به گزارش خبرنگار مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان، جایگاه مسجد در شاکله دین مبین اسلام جایگاهی رفیع است، اسلام برای مسجد نه تنها جایگاه عبادی را تعریف کرده است بلکه بسیاری از ابعاد دیگر را به شکل مستقیم و غیر مستقیم مرتبط با مسجد می داند و ارتباطی ویژه میان مسجد با زندگی فردی و اجتماعی لحاظ کرده است.
با این حال بعضا دیده می شود که برخی مساجد آنچنان که باید فعال نیستند و این در حالی است که به گواه تاریخ مسجد در صدر اسلام پایگاه تمامی فعالیت های مسلمین بود. بعد از آن نیز در اعصار بعد این جایگاه حفظ شده بود اما در جامعه امروزِ مسلمین شرایط متفاوت است، برخی فعالیت ها که در مسجد تعریف شده بودند امروز در سایر اماکن ارایه می شوند مانند مباحث علمی، اگر در روزگاران گذشته محل مباحث علمی مسجد بود امروز شرایط تغییر کرده است و البته این تغییر به جا و به حق است چراکه مساجد اقلا به لحاظ ظرفیت مکانی نمی توانند پذیرای این تعداد دانشجو باشند اما حداقل شرایط آن بود که مسجد همچنان محلی برای مباحثات علمی باقی بماند و اگر حلقه ای از طلاب و دانشجویان قصد بر مباحات علمی داشتند مسجد را انتخاب کنند.
در راستای بررسی موارد یاد شده با حجت الاسلام فاضل حسامی به گفت وگو نشسته ایم، وی عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بوده و دغدغه مندان حوزه مسجد و فعالیت های مرتبط با مسجد است.
او در گفت وگو با خبرنگار مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان، با اشاره به لزوم بررسی تاریخی جایگاه و فعالیت های مساجد در میان امت اسلام می گوید: ما باید برگردیم به عقب و یک سیر قهقرایی داشته باشیم، منظورم از قهقرایی گذشته است یعنی نگاهی به گذشته داشته باشیم و جایگاه مسجد را در علم بررسی کنیم.
وی ادامه می دهد: مساجد در حوزه علمیه یکی از مراکز مهم بهره برداری برای علم آموزی محسوب می شوند به طوری که بسیاری از دروس حوزه ای در مسجد تشکیل می شوند، کتابخانه هایی در مسجد پیش بینی شده است که حاوی علوم حوزوی هستند، برخی علوم جدید هم در برخی از مساجد ارایه و تدریس می شود و دانشجویان این رشته ها در مساجد می نشینند و با هم مباحثه می کند و از مسجد می توانند بهره برداری کنند.
حجت الاسلام حسامی می گوید: فارغ از آنچه که یاد شد مساله تحقیق و پژوهش در حوزه مسجد نیز به تنهایی می تواند موضوع مطالعه باشد یعنی مسجد به عنوان محل پرستش و انجام عبادات و مناسک دینی می تواند در حوزه مطالعات جامعه شناسی دین قرار بگیرد. همان طور که جامعه شناسی دین کلیسا را مطالعه می کند و می گوید کلیسا در ساختار دین و انجام مناسک و پیروان اش چه ساختار و سابقه ای دارد و جه فرایندهایی را پشت سر گذاشته است، از سوی دیگر همین حوزه یعنی جامعه شناسی دین می تواند در حوزه مسجد مطرح شود. مسجد می تواند علاوه بر یک جایگاه علمی سازمان های حاشیه های داشته باشد؛ مثل بسیاری از مساجد فعال که کنارشان بیمارستان، انجمن های مردم نهاد، کتابخانه، مهدکودک و حتی مدرسه شکل می گیرد. تمامی این موارد می تواند حوزه مطالعه ای باشد برای پژوهشگرانی که نسبت به مساله مسجد دغدغه مند هستند.
او در ادامه به جایگاه و تاثیر حضور در مسجد بر رفتار و رویکردهای رفتاری افراد اشاره و تاکید می کند: فکر می کنم مسجد می تواند بخشی از آرامش را برای افراد فراهم کند، برای کسانی که در تنهایی و انزوا به سر می برند، این افراد با عضویت در مسجد می توانند شرایط متفاوتی را از نظر روحی پیدا کنند، یعنی ارتباط دادن آن افراد با سایرین می تواند برخی تنش های روانی که ممکن است برایشان ایجاد شود را کاهش دهد. یا ممکن است که حتی بعضا عضویت در مسجد و رفت و آمد در مسجد مانع برخی از پرخاشگری ها شود و علت این امر آن است که مسجد آدابی دارد و کسی که وارد مسجد می شود سعی می کند که این آداب را در رفتار خود داشته باشد و به قول طلاب این نوع رفتار ملکه او می شود و مثلا به تدریج پرخاشگری از درون آن شخص پاک می شود. یا همین بحث ارتکاب برخی جرائم، نمی گویم حتما اتفاق می افتد ولی معمولا کسانی که در مساجد عضویت دارند و با مسجدی ها دم خور هستند آدم هایی هستند که کمتر مترکب جرم می شوند.
حجت الاسلام حسامی می افزاید: گمان می کنم ما در کشور از پتانسیل مسجد به خوبی استفاده نکرده ایم در حالی که مسجد استعدادهای بیشتر و مهم تری دارد، برای مثال اگر مسجد را مرکزی می کردیم برای انسجام اجتماعی تاثیرات آن بسیار سترده تر از امروز بود، من ایده مسجدمحوری در نظام محله گی دارم. وقتی که ایده مسجد محوری مطرح می شود یعنی می گویند تمامی فعالیت های سطح محله به نوع با مسجد مرتبط شود در این صورت این تمرکز مسجدی در محله مشهود خواهد شد، مثلا امام جماعت مسجد با همسایه ها ارتباط داشته باشد و بعد از مسجد همراه مامومین هر شب یا هفته ای یک شب بروند خانه یکی از اهالی محله و از حال و روز او خبردار شوند و اگر مشکلی وجود دارد به وسیله همین مومنین مسجد مشکلات آن همسایه برطرف شود و در برطرف کردن مشکل کمک کنند و اگر دعوایی واختلافی وجود دارد با دعوت کردن آنها به مسجد رفع اش کنند.
عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی معتقد است: اگر قرار باشد که در محله ای فعالیت های خیرخواهانه صورت پذیرد چه بهتر که مسجد یک طرف آن باشد. یعنی فردی که به لحاظ اقتصادی نیازمند است شناسایی شود و کمک هایی از ناحیه اهالی بدون آنکه شخص متوجه شود و بدون آنکه اهالی متوجه شوند که این کمک ها برای چه کسی جمع آوری می شود به دست آن شخص برسد و نقطه اتکای این کار خیر نیز مسجد باشد.
نظر شما