خبرگزاری شبستان/قم
کتابخانه دیجیتالی مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم بیش از پنج سال است که تاسیس شده و فعالیت می کند.
در این کتابخانه دیجیتالی کتاب ها، نشریات ادوارى، روزنامه‌ها، پایان‌نامه‌ها،مقالات و بریده متون، ثبت اختراعات، استانداردها، گزارش ها و اسناد فنى،نقشه‌ها و سایر مواد جغرافیایى، نرم افزارها و سایر داده‌هاى رایانه‌اى، نسخ خطى و چاپى قدیمی، میکروفرم‌ها، عنوان هاى موضوعی، مکان هاى جغرافیایى ارائه شده است.
برای آشنایی بیشتر با محتوا و منابع و امکانات کتابخانه دیجیتالی، گفتگویی را با کارشناس مسئول کتابخانه دیجیتالی مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی انجام داده ایم:
جناب آقای طباطبایی، مهم ترین رسالت مرکزاطلاعات و مدارک اسلامی چیست؟
مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی به منظور گسترش فعالیت های پژوهشی، علمی و فرهنگی در حوزه اسلام و تامین نیازهای اطلاعاتی پژوهشگران و فرهیختگان این حوزه به نیاز سنجی، شناسایی، ارزیابی، انتخاب، فراهم آوری، سازمان دهی و اشاعه اطلاعات اسلامی و یا به طور کلی "مدیریت اطلاعات اسلامی " و همچنین ایجاد شبکه اطلاعات اسلامی زیر نظر معاونت پژوهش دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم می پردازد.
در واحد کتابخانه دیجیتال چه اقداماتی صورت می گیرد و این واحد به چه صورتی فعالیت می کند؟
مرکز اطلاعات شامل دو مدیریت سامان دهی اطلاعات و مدیریت نظام های اطلاعاتی است که واحد کتابخانه دیجیتالی و پایگاه های اطلاعاتی زیر بخش مدیریت نظام های اطلاعاتی می باشد که وظایف گوناگون را در سازماندهی اطلاعات عهده دار می باشد، از جمله کارهای نو که در حوزه کتابخانه دیجیتالی در مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی انجام می شود، استفاده از اصطلاح نامه ها به جای سر عنوان های موضوعی برای توصیف محتوای موضوعی اشیای محتوایی کتابخانه دیجیتالی است که امکان انجام جستجوهای مفهومی را هم برای کاربران به وجود آورده است.
کتابخانه دیجیتال در کل حاوی چه اطلاعات و منابعی است؟
کتابخانه الکترونیکی، سازمانی است حاوی منابع خاص که نگه داری آنها، دارای ارزش زیادی بوده و لذا در آن راهکارهایی جهت گزینش، سازماندهی، ارائه دسترسی‌های کنترل شده، امکان توزیع، حفظ یکپارچگی و اطمینان از ماندگاری مجموعه اطلاعات در طول زمان، پیش بینی شده است که سهولت دسترسی به منابع و مقرون به صرفه بودن آن، امکان تبادل اطلاعات و منابع موجود با دیگر سازمان ها را فراهم می کند.
کتابخانه دیجیتال واحدی است که بر اساس یک خط مشی و ساختار مدون اقدام به گزینش، فراهم آوری، ذخیره‌سازی و اشاعه انواع اطلاعات به صورت دیجیتال برای مخاطبان خود می کند، در این کتابخانه امکانات دسترسی فکری، تفسیر، توزیع و نگه داری بی‌عیب و نقص منابع مذکور فراهم شده است.
کتابخانه دیجیتال از چه امکانات و توانمندی هایی برخوردار است؟
گرد آوری ذخیره و سازماندهی اطلاعات، کمک به انتقال مقرون به صرفه اطلاعات، در دسترس قراردادن سریع منابع سازماندهی شده، تاثیر قابل توجه در سرمایه گذاری روی ساختار رایانه ای و ارتباطی و ارتباط قدرتمند و همکاری فی ما بین جوامع پژوهشی و آموزشی از جمله امکانات کتابخانه دیجیتالی است.
