به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری شبستان، سرژ سرکیسیان به روحانی چه گفت؟، رسانه های انگلیسی در خصوص سفر اروپایی روحانی چه گفتند؟، پازل انرژی گرجی – ایرانی، درس های که باید از ایران آموخت از سرتیترهای برخی از اخبار ایران در جهان در هفته گذشته بود. ادامه اخبار و رویدادهای این حوزه را در گزارش زیر بخوانید:
سرژ سرکیسیان به روحانی چه گفت؟
سرژ سرکیسیان رئیس جمهوری ارمنستان با همتای ایرانی اش حسن روحانی پیش از سفر وی به اروپا تلفنی گفتگو کرد.
طرفین گفتگوی تلفنی خود را در خصوص مسائل مورد علاقه دو طرف و همچنین مسائل مربوط به انرژی بحث و تبادل نظر کردند.
رفع تحریم ها فضای مناسبی را میان ایران و ارمنستان ایجاد کرده است تا بتوانند همکاری های اقتصادی خود را گسترش دهند. سرکیسیان در گفتگوی تلفنی خود را با روحانی بر حفظ ثبات و امنیت منطقه ای تاکید کرد.
دفتر رئیس جمهوری ارمنستان ضمن انتشار موضوعات بحث شده میان طرفین اعلام کرد رفع تحریم ها فضای خوبی را برای تعاملات دو جانبه میان تهران و ایروان ایجاد خواهد کرد.
در همین حال در گفتگوی میان رئیس جمهوری ایران و ارمنستان تاکید شد تا زمانی برای دیدار رسمی طرفین از پایتخت های یکدیگر مشخص شود.
همکاری در زمینه های انرژی و همچنین بازرگانی و تجارت یکی از موارد مورد علاقه طرفین ارزیابی می شود. ارمنستان همچنین همواره در دوران تحریم به عنوان یکی از همسایگان خوب ایران ایفای نقش کرده است و تهران این دوستی را از خاطر نخواهد برد.
در همین حال گاز و انتقال انرژی از طریق خط لوله به این کشور و هچنین بحث سوآپ برق از جمله موارد مورد علاقه دو طرف است.
همکاری در زمینه های گردشگری و هچنین تجارت های خرد و بنگاه های اقتصادی کوچک در کنار مسائلی از قبیل تجارت های دولتی می تواند در عرصه مناسبات جدید میان تهران و ایروان جایگاه خوبی داشته باشد.
ایران همچنین علاقه مند است تا نقش فعالانه ای در اقتصاد ارمنستان ایفا کند و از ظرفیت های خود برای توسعه حداکثری این مناسبات استفاده کند.
مناسباتی که می تواند در زمینه های مختلف منطقه ای اثرات عمیقی داشته باشد . طرفین در این گفتگو همچنین گفته اند که هر موضوع مورد اختلافی می تواند با توجه به مساله همسایگی حل و فصل شود.
آمریکا باید مانند ایران رفتار کند
تحریم های بین المللی علیه اقتصاد ایران لغو شد اما چیزی در روابط میان تهران و واشنگتن عوض نشده است.
ستون نویس نشریه کره ای koreaherald می نویسد: با توجه به آنکه فصل جدیدی در روابط میان ایران و چین ، ایران و روسیه و حتی ایران و اتحادیه اروپایی باز شده است اما شاهد تغییر در روابط سیاسی و اقتصادی میان ایران و آمریکا نیستم چیزی که شاید بسیاری انتظار داشتند با لغو تحریم ها فضای مناسبی برای حیات دوباره این روابط فراهم آید.
بسیاری به دنبال نشانه های در تغییر روابط ایران و آمریکا بوده اند و می توان به عنوان مساله مساله آزادی ملوانان آمریکایی در آبهای خلیج فارس را بررسی کرد.
10 ملوان آمریکایی مسلح با دو قایق تند رو در آبهای ایران دستگیر شدند و در زمان بسیار کوتاهی آنها توسط سپاه پاسداران ایران آزاد شده و این نوع جدیدی از همکاری های تهران و واشنگتن را نوید می دهد که قادرند همکاری های دیپلماتیک و نظامی هم سوی داشته باشند.
