پل های تاریخی از جاذبه های گردشگری استان لرستان

خبرگزاری شبستان_ خرم آباد، استان لرستان باداشتن بیش از96پل تاریخی به سرزمین پل های تاریخی لقب گرفته است.

 

در هرشهر این استان بویژه شهرهای جنوبی پل های تاریخی عظیمی از گذشتگان این دیار به یادگار مانده است که در کنار دیگر جاذبه های طبیعی و تاریخی استان، برپتانسیل های گردشگری آن افزوده است.

 

استان لرستان به واسطه کوهستانی بودن آن و همچنین به لطف آب هوای چهار فصل آن که از شمال تا جنوب استان در هرفصل تنوع آب و هوایی متفاوت است، سرشار از جاذبه های طبیعی گردشگری است که هر گردشگر خوش ذوق را به سمت خود جذب می کند.

 

 جنگل های سرسبز بلوط، رودخانه های خروشان، دشت های  پرگل در  کنار آب و هوای مطبوع کوهستانی از جمله جاذبه های طبیعی این استان است.

 

بیش از پنج هزار اثرتاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی از جمله جاذبه های گردشگری استان لرستان است.

 

 مهم ترین پل های تاریخی استان شامل  پل شکسته، پل دختر، پل معمولان، پل آجری و پل گاومیشان است.

 

 

پل شاپوری یا طاق پیل اشکسه:

 

 

اين پل در قسمت جنوبي شهر خرم آباد واقع شده و عامل ارتباط غرب استان ( طرهان ) با شرق و از آنجا به خوزستان و تيسفون ( پايتخت ساسانيان ) بوده است . احتمالاً جهت توزيع آب نيز مورد بهره برداري قرار مي گرفته است. طول پل 312 متر،و ارتفاع آن75/10 متراست كه از 28چشمه طاق و 27پايه تشكيل شده است سطح هرپايه 61 متر و فاصله بين دو پايه 5/7 متر است.

 

 پنج چشمه طاق پل سالم بوده و مابقي بر اثر عوامل طبيعي تخريب گرديده است، چشمه طاقهاي پل بصورت جناقي ساخته شده و سبك سازي پل در قسمت طولي پل در زير روگذر پل صورت گرفته است و پايه هاي پل و موج شكنهاي آن به صورت لوزي شش ضلعي از سنگ ساخته شده است.

 

 مصالح پل را سنگهاي قلوة رودخانه اي و لاشه سنگ در چشمه طاقها و از سنگ هاي پاكتراش در قسمت پايه ها استفاده گرديده است.

 

كف پل سنگ فرش است، نوع سنگ فرش,سنگ بلوك قرمز است كه در اثر فرسايش آب از صورت كادر بودن خارج شده است.

 

 اين پل عظيم و ديدني مربوط به دوره ساساني وبه شماره 1058 در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده است

 

پل کشکان:

 

 

پل کشکان در شهرستان دوره چگنی بر روی رودخانه‌ای با همین نام یعنی رودخانه کشکان ساخته شده است.

 

کاربرد این پل اتصال راه باستانی شهر شاپور خواست به مناطق غرب استان و سپس استان کرمانشاه بوده است.

 

در متون تاریخی به این پل اشاره شده و از آن با نام کژکی یاد شده است. طول پل حدود ۱۹۸۴ متر و عرض هر یک از دو چشمه شرقی پل ۸۴۰/۲۳ متر است. پل دارای ۱۲ طاق پل بوده که متأسفانه سه دهنه از این طاق پل‌ها تخریب شده و مابقی طاق پل‌ها همچنان پابرجا هستند.

 

ارتفارع پل در بالاترین نقطه به ۲۶ متر و در کوتاه‌ترین قسمت آن ۱۰ متر است در خصوص پایه‌های این پل باید به این نکته اشاره کرد که پایه‌های پل با سنگ‌های بزرگ و تراش‌خورده ساخته شده است.