کتابخانه دیجیتالی مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی از چه زمانی آغاز به فعالیت کرده است؟
با پی گیری های مدیر و کارشناس مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی از سال 1382 بحث ایجاد کتابخانه دیجیتالی در حوزه علوم و فرهنگ اسلامی در دفتر تبلیغات اسلامی مطرح و برنامه های مطالعاتی مرتبط توسط کمیته ای متشکل از افراد در دو طیف متخصصان محتوا و متخصصان فنی تشکیل شد. در سال 1384 طی برنامه ای بازدید و تبادل دانش و تجربه با سازمان هایی که به ایجاد کتابخانه های دیجیتالی پرداخته بودند در دستور کار کمیته قرار گرفت که کتابخانه دیجیتالی دید، موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت (ع)، سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی از جمله این سازمان ها بودند. در دی ماه 1384 با سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی جلسه برگزار و پیشنهاد تشکیل انجمن کتابخانه های دیجیتالی اسلامی (www.idla.ir) مطرح شد. بنابراین دو سازمان یعنی مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی و سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز آستان قدس رضوی انجمنی به نام "انجمن کتابخانه های دیجیتالی اسلامی" را در اوایل سال 1385 که تا کنون 11عضو دارد، تاسیس کردند. این انجمن موجب اشتراک دانش، تجربه و محتوا میان سازمان های عضو شد و بر روی روند شکل گیری کتابخانه دیجیتالی در سازمان های عضو تاثیر گذار بود.
اشیای محتوایی کتابخانه دیجیتالی اسلامی به چه صورت سازماندهی می شود؟
برای نخستین بار در ایران، فهرست نویسی منابع الکترونیکی بر اساس فصل نهم قواعد فهرست نویسی انگلو - امریکن در این مرکز مطرح شد و کارشناسان مرتبط آموزش دیدند و در پی آن فهرست نویسی منابع کتابخانه دیجیتالی مرکز بر اساس استاندارد یاد شده آغاز شد. کار جدید دیگری که در کتابخانه دیجیتالی مرکز انجام شد، استفاده از اصطلاح نامه برای توصیف محتوای موضوعی اشیای محتوایی کتابخانه دیجیتالی بود. چون اصطلاحات در قالبى نظاممند، طبقه بندى مىشود، به صورتى که از حاکم به تابع، از عام به خاص و از بالاترین رده به پایینترین رده، مجموعه اصطلاحات یک علم را در یک کلاف سلسلهاى، تنظیم کرده و نمایش مى دهد و به صورت ساختار واحدی جهت استفاده در فهرستنویسی قرار می گیرد.
با توجه به اینکه فهرست نویسی منابع الکترونیکی کتابخانه دیجیتالی برای اولین بار در ایران اجرا شد آیا مورد استقبال مراکز دیگر نیز قرار گرفته است؟ و یا شما آموزش های لازم را در اختیار مراکز و نهادهای دیگر قرار می دهید؟
مراکز دیگری مانند موسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان، سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل بیت (ع) اصفهان، موسسه دارالحدیث و چند مرکز دیگر از شیوه مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی الگو گرفتند و توسط کارشناسان این مرکز آموزش دیدند که آنها هم از این روش استفاده می کنند.
فعالیت ها و محصولات این مرکز می تواند به عنوان الگوی مناسبی برای زمینه های مرتبط در علوم کتابداری و اطلاع رسانی در ایران مورد استفاده قرار گیرد. ساختار، رویکردها و فرایندهای این مرکز برای تولید و تهیه ابزارهای استاندارد و سیستم های اطلاعاتی، می تواند مورد توجه اشخاص حقیقی و حقوقی حرفه ای در حوزه مدیریت اطلاعات و مدیریت فناوری اطلاعات در کشور باشد.
علاقمندان چگونه می توانند از منابع موجود در کتابخانه دیجیتالی استفاده کنند؟
منابع از طریق آدرس کتابخانه dl.islamicdoc.com براساس موضوع، پدید آورنده، عنوان، ناشر و .... قابل دسترسی به متن می باشد. همچنین از طریق آدرس سایت مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی www.islamicdoc.org نیز به صورت بسته های موضوعی در اختیار کاربران قرار داده می شود و چنانچه از طریق موتورهای جستجو مانند گوگل و... نیز جستجو گردد دسترسی به متن امکان پذیر است.
چه منابعی در کتابخانه دیجیتالی گنجانده شده است؟
بیش از 20 هزار منبع الکترونیکی در موضوعات مختلف اسلامی براساس فهرست نویسی توصیفی و فهرست نویسی تحلیلی – موضوعی درکتابخانه دیجیتالی ساماندهی شده که بر اساس اصطلاح نامه های تدوین شده در مرکزاطلاعات و مدارک اسلامی شده است و به صورت full text جهت دوستدارن علم و دانش و پژوهشگران و فرهیختگان حوزه اسلامی قابل دسترسی می باشد.
پایان پیام/
نظر شما