رایال کوروکر سفیر سابق آمریکا در سوریه و عراق در خصوص روابط میان تهران و واشنگتن بر این باور است که پیش از این نیز در مناسبات میان شوروی و آمریکا شاهد نمونه های از آن بوده ایم. آنها در خصوص کاهش سلاح های اتمی با یکدیگر گفتگو و توافقاتی را امضا کرده بودند اما در اصل روابطتشان تغییر ایجاد نشد. در مورد ایران و آمریکا هم همینطور است به نظر می رسد آنها در خصوص برخی موارد حاضر به گفتگو باشند اما مناسباتشان تغییر اساسی نمی کند.
در مجموع گفتگوی های مستقیم میان ایران و آمریکا بر سر موضوعاتی چون آزادی 10 ملوان یا خبرنگار واشنگتن پست جیسون رضائیان مفید بوده است .
رایان کروکر همچنین بر این باور است که آمریکا باید مانند ایران رفتار کند .
رسانه های انگلیسی در خصوص سفر اروپایی روحانی چه گفتند؟
16 سال از آخرین باری که رئیس جمهور ایران به اروپا سفر می کند گذشته است. تنگ نظری ها و مساله هسته ای عملا سدی برای سفرهای خارجی مقامات ایرانی و اروپایی بود اما اکنون با رفع تحریم های بین المللی درهای باز اقتصادی فضای مناسبی برای داد و ستد را میان ایران و اروپا ایجاد کرده است.
مسائلی از قبل تروریسم و همکاری برای مقابله با جریان سازمان یافته نیز می تواند جایگاه بسیار مهمی در عرصه روابط میان تهران و اروپا داشته باشد.
در اولین سفر رئیس جمهور ایران به اروپا پس از گذشت تقریبا دو دهه سه مقصد رم ، پاریس و واتیکان انتخاب شده است که هرکدام از انها می تواند در جایگاه خود اهمیت بسیار زیادی داشته باشد.
ایتالیا می تواند شریک اقتصادی خوبی برای ایران باشد به طوری که پیش تر نیز همکاری های خوبی میان تهران و رم در جریان بوده است. همکاری های در قالب سند انرژی اروپا و همچنین سرمایه گذاری های فنی در اقتصاد ایران همگی مواردی هستند در در سفر روحانی به این در نظر گرفته شده است.
فرانسه نیز به عنوان یکی از مهم ترین شرکای تجاری ایران در عرصه خودرو سازی و صنایع نفتی و هچنین به عنوان یکی از اعضای گروه 5+1 جایگاه ویژه ای در معادلات اروپایی تهران دارد و دست آخر واتیکان و دیدار با پاپ برای جدایی از سلفی گری عربستان سعودی برای سعد آباد می تواند حائز اهمیت باشد.
همانطور که اشاره شد مناسبات اقتصادی میان تهران و اروپا با توجه به نزدیکی و سابقه ای طولانی مدت آن در این سفر با قرارداد های که ارزش آن چیزی در حدود 13 میلیارد پوند است وارد فضای جدیدی خواهد شد.
روحانی را در این سفر 120 فعال اقتصادی همراهی می کنند که نشان از جایگاه ویژه این سفر برای اقتصاد ایران دارد.
پازل انرژی گرجی – ایرانی
ایران قصد دارد نقش فعال تری را در بازار انرژی گرجستان ایفا کند. گرجستان که از منظر تامین گاز کاملا به کشورهای خارجی از جمله روسیه وابسته است در تلاش است تا بازار انرژی خود را متنوع کند. در همین حال تهران نیز علاقه شدیدی به حضور در بازارهای انرژی بین المللی و البته منطقه ای دارد.
کشورهای چون ارمنستان و گرجستان در قفقاز می توانند مشتریان بسیار ارزنده ای برای ایران باشند و در این میان همکاری با جمهوری کوچک آذربایجان نیز حائز اهمیت است.
رژیم علی اف که البته از سوی نهاد های حقوق بشری همواره تحت فشار قرار دارد عملا می تواند نقش ترانزیت کننده گاز ایران به منطقه قفقاز جنوبی را ایفا کند. نقشی مهم که سران گرجستان هنوز آن را تایید نکرده اند اما معاون وزیر انرژی گرجستان می گوید با ایران در این رابطه گفتگو نشده است .