 

مواد و مصالح بنای پل از سنگ، گچ و آجر تشکیل شده است. در کنار این پل بقایای سه پل دیگر از دوره‌های گذشته به جای مانده است که مشخصات پل‌های ساسانی را دارند و احتمالاً متعلق به همان دوره هستند.

 

پل کشکان به شماره ۳۵۵ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.

 

پل آجری:

 

 

پل آجري در مركز شهر خرم آباد وبرروي رودخانه گلال واقع شده است، اين پل دو قسمت شرقي و غربي شهر را به هم متصل نموده و داراي 24 چشمه طاق است طول آن بيش از 350 متر ،پنهاي آن 5/8 متر و ارتفاع آن از كف رودخانه تا روگذر پل 8 مترمربع است.

 

 مواد و مصالح آن در قسمت پايه ها از سنگهاي تراشيده شده با ملات آهك و گچ و پايه هاي چشمه طاقها از آجر ساخته شده است.

 

 برسينه اي شمالي پل كتيبه هاي سنگي نصب شده است كه با حروف مقطعه نوشته شده وبه عنوان طلسم معروف است.بخش مياني پل و شاه نشين آن شباهت زيادي باشاه نشين پل خواجو در اصفهان دارد كه در اثر سيل تخريب شده ومجددا با سيمان مرمت شده است.اين اثرارزشمند در زمان شاه سلطان حسين صفوي ساخته شده ومنسوب به حسين خان والي لرستان مي باشد . در دوره قاجاريه به پل محسنيه معروف گرديد. اين بنا به شماره 2354 در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده است .

 

یکی ازمهم ترین این پل ها پل تاریخی کشکان مربوط به دوره ساسانی و در شهرستان دوره چگنی بر روی رودخانه‌ای با همین نام ساخته شده که کاربرد این پل اتصال راه باستانی شهر شاپورخواست به مناطق غرب استان لرستان و کرمانشاه بوده است.

 

در متون تاريخي از آن به عنوان كژكي ياد شده است، طول پل حدود 320 متر و عرض هريك از دو چشمه شرقي آن 20/23 متر است.

 

 ارتفاع آن در بالاترين قسمت 26 متر و در كوتاهترين قسمت 10 متر است از دوازده طاق پل تنها سه دهنه آن تخريب شده و بقيه هنور سالم هستند.

 

برخي از پايه هاي پل باسنگهاي بزرگ وحجاري شده ساخته شده اند. مواد و مصالح اين بناي سترگ از سنگ ، گچ و آجر تشكيل شده است.

 

در كنار اين پل بقاياي سه پل ديگر از دوره هاي گذشته وجود دارد كه با مشخصات پلهاي ساساني قابل مقايسه هستند . بناي فعلي منسوب به آل حسنويه و مربوط به قرن 4هق است كه به شماره 355 در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيد است.

 

پل کلهرت( معمولان):

 

 

اين پل در بخش معمولان از توابع شهرستان پلدخترواقع شده است،پايه هاي آن بصورت بيضي شكل است و از ويژگي هاي آن مي توان به وجود سكويي در داخل دو پايه اصلي پل نام برد.

 

اين سكو از 12 پله ساخته شده وكاربرد آن دقيقاً روشن نيست ولي احتمالاً به عنوان پشت بند از آنها استفاده شده است.

 

 رنگ ملات پل در قسمت پايه ها متمايل به قرمز رنگ است كه به علت تركيب آن با يك نوع شنهاي قرمز رنگ و همچنين يك نوع گياه به نام تره پي استفاده شده است.

 

 كتيبه ايي در قسمت غربي پل بر سينه كوه بالاتر از مسير گذر روي پل به طرف شمال غربي آن به دستور بدر بن حسنويه نوشته شده است و قرينه آن در قسمت جنوب بر سينه كوه وجود داشته كه متأسفانة به علت عمليات راهسازي تخريب گرديده است.

 

 اين پل در ادوار مختلف مورد استفاده قرار گرفته است بيشتر قسمتهاي آن مربوط به زمان بدر بن حسنويه ( 374 هـ .ق ) مي باشد .اين بنا به شماره 2586 در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده است.

 

پل سی پله (کر ودت (پسر و دختر)):

 

 

اين بنا در منطقه سر طرهان شهرستان كوهدشت بر روي رودخانه سيمره در حد فاصل استان لرستان و ايلام واقع شده است.

 

پل در تنگترين بستر رودخانه سيمره ، در محلي بنام سي پله واقع شده است اين پل در مسير يكي از راههاي باستاني قرار داشته كه سبب ارتباط كرمانشاهان ، ايلام و لرستان (سرطرهان ) بوده است.پل ياد شده داراي 4 چشمه طاق بوده كه اكنون تنها دو چشمه طاق آن باقي است.

 

 پنهاي هر پا يه آن 5/6 متر و طول آن 17 متر است .اندازه سنگهايي كه در پايه به كار رفته 60×60×100سانتيمتر وبعضي نيز بزرگترند.

 

روي هريك از اين سنگها علامت مشخصي كنده شده است. مصالح بنا از كچ وسنگ است.در آثار مورخان دوره اسلامي اشاره اي به اين پل نشده است.

 

اين پل سترگ از آثار منحصر به فرد دوره ساساني بوده وبه شماره 4511 در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده است.

 

پل دختر:

 

 

بنا كه از آثار ارزنده معماري پيش از اسلام در لرستان محسوب مي گردد درورودي شهر پلدختر واقع شده است.

 

 اين دومين پلي است كه در لرستان بنام ««كر و دت »»يا پل دختر مشهور است هرچند اين بنا در قرن4ه.ق.مورد مرمت وتجديد بنا قرارگرفته است.

 

اما اصل آن بنا به احتمال قريب يقين مربوط به دوره ساساني است،جهت پل شرقي غربي وطول آن 270متر ميباشد.پايه هاي پهن وقطور آن كه از سنگهاي پاك تراش ساخته شده انددر داخل رودخانه هنوز پا برجاست.

 

تنها يك طاق از پل موجود است كه جاده خرم آباد- انديمشك از زير آن مي گذرد بلنداي اين طاق 18 متر از سطح آسفالت است ونزديك به 30 متر ازآب رودخانه ارتفاع دارد.عرض چشمه موجود 11/30 متر است.

 

درباره وجهه تسميه پل برخي آنرا منتسب به ايزد بانو آناهيتا مي دانند، بي ترديداين پل اهميت ويژه اي در ارتباط بين مناطق جنوب با غرب و مركز وشمال داشته وعلاوه براتصال لرستان وايلام راه اصلي شاپورخواست به جندي شاپورشهر قديمي خوزستان(دوره ساساني) به شمار مي رفته است.اين بنا به شماره 1678 در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده است.

 

پل گاو میشان:

 

 

اين پل در فاصله30 كليومتري شهرستان پلدختر وبرفراز رودخانه سيمره در حد فاصل استانهاي ايلام ولرستان احداث شده است.

 

جهت پل شمال شرقي به جنوب غربي مي باشد.طول آن حدود 175 متر و عرض گذرسطح پل نزديك به8متر و20 سانتيمتراست،و در حال حاضرداراي 6چشمه طاق مي باشد.

 

پهناي پاتاقها, يا حدفاصل چشمه ها از 5/2تا25مترمتغير است،عرض چشمه اصلي اين پل حدود 33متر و70 سانتيمترو مصالح اصلي آن ملاط آجر وسنگ تشكيل مي دهند.

 

معماري پاتاق ها به سبك معماري دوره ساساني است اما در چشمه طاقها آثار مرمت دوره هاي صفوي وقاجاري ديده مي شود.

 

بنا به گفته برخي مورخان نامگذاري اين پل به گاوميشوبه جهت پرورش گاوميش در منطقه بوده است اماباتوجه به اهميت گاو در آيين مهر پرستي ممكن است اين نام از آيين مهرپرستي ماخوذ شده باشد.

 

اين پل كه از بناهاي عظيم دوره ساساني است به شماره 2222 در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده است.