به گزارش خبرگزاری شبستان: در حال حاضر مساجد بی‌شماری در سطح کشور وجود دارند که به دلیل عدم وجود طرح و برنامه مناسب و یا ضعف در حوزه نرم‌افزاری، امکان استفاده بهینه و مطلوب از آنها وجود ندارد. پیش‌بینی می‌شود این كتاب بتواند به عنوان بانك نسبتاً جامع طرح‌ها و برنامه‌های كاربردی و كارشناسی شده قابل اجرا در مساجد، بخشی از این نیاز و خلاء موجود در حوزه فعالیت های نرم‌افزاری مساجد را مرتفع سازد. در خصوص عنوان «تعالی فرهنگی»، تاكنون تعریف جامعی از آن به عمل نیامده است. لغت تعالی در فرهنگ معین به معنای: بلندپایه گردیدن و بلندی، برتری، تعریف شده است. تعالی بیشتر در حوزه سازمانی دارای كاربرد بوده و مدل‌های مختلفی از آن تاكنون ارائه شده است. سیستم تعالی سازمانی، برنامه‌هایی است كه با هدف بهبود كیفیت و ارتقاء سطح بهره‌وری توسط سازمان‌ها نوشته می‌شود.
مهمترین حلقه در این سیستم، ارزیابی مستمر و هدفمند فعالیت‌ها و برنامه‌های اجرایی می‌باشد. سیستم تعالی سازمانی یك الگوست كه از بنیاد كیفیت اروپا گرفته شده است و دارای ابعاد مختلفی از جمله بحث رهبری، برنامه‌ریزی و تعیین راهبردها و خط مشی، مدیریت منابع انسانی، شراکت‌ها (ارتباط هدفمند با عناصر تأثیرگذار برون سازمانی جهت دریافت كمك و منفعت از آنها) و منابع، فرآیند در حوزه توانمندسازها و نتایج کارکنان، مشتری، جامعه و نتایج کلیدی عملکرد می‌باشد. مسلمانان سنگاپور اولین كسانی بودند كه در میان دیگر مسلمانان و كشورهای اسلامی، سیستم سرآمدی و تعالی سازمانی را به صورت هدفمند در حوزه مسجد بنیان‌گذاری و از آن بهره برداری نمودند.
یكی از مزایای استقرار این سیستم در مساجد سنگاپور شناخت دقیق نقاط ضعف و كاستی‌ها و نیز آسیب‌شناسی مدیریت مساجد و فعالیت‌های اجرایی آن‌هاست. بی تردید، حمایت برنامه‌ای و معنوی از حوزه نرم‌افزاری مساجد در راستای تحقق و اعتلای فرهنگ دینی و تعالی فرهنگی مساجد و نماز در جامعه می‌تواند به عنوان روشی هدفمند و اثرگذار در تحکیم و تعمیق جایگاه مقدس مساجد و نماز مؤثر واقع شود. در صورت اجرای این طرح‌ها و برنامه‌های پیشنهادی، می‌توان انتظار داشت گامی ولو كوچك در راستای تحقق مسجد تراز اسلامی برداشته شود.(1)
خبرنگار سرویس مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان در راستای بررسی مسجد طراز اسلامی و جایگاه مدیریتی امام جماعت در سیر فعالیت های مسجد طراز اسلامی با حجت الاسلام «علی پور فرزانه» امام جماعت مسجد «سجاد» به گفت وگو پرداخته است که حاصل آن را می خوانید:
-به عنوان اولین سوال بفرمایید که مسجد طراز اسلامی چه ویژگی هایی باید داشته باشد؟
اولین مساله ای که نسبت به مسجد طراز اسلامی به ذهن متبادر می شود آن است که این مساجد نباید پر زرق و برق باشند، از سوی دیگر اگر فضا و معماری این مساجد هرچه بیشتر به فضای معماری سنتی و اسلامی نزدیک تر باشد بهتر است. توجه به فرهنگ معماری اسلامی در واقع جلوه معنویتی است که در هنر سنتی ما نهفته است. جلوه معنویت در این فضا بیشتر است. متاسفانه برخی مساجد الان بیشتر شبیه به یک مجتمع عظیم هستند.برخی به شدت سقف های کوتاهی دارند بنابراین در شکل ظاهری یک مسجد، دوری از زرق و برق و لحاظ کردن سازه ای متناسب با فرهنگ معماری اسلامی اهمیت دارد. اما در بعد ماهیت فعالیت های یک مسجد باید بگویم که زمانی مسجدی موفق است و می توانیم به آن عنوان طراز اسلامی را اطلاق کنیم که این مسجد در سطح محله و حتی منطقه ای که در آن قرار دارد شناخته شده باشد و مردم آن مسجد را به عنوان یک مسجد فعال بشناسند.
مسجدی که امام جماعت و سایر دست اندرکارانی که در آن حضور دارند نسبت به برگزاری برنامه های محتوایی در مسجد دغدغه جدی داشته باشند. امروز می بینیم که در برخی موارد میان دست اندرکان مسجد اختلافاتی دیده می شود، این اختلافات ناشی از چیست و امام جماعت چگونه می توان این مشکل را از میان ببرد؟ به نکته مهمی اشاره کردید، یکی از مسایلی که ائمه جماعات در مساجد دارند تعدد گروه های مختلف دست اندرکار امور مسجد است. معمولا امام جماعت است که در این میان مظلوم واقع می شود. معتقدم مرکز رسیدگی به امور مساجد باید نسبت به این مشکلات از امام جماعت حمایتی مضاعف داشته باشد. به ما می گویند امام جماعت مدیر مسجد است، مدیر مسجدی که در عمل دست اش بسته باشد چه می تواند بکند، تا یک مشکل حادی در مسجد پیش می آید نگاه ها سمت امام جماعت است و این امام جماعت است که باید بین اختلاف چند گروه قضاوت کند و هر طرف را که بگیرد مورد مواخذه گروه دیگر قرار می گیرد، بنابراین تدبیر امام جماعت اهمیت دارد اما شرایط بسیار مشکلی در چنین واقعی پیش می آید.
عقل حکم می کند که امام جماعت میان هر دو گروه مصالحه ایجاد کند اما همین رویکرد بارها پیش آمده است که افراد گروه دیگر را ناراحت کرده است. در این میان انتظار از امور مساجد آن است که در چنین شرایطی حمایتی جدی تری نسبت به جایگاه مدیریت امام جماعت در مسجد و تصمیمات او داشته باشد. اینکه هیات امنا با امام جماعت و بسیج هماