مساجدجایگاه تجلی هنر و معماری اسلامی/شبستان هایی برای آرامش

خبرگزاری شبستان// اراک

علی شعبانی مسئول کانون فرهنگی هنری نورالزهرا(س) تخصصی هنرهای تجسمی مسجدالزهرا(س) اراک است که خود از هنرمندان برجسته استان و کشور است و بارها آثار هنرهای تجسمی ایشان در زمینه های کاریکاتور، گرافیک و ارتباطات تصویر سازی در جشنواره های ملی و بین المللی حایز کسب رتبه های برتر شده؛ همچنین وی به عنوان نخستین هنرمند مسجدی در استان مرکزی دغدغه زیباسازی مسجد را با توجه به کارکرد زیبایی در بین مردم و جذب نمازگزار به طور جدی مطرح کرده است.

امروز در آستانه هجدهم اسفند سالروز تاسیس کانون های فرهنگی هنری مساجد کشور تصمیم گرفتم  با این هنرمند فرهیخته و مسجد محور ملاقاتی داشته باشم و با او درخصوص راهکارهای زیبا شدن مساجد و اهمیت این موضوع گفتگو کنم.

او سخنانش را با «ان الله جمیل و یحب الجمال» آغاز کرد و گفت: مسجد یک فضا و یک سازه هنری است نماز نیز یک فعالیت هنری است چون ریتم و اپیدمی در آن است، اسلام هم چیزی جز زیبایی نیست که مسلمانان باید همت کنند تا این زیبایی را به جهانیان بشناسانند؛ موذن با صدای زیبای خود باید مبلغ باشد نه مخرب، در و دیوار مساجد آراسته باشد و به زیبایی بصری کمک کند همه و همه در مسجد باید بیانگر زیبایی های دین مبین اسلام باشد.

به طور کلی مسجد سازی باید از سه اصل طراحی، اجراي سازه و نماسازی شگرف الهی برخوردار باشد و با استفاده از مصالح گوناگون و حسن سلیقه خلق شود تا زیباسازی مسجد کامل شود؛ مسجد محل تجلی مجموعه ای از هنرهای است که مصداق مسلم هنر شهودی است در مساجد نه تنها دین با هنر ملاقات می کند بلکه مهمترین نمود هنر اسلامی، معماری مساجد و ویژگی های بارز آن است، معماری مسجد نمایانگر عمق برداشت های فرهیختگان و سازندگان هر زمان از جوهره ذهنیت و ایمان جامعه مسلمان معاصر آن است.

ازآنجایی که گرایش به زیبایی و گرایش به  پرستش از امور فطری و ذاتی انسان محسوب می شود؛ در دین زیبای  اسلام مسجد بهترین و مقدس ترین مکان برای پرستش خداوند متعال است که باید زیباترین مکان هم به حساب آید که قدرت جذب و میل به خداپرستی را در انسان تقویت کند فلذا پرداختن به اصول زیبایی در ظاهر و نمای مساجد از اصول و بسیار حایز اهمیت است که در مساجد قدیمی و شاهد این ارزش به عالی ترین شکل ممکن هستیم.

شعبانی تصریح کرد: نما و ظاهر مسجد باید بتواند حس خوشایند در انسان ایجاد کند تا رفتن به مسجد و حضور درآن لذت بخش باشد و این لذت میل به عبادت را نیز تقویت کند. اما متاسفانه گاهی مساجدی را می بینیم که نه تنها از اصل زیبایی بهره نگرفتند بلکه بسیار نازیبا وآشفته به نظر می رسند باید معماری در پی خلق فضایی باشد تا عبد بتواند حضور خدا را احساس نماید، پس استفاده از هر گونه نوآوری و ابتکار باید با توصیه های دینی که در عرصه ساخت و ساز مسجد وجود دارد منطبق باشد و هم از مایه های سنتی الهام گرفته باشد همچنین مسجدی که دارای صحن و حیاط و حوض و آب نما باشد باعث ایجاد نشاط و سرزندگی خواهد شد و عامل معنوی مؤثری برای جذب افراد می شود.

اصولی چون تعادل، ریتم، هماهنگی، تضاد و وحدت که از عناصر اصلی زیبایی به شمار می آیند باید در ساختار و امور ظاهری مسجد به بهترین شکل ممکن دیده شود و بهره مندی از اندیشه و توان  هنرمندان  درطراحی و زیبا سازی مساجد قطعا می تواند در تحقق این امر بسیار موثر باشد؛ یکی از فعالیت های مدنظر که در این راستا می توان اجرا کرد و به عنوان یک طرح از کانون تخصصی هنرهای تجسمی  نورالزهرا(س) ارائه شده است طرح زیبا نما است که طرح با بررسی میدانی مساجدی که دارای جلوه زیبایی در ظاهر مسجد نیستند با طراحی و همفکری  و همکاری کانون همان مسجد قابل اجراست.

همچنین اجرای کارگاه های طرح حسنا برای ارتقاء سواد هنری و زیبا شناسی ویژه مدیران و رابطان کانون های فعال در نظر گرفته شده است که اولین دوره آن در 19 اسفند ماه برگزار می شود هر آنچه ما بتوانیم در تبلیغ دین زیبای اسلام از ارزش های هنری بهره بگیریم مطمئنا موفق تر خواهیم بود، چرا که هنر متعهد اسلامی سعی تمام در،فعال کردن گرایش زیبا دوستی و سوق دادن این گرایش به عبادت و پرستش دارد و انسان را به امور متعالی هدایت می کند.

این مدرس دانشگاه گفت: اصلی ترین وظیفه مسئول کانون آنالیزور بودن و کشف استعدادها و رساندن آن به دست یک متخصص است تا هر فرد مستعد را بتوان با آموزش های صحیح و بجا به یک نیروی متعهد و متخصصی در کشور تربیت کرد همچنین ارائه جلوه های زیبای اسلام وظیفه مدیران مسئول کانون ها است.

با معرفی استعدادهای هنری به دبیرخانه های کانون های فرهنگی هنری مساجد می توان با توجه به ارتباط با فضاهای هنری جلسات حرفه ای و فشرده برگزار کنیم تا کمبود هنرمندان متعهد در جامعه به نحوی جبران و آسیب وارده به حوزه هنر با ورود اهالی مسجدی و هنرمند به این عرصه کاسته شود.

وی با بیان اینکه برخی جاها به علت پایین بودن سواد رسانه ای و تبلیغی حتی هم ممکن است ناخواسته پیام فرهنگی را به عنوان ضد فرهنگ ترویج کنند که در این راستا باید با دید تخصصی تری نگاه شود.

طرح زیباسازی مسجد به جذب جوانان کمک می کند با بررسی در ظاهر مساجد و تغییراتی در این راستا می توان شاهد حضور بیش از بیش جوانان به مسجد بود و باید مسئولان از مسجد پایگاه های تربیتی دینی مصون و پناهگاهی امن برای کودکان و نوجوانان بسازند.

رســيدن به اهداف مهم در زیباسازی مسجد و داشتن مســاجدي در خور شئونات مردم شيعه مذهب با پیشگامی دولتمردان میسر می شود. بايد از طرف مجلس شوراي اسلامی چنين اصول ساخت و سازي را براي مسجد مصوب كنند. كميته فني و هنري زير پوشش وزارت مسكن و شهرسازي و نهاد رسيدگي به امور مســاجد، به وجود آيد كميته نظارت بر اجرا، خصوصا تأييد نماسازی از ارزش هاي والاي معماري اسلــامي و هنرهاي قدسي شاخص تعیین شود.

گزارش: ‌لیلا آجرلی