کاخا کالاتزه فوتابلیست اسبق تیم ملی گرجستان و بازیکن باشگاه میلان ایتالیا که اکنون در سمت وزارت انرژی گرجستان نشسته است می گوید باید گفتگو های بیشتری با ایران برای تامین انرژی گرجستان صورت گیرد.
همکاری های اقتصادی میان تهران و تفلیس می تواند پس از در هم شکستن تحریم ها جایگاه قابل قبولی را با توجه به ظرفیت های موجود ایجاد کند.
کاخا کالاتزه قرار است از تهران دیدن کند اما هنوز زمان دقیقی برای این سفر در نظر گرفته نشده است . وی در یک سفر فوری از جمهوری کوچک آذربایجان دیدار کرد و در خصوص مسائل انرژی با مقامات این کشور به گفتگو پرداخت.
علی اف که به جهت سیاست های نزدیک به اسرائیل خود عملا در منطقه منزوی شده است قصد دارد تا موقعیت باکو نفتی را در منطقه ارتقا دهد و در این مسیر تیکه به پروژه های انرژی چون خط انتقال انرژی از تهران به تفلیس می تواند اهمیت ویژه ای داشته باشد.
فصل روابط تازه ایران و چین چه ویژگی هایی دارد؟
افزایش تجارت میان تهران و پکن و کسب رقم 600 میلیارد دلار ظرف 10 سال عملا به جمهوری اسلامی فرصت می دهد تا از چین به عنوان یک شریک قدرتمند اقتصادی نام ببرد.
رئیس جمهور چین در اولین ملاقات یک رهبر چینی از ایران پس از 14 سال عنوان کرد فصل تازه ای در روابط تهران و پکن آغاز شده است.
مرد شماره یک چین پیش از تهران از ریاض و قاهره دیدار کرده بود و روابط نزدیکی را با کشورهای منطقه خاورمیانه آغاز کرده است که منبع اصلی تامین انرژی این کشور محسوب می شوند و محل خوبی برای فروش محصولات چینی هستند.
سرمایه گذاری های چین در بخش های مختلف اقتصاد ایران از جمله انرژی و زیر ساخت سود آور خواهد بود .
حضور ایران در سازمان همکاری های شانگهای به صورت رسمی می تواند موقعیت این کشور را در مقابل دیگر کشورهای منطقه خاورمیانه ارتقا بخشد.
ایران از منظر تاریخی و فرهنگی خود را جدا از جنوب غرب آسیا می داند و در همین حال این کشور در حال حاضر روابط خود را GCC پر مخاطره می بیند.
در همین حال ایران در دوران تحریم 52 میلیارد دلار با چین تبادل تجاری داشته است و پکن بزرگترین شریک تجاری تهران به شمار می رفت که در سال 2014 و 2015 با توجه به کاهش قیمت نفت این رقم کاهش پیدا کرد.
در همین حال همکاری های نظامی می تواند بخش مهمی را تعاملات ایران و چین باشد که خرید جنگنده های J-10 را شامل می شود .
هنوز هیچ منبع رسمی این خرید ها را تایید نکرده است اما فصل جدید در تعاملات چین و ایران با سفر رئیس جمهور این کشور به ایران و امضای 17 سند همکاری عملا آغاز شده است.
اجلاس اضطراری اوپک به بازار ضربه خواهد زد
هر گونه اجلاس اضطراری برای بررسی بازار نفت و تغییر در ظرفیت تولید می تواند شوک دیگری به این بازارها وارد کند.
این در حالی است که بازار جهانی نفت با چالش جدی مازاد عرضه رو به رو است که کشورهایی چون عربستان سعودی مسبب اصلی آن هستند.
در آخرین اجلاس اوپک که در سال 2015 برگزار شد کشورهای عضو نتوانستند برای تغییر در ظرفیت های تولید به اتفاق نظر دست یابند.
ونزوئلا از کشورهای تولید کننده نفت خواسته است تا با تشکیل یک اجلاس فوق العاده مسائل کاهش قیمت نفت را که اکنون به پایین ترین رقم خود از سال 2003 تا کنون رسیده است بررسی کنند. در همین حال ایران با تشکیل چنین جلسه در این رابطه مخالف است .
اوپک پیش از این در سال 2008 جلسه اضطراری تشکیل داد که در آن دوران با کاهش حجم تولید توانست به دو برابر شدن قیمت های انرژی در بازار جهانی کمک کند. در حال حاضر این سازمان تولیدی بسیار نزدیک به سقف را تجربه می کند که بدون حضور مجدد ایران است. با رفع تحریم ها جمهوری اسلامی اعلام کرده است که قرار است 500 هزار بشکه به تولید روزانه خود اضافه کند مساله ای که در دولت قبلی این کشور با افزایش تحریم ها تا 2 میلیون بشکه نیز کاهش پیدا کرده بود.
در حال حاضر بازارهای شرق آسیا مشتریان اصلی نفت ایران به شمار می روند که کاهش رشد اقتصادی چین در این دوران عملا چالش بر انگیز شده است.
وال استریت جورنال در همین راستا می نویسد ایران اولین محموله صادراتی نفت خود به اروپا را به زودی ارسال خواهد کرد. گفته می شود یونان و پالایشگاه های این کشور اولین محموله نفتی جمهوری اسلامی را دریافت می کنند. این شرایط بازارهای نفت جهانی را متاثر از خود خواهد کرد .
ایران اجازه صادرات مجدد کالای ترکیه را نمی دهد
جمهوری اسلامی ایران از تحریم های روسیه علیه کالای ترکیه سود سرشاری را خواهد برد به طوری که میوه ها و مواد غذایی ایرانی جای مواد ترک را در بازار این کشور خواهند گرفت.
در همین حال گروهی که قصد داشتند از مسیر ایران با صادرات مجدد کالای ترکیه به بازار روسیه اقدام کنند اکنون با مشکل جدیدی و آن هم ممنوعیت گمرک ایران رو به رو هستند.
تهران می گوید اجازه نمی دهد کالای های ترکیه برای روسیه صادرات مجدد شوند. در حال حاضر با رفع تحریم ها امکان خوبی برای کالاهای ایرانی فراهم شده است تا بتوانند در بازار روسیه برای خود جایگای بیابند و تحریم ها علیه اقتصاد ترکیه نیز به این بازار کمک شایانی می کند.
این در حالی است که ترکیه تلاش می کند از بازار ایران برای صادرات کالای خود به روسیه استفاده کند اما ایران اجازه این اقدام را نخواهد داد.
در همین حال نباید از نظر دور داشت که 50 شرکت روسی مشغول مذاکره با طرف های ایرانی برای واردات مواد غذایی هستند. مواد غذایی که می تواند در بازار روسیه جایگاه خود را بیابد .
وجود مسیر دریای خرز و مسیر های ترانزیتی که زمینی بین ایران و روسیه به اقتصاد تهران در شرایط رفع تحریم کمک خواهد کرد تا موقعیت خود را بازیابی کند.
سقوط هواپیمای سوخوی 24 روسی توسط جنگنده ترکیه منجر به تحریم های گسترده روسیه علیه اقتصاد این کشور شد. رژیم اردوغان از این تحریم ها که در زمینه های اقتصادی و انرژی وضع شده اند زیان های بسیاری را خواهد برد. در همین حال تحریم های اروپایی ها علیه روسیه و اقدام مشابه روسیه علیه بروکسل نیز فضا را برای مواد غذایی ایرانی فراهم خواهد کرد تا بتوانند بازار صادراتی را کسب کنند.
جان کری و شورای همکاری در خصوص ایران چه گفتند؟
جان کری وزیر خارجه آمریکا در حالی که جو بایدن معاون اول رئیس جمهور این کشور مهمان آنکارا بود در خصوص ایران با اعضای شورای همکاری خلیج فارس که متشکل از شش کشور است در عربستان دیدار و گفتگو کرد .
جان کری روز گذشته با الجبوری وزیر خارجه سعودی در ریاض تشکیل جلسه داد و پس از گفتگوهای دو جانبه طرفین در یک کنفرانس خبری مشترک شرکت کردند.
الجبوری در این کنفرانس خبری گفت : ایران همچنان اصلی ترین حامی تروریسم در منطقه است . در همین حال اعضای GCC از کری می خواهند تا در خصوص آینده تحولات منطقه ای نقش فعال تری را ایفا کند.
در حال حاضر مساله یمن و سوریه از جمله موارد اختلاف نظر کشورهای پر نفوذ منطقه ای است .
رسانه های سعودی هم در این رابطه نوشتند وزرای خارجه آمریکا و عربستان در خصوص نقش ایران در تحولات منطقه ای گفتگو کرده اند. این دو وزیر همچنین موارد بررسی شده و توافقاتی که در کنفرانس کمپ دیوید با حضور رئیس جمهور آمریکا بحث شده بود را مورد تبادل نظر و بحث قرار دادند.
عربستان سعودی امیدوار است دولت آینده آمریکا توافق اتمی را لغو کند در همین حال الجبوری می گوید آمریکایی ها باید حواسشان را جمع کنند تا اگر ایران از تعهداتش غافل شد قرارداد هسته ای را برهم زنند.
در همین حال آینده سوریه از جمله موارد مورد اختلاف طرفین است . آمریکایی ها می گویند نباید مساله آینده اسد و گروه های تروریستی را با هم بررسی کرد و هرکدام ازاین دو مورد مسائل مربوط به خود را دارند اما عربستان خواهان سوریه بدون اسد است.
کشورهای عضو GCC همچنین امیدوارند روابط نظامی و امنیتی ایالات متحده با این گروه به قوت خود باقی بماند.
خاورمیانه تغییر کرده است
منطقه خاورمیانه با رفع تحریم ها علیه ایران تغییر کرده است. اکنون زمان آن فرا رسیده که تجارت با تهران آغاز شود و سفر رئیس جمهور چین به این کشور در همین راستا قابل ارزیابی است.
ایران و چین در دوران تحریم روابط خود را قطع نکرده اند.صنایع ایران به طور خود کار چینی شدند و غربی ها عملا بازارهای خود را در اقتصاد ایران از دست دادند.
چینی ها که به دنبال نفت ارزان هستند با خرید تضمینی نفت ایران برنامه اقتصادی منسجمی را با تهران دارند در همین حال تجار ایرانی علاقه مند به حضور در بازارهای روسیه هستند.
بازاری که اکنون با تحریم های غربی و آمریکایی فضای مناسبی را برای آنها فراهم آورده تا خود را محک بزنند.
در سه هفته نخست سال 2016 شاهد دو رخ داد مهم در جهان بودیم . اول قطع شدن روابط میان ریاض و تهران که تاثیرات منطقه ای و بین المللی داشت و از سوی دیگر رفع تحریم های اقتصادی علیه جمهوری اسلامی که آن هم با ابعاد و واکنش های منطقه ای مختلفی رو به رو شد.
در عین حال این منطقه با کاهش قیمت نفت رو به رو است و از سوی دیگر شکاف فرقه ای در کشورهای تولید کننده نفت شعله های درگیری را نشان می دهد.
عربستان می تواند از این هیاهوی منطقه ای زیان های بسیاری کند.در همین حال تهران از رژیم در سوریه حمایت می کند و سیاست های ضد اسرائیلی اش را حفظ کرده است این مساله می تواند برای همسایگان عرب تهران یک تهدید به شمار آید .
طی سالهای گذشته هر کدام از همسایگان عرب ایران و حتی ترکیه بر روی سقوط اسد سرمایه گذاری ویژه ای کرده اند و با توجه به بهبود وضع اقتصادی در ایران و حضور نظامی روسیه در منطقه جایگاه اسد نیز تقویت خواهد شد.
بازگشت ایران، سرنوشت عربستان چه خواهد شد؟
ایران به بازی بازگشته است ، این بازگشت نه تنها در عرصه های اقتصادی بلکه اکنون در جایگاه های سیاسی و توازن قوا میان شیعیان و اهل تسنن نیز تاثیراتی را خواهد داشت. منطقه خاورمیانه و همچنین جهان با رفع تحریم ها علیه ایران به بازنگری در سیاست های خود نیازمند هستند.
سنی ها 85 درصد از مسلمانان جهان را تشکیل می دهد در همین حال کشورهای منطقه خاورمیانه نیز حتی آنهایی که اکثریت جمعیتی آنها مانند بحرین متشکل از شیعیان است توسط حکام سنی هدایت می شوند. وضعیت در عراق به گونه دیگری است به طوری که این کشور پس از حمله آمریکا و سقوط صدام حسین در سال 2003 به دایره کشورهای شیعه پیوست . تحولات منتهی به بیداری اسلامی نیز که از سال 2011 آغاز شد به تقویت موقعیت ایران در منطقه کمک کرد و اکنون این کشور به سومین قدرت بزرگ خاورمیانه پس از روسیه و آمریکا مبدل شده است که قادر است در خارج از مرزهایش اعمال نفوذ کند.
درگیری های در سوریه و عراق نیز به نوبه خود نشان از جایگاه ایران در معادلات منطقه ای دارد. معادلاتی که در کشورهای اهل تسنن در حال رخ دادن است. در این میان امضای توافق هسته ای میان ایران و آمریکا که جولای گذشته انجام شد تحریم های اقتصادی علیه این کشور را لغو کرد و اکنون مناسبات نزدیک تری را میان تهران و واشنگتن بنا کرده است.
این موضوع خواب را از کشورهای منطقه خاورمیانه گرفته است به طوری که عربستان سعودی در اولین اقدام خود دست به " جنگ نفت " زد. مساله ای که با کاهش 75 درصدی قیمت نفت رو به رو شد و قیمت طلای سیاه را به پایین ترین رقم خود طی 12 سال گذشته رساند. این در حالی بود نه تنها این کاهش نتوانست به ایران ضربه ای وارد کند بلکه خود سعودی ها هم اکنون با چالش جدی رو به رو هستند.
درس های که باید از ایران آموخت
ایران از یک دوره ده ساله تحریم های گسترده خارج شد. مساله که ای آینده روشنی را برای اقتصاد این کشور رقم می زند و در عین حال می توان امیدوار بود این کشور به سرعت جایگاه خود را در عرصه بین المللی بازیابی کند. یک یا دو درس ارزنده از این کشور می توان در عرصه اقتصاد و سیاست گرفت که برای همسایه اش پاکستان حیاتی است. سالها پیش یکی از کارشناس علوم سیاسی در خصوص پاکستان گفته بود این کشور مانند آشپزخانه است که در آن انواع مواد غذایی وجود دارد و تمامی ابزارها نیز مشاهده می شود اما هیچ آشپز ماهری نیست که بتواند این کشور را شکوفا کند.در آن روزگار در خصوص ایران هم همین اظهار نظر می شد اما با ورود حسن روحانی به ریاست جمهوری این کشور و جواد ظریف همه چیز تغییر کرد.
در این شرایط باید دید آیا پاکستان در هدایت تیم وزارت خارجه اش چه ضعف های را داشته است و از ایران در این دوران عقب افتاده است.
پاکستان وزرای خارجه قدرتمندی داشته است اما هیچ کدام از آنها در عرصه بین المللی گام های موثری برنداشته اند.
نباید از نظر دور داشت که که ریچارد نیکسون در تغییر روکیرد سیاست خارجی آمریکا به چین نقش موثری داشت که اکنون هم آثار آن قابل رویت است و از سوی دیگر انور سادات در منطقه خاورمیانه فعالیت های را صورت داد که در جهان عرب بی سابقه بود.
در مقابل در پاکستان چه رخ داد؟ موشک های آمریکایی 24 نظامی پاکستانی را در سال 2011 به قتل رساندند و از سوی دیگر اسامه بن لادن با دخالت مستقیم آمریکا در خاک پاکستان به قتل رسید در همین حال نباید از نظر دور داشت که الگو برداری از ایران برای مبدل شدن به یک قدرت منطقه ای که می تواند از خود دفاع کند و در عین حال میان غرب و جهان سوم تعادل برقرار کند الزامی است.
نظر شما