نغمه های نوروزی/ نوروزخوانی آیینی منسوخ شده در گیلان

خبرگزاری شبستان -صومعه‌سرا، نوروزخوانی از جمله آیین‌های کهن ایرانی است که تا چند دهه پیش به شکل گسترده‌تری در بسیاری از نواحی ایران و به‌ویژه گیلان، تالش، دیلمان، و ... رواج داشت و امروز به شکل خیلی پراکنده در روستاهای دور‌دست نواحی یاد شده مشاهده می‌شود.

هنوز نشانه‌هایی از مراسم شادی ایام نوروز برای ما به یادگار مانده است چنانکه از چند هفته پیش از نوروز نوجوانان و جوانان در خانه‌های مردم حضور می‌یابند و با اشعار شادی‌بخش، نوید آمدن بهار را به مردم می‌دهند.

در مراسم نوروز خواني، نوروز خوانان معمولاً به روستاها می‌روند و با خواندن اشعار در مدح امامان و يا ترانه‌هاي محلي، طليعه سال نو را به آنان مژده داده و تبريک مي‌گويند.

نوروز خوانان در منازل مردم حاضر می‌شوند و نمونه‌ای از اشعار زیر را می‌خوانند:

بخوانم من امام اولين را                        شه کشور اميرالمومنين را . . . .

و يا اشعار با اين مضامين :

بهار آمد، بهار آمد ، خوش آمد             علي با ذوالفقار آمد، خوش آمد

نوروزتان نوروز ديگر                        شما را سال نو باشد مبارک

صاحب خانه نيز با دادن پول و شيريني، گردو، تخم مرغ،‌ برنج و يا نخود و کشمش به گرمي از آنان پذيرايي مي‌کند .

نوروزی خوانی ریشه‌ای تاریخی در فرهنگ مردم گیلان دارد

جعفر سبحانی، یکی از جوانان دهه ۲۰ صومعه سرا در این راستا به خبرنگار خبرگزاری شبستان از صومعه‌سرا اظهار کرد: نوروزخوانی که هم اکنون نیز کم و بیش رواج دارد، در روستا نماد ورود بهار و خیر و برکت است.

وی افزود: در زمان‌های گذشته نوروزی خوانان اکثرا افراد بزرگسال بودند که به صورت 5 تا 6 نفره در روستاها و شهرها دور می‌زدند و نوید بهار را به مردم می‌دادند.

این پیرمرد صومعه‌سرایی با بیان اینکه از معروف ترین اشعار نوروزی خوانان«دوازه امام» و «عروس گوله»است، گفت: اغلب نوروزخوانان نخست دوازده امام را می‌خواندند و وقتی به قسمت ترجیع بند می‌رسیدند، آن را دو نفری تکرار می‌کردند.

سبحانی تصریح کرد: نوروزخوانان بشارت دهنده بهار بودند و قرن‌ها شنیدن صدای آنان به معنی پایان زمستان‌های سخت و سرد، و گرم شدن هوا و در نتیجه شکوفایی و رویش گیاهان بوده است.

وی خاطرنشان کرد: همه اقشار مردم با شنیدن صدای نوروزخوانان شوری درونی و گشایشی مبهم و در عین حال شوق انگیز را در خود احساس می‌کردند و آماده آمدن بهار می‌شدند.

این پدربزرگ صومعه‌سرایی با بیان اینکه نوروزخوانی نماد میمنت و برکت، شادمانی و سرور، رفاه و آسایش و فراوانی بودند، اظهار کرد: در این راستا نوروزی خوانان از جایگاه ویژه‌ای نزد مردم برخوردار بودند.

سبحانی با بیان اینکه زمان کار نوروزی خوانان معمولا از هفته دوم اسفند آغاز می‌شد، افزود: کار نوروزخوانان معمولا از غروب آغاز می‌شد و تا پاسی از شب ادامه داشت و از همین رو فانوس وسیله‌ای جدی در پیشبرد کار آنان بود.

وی گفت: متاسفانه امروز این آیین بسیار کمرنگ شده و کم و بیش در روستاها دیده می‌شود که چند کودک و نوجوان آن را اجرا می‌کنند.

این جوان دیروزی با بیان اینکه این سنت ریشه‌ای تاریخی در فرهنگ مردم گیلان دارد، تصریح کرد: متاسفانه بیش از 2 دهه است که این آداب و رسوم در شهر و روستاهای این شهرستان منسوخ شده و کم و بیش اجرا می‌شود.

توجه به مراسمات و مناسبت‌های آیینی از اهمیت بالایی برخوردار است

حمید آذرپور، معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان از صومعه‌سرا خاطرنشان کرد: باید سنت‌های و آیین‌های قدیمی گیلان دوباره احیا شود تا بتوانیم در این راستا پاسخگوی نسل آینده باشیم.

وی با بیان اینکه میراث فرهنگی به تنهایی نمی‌تواند در این راستا گام بردارد، اظهار کرد: تک تک آحاد جامعه باید با همکاری یکدیگر در راستای احیای سنت‌های قدیمی همچون نوروزی خوانی، چهارشنبه سوری و ... تلاش کنند.

معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان اظهار کرد: طرح ملی «نوروز بازار» با هدف معرفي، احياء و حفظ آئين‌ها، سنت‌ها و مراسم و برنامه‌هاي مرتبط با نوروز گیلان برگزار می‌شود.

آذرپور گفت: توجه به مراسمات و مناسبت‌های آیینی از اهمیت بالایی برخوردار است که باید با همکاری همه مسئولان و به ویژه میراث فرهنگی شهرستان‌ها دوباره احیا شود.

وی با بیان اینکه آن چیزی که ما را در برابر تهاجم فرهنگی دشمن بیمه می‌کند، توجه به فرهنگ و ارزش‌های فراموش شده خودمان است، تصریح کرد: این سازمان عزم خود را جزم کرده تا مجددا این فرهنگ‌ها و آداب و رسوم را زنده نگه دارد.

معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان خاطرنشان کرد: این امر میسر نمی‌شود مگر اینکه تک تک آحاد جامعه دست در دست هم دهند و پای کار بیایند تا این سنت‌ها و فرهنگ‌ها از بین نرود و منسوخ نشود.

متاسفانه برخی از سنت‌های اصیل گیلانی و ایرانی بر اثر غفلت به بوته فراموشی سپرده شده و همین امر موجب بروز آئین های غلط غربی در کشور شده است. احیای آئین‌های سنتی و فرهنگ اصیل گیلانی نیازمند پشتکار و همت مردم است و مقابله با هجمه‌ها نیز نیازمند احیای همین سنت‌هاست. باید در استانه نوروز که سرشاز از میراث ناملموس است به گونه ایی عمل کرد تا جوانان نیز با سنت های قدیمی خود آشنا شده و ان را پاس بدارند.