بازگشت به سواپ گازی/ توافق با روسیه در دست بررسی

خبرگزاری شبستان – گروه سیاسی: سوآپ در لغت به‌معنای معامله پایاپاى (ارز)، معاوضه، عوض کردن، مبادله کردن، بیرون کردن، جانشین کردن و اخراج کردن آمده و در اصطلاح، توافقی بین دو شرکت برای معاوضه جریان نقدی در آینده (با دو نوع پرداخت متفاوت از بدهی یا دارایی) است. قرارداد فوق تاریخ پرداخت و چگونگی محاسبه جریانات نقدی را که باید پرداخت شود مشخص می‌کند. معمولا محاسبه جریانات نقدی شامل ارزش‌های آتی یک یا چند متغیر بازار است. اولین قراردادهای سوآپ در اوایل دهه 1980 منعقد شدند. از آن زمان تاکنون بازار سوآپ رشد چشم‌گیری داشته است. در حال حاضر اکثر قراردادهای مشتقّات خارج از بورس به‌صورت سوآپ انجام می‌شود.

 بنابراین گزارش، اجزای تشکیل‌دهنده سوآپ شامل:

1.  دارایی پایه؛ موضوع قرارداد است و هدف از قراداد، انتقال ریسک اعتباری در معرض آن است. به‌طور معمول، دارایی پایه یکی از اقلام زیر است:

· ورقه قرضه با ریسک اعتباری؛

· وام؛

· پرتفوی (سبد دارایی‌ها در بورس) مرجع متشکل از اوراق قرضه و وام‌ها؛

· شاخص مربوط به بخشی از بازار اوراق قرضه؛

·شاخص سهام.

2.  فروشنده سوآپ (Swap Seller)؛ طرف قراردادی که نرخ شناوری را دریافت و بازده کل را به طرف دیگر قرارداد پرداخت می‌کند. به فروشنده سوآپ، خریدار حمایت نیز گفته می‌شود.

3.  خریدار سوآپ (Swap Buyer)؛ طرف قراردادی که با پرداخت نرخ شناور و دریافت بازده کل موافقت می‌کند، به خریدار سوآپ فروشنده حمایت یا سرمایه‌گذار نیز گفته می­شود.

4.  شخص مرجع یا تعهد مرجع؛ شخص مرجع همان صادرکننده ابزار بدهی است. این شخص می‌تواند شرکت، دولت و یا صادرکننده وام باشد.

5.  صرف سوآپ (Swap Premium)؛ پرداخت‌هایی که به‌وسیله خریدار حمایت صورت می‌گیرد، "پایه صرف" نام دارد و پرداخت‌های احتمالی که ممکن است فروشنده حمایت به پرداخت آنها مجبور شود به "پایه حمایت" موسوم است. خریدار و فروشنده در تاریخ معامله بر روی این صرف به توافق می‌رسند و صرف تا پایان مدت قرارداد ثابت می‌ماند.

این گزارش می افزاید: طی سالهای گذشته و با توجه به تحریم های گسترده علیه ایران و همچنین تحریم های که به طور خاص از سال 1389 علیه اقتصاد ملی وضع شد جایگاه سوآپ به عنوان یکی از محل های درآمدی کشور با چالش های جدی رو به رو شد. به طور خاص اتحادیه صادرکنندگان فرآوردهای نفت، گاز و پتروشیمی به عنوان بزرگترین نهاد اقتصادی خصوصی کشور همواره مناسبات نزدیکی را با نهاد های دولتی مربوط داشت اما رکود در عرصه سوآپ منجر به برآورده نشدن شاخصه های برنامه ریزی شده در این بخش را منجر شد. ایران برای سوآپ از بشکه 1.1 دلار دریافت می‌کرد درواقع با سوآپ روزی 200 هزار بشکه نفت کشور می‌توانست 220 هزار دلار روزانه در آمد داشته باشد که با قطع سوآپ از این درآمد کلان محروم شدیم.

بنابراین گزارش، حال با لغو تحریم ها شرایط برای بازگشت به سواپ فراهم شده است. شانا دی ماه سال جاری در این رابطه نوشته است: "مذاکرات ابتدایی در خصوص انجام عملیات سواپ جهت عرضه گاز به ارمنستان میان شرکت گازپروم روسیه و وزارت نفت کشورمان آغاز شده است. مدیریت برنامه ریزی تلفیقی شرکت ملی نفت ایران به نقل از موسسه Natural Gas Europe عنوان کرد: آلکسی میلر مدیرعامل شرکت گازپروم روسیه، دسامبر امسال و پس از برگزاری نشست مشترک با وزیر انرژی جمهوری گرجستان، از آغاز مذاکرات با ایران به منظورسواپ گاز به ارمنستان خبر داده است.

براساس این گزارش، در شرایط کنونی که کشور روسیه در حال رایزنی بیشتر با گرجستان به منظور بررسی امکان افزایش عرضه گاز به ارمنستان است، بحث افزایش توان صادرات گاز به ارمنستان از طریق ایران نیز مطرح است و مدیرعامل شرکت گازپروم در نشست خبری خود اعلام کرده که به منظور ترانزیت گاز به ارمنستان، در حال بررسی معامله سواپ گاز با ایران است. در حال حاضر کشور روسیه سالانه بیش از ۲ میلیارد مترمکعب (روزانه حدود ۲٠٠ میلیون فوت مکعب) گاز را از طریق گرجستان به ارمنستان صادر می کند و این درحالی است که ایران سالانه حدود ٠,٣ میلیاردمترمکعب (۲٩ میلیون فوت مکعب روزانه) گاز را با برق وارداتی از ارمنستان تهاتر می‌کند.

در آوریل امسال قیمت گاز صادراتی شرکت گازپروم روسیه به ارمنستان از ١٩٠ دلار به ١٦۵ دلار به ازای هر هزار مترمکعب گاز کاهش یافته و این در حالی است که قیمت تمام شده گاز صادراتی روسیه به اروپا در ١٠ ماهه نخست سال ۲٠١۵ به صورت میانگین ۲۴٠ دلار در هرهزار مترمکعب گاز بوده است. این در حالی است که در نوامبر امسال نیز وزیر نفت کشورمان از مذاکرات ابتدایی با روسیه به منظور ایجاد یک قرارداد سواپ نفت و گاز خبر داده بود."

این گزارش می افزاید: ایرنا به نقل از حمیدرضا عراقی، معاون وزیر نفت در امور گاز در حاشیه مراسم بهره برداری از طرح های جدید گازرسانی در کشور، درباره اجرای طرح سواپ گاز با روسیه نوشته است: "هنوز با گازپروم روسیه برای سوآپ گاز این کشور به توافق نرسیده ایم. در جلسات کاری درباره موضوع های مختلف و از جمله سواپ مذاکره انجام شده، اما هنوز به مرحله توافق و امضای قرارداد نرسیده است. برای عملیاتی و اجرایی شدن سواپ باید مذاکرات مربوط به آن نهایی شود. این پتانسیل در کشورمان وجود دارد که روسیه و ترکمنستان، گاز را درشمال کشور به ما تحویل دهند و در جنوب از ما تحویل بگیرند. اجرایی شدن سواپ به روند مذاکرات و حل مسائلی مانند قیمت، ال.ان .جی و شرایط بازار بستگی دارد."