این آیین بر این باورند که هدایای دریافتی مایه خیر و برکت و سلامت افراد خانواده است.

عباس نوروزی، معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هرمزگان نیز گفت: «آردگیز گردانی» از آیین ها و سنت های قدیمی مردم این استان به مناسبت نیمه شعبان است که در فهرست معنوی ثبت ملی شده است.

وی، فلسفه این آیین سنتی را انجام صله رحم، از بین بردن کدورت ها و کمک به یتیمان و نیازمندان دانست و افزود: آیین آردگیز گردانی در بیشتر مناطق استان از جمله شهرهای بندرعباس، میناب، بندرکنگ و بندر لنگه برگزار می شود.

متاسفانه امروزه این آیین در بسیاری از مناطق استان هرمزگان در حال فراموشی است و تنها مردم برخی از روستاهای شهرستان میناب و برخی از محلات شهرستان های بندرعباس، بندرلنگه، قشم و همچنین بندرکنگ نسبت به برگزاری باشکوه آن اهتمام دارند.

گفتنی است؛ آیین سنتی «آردگیز گردانی» در سال 1391  در فهرست آثار معنوی کشور، ثبت ملی شده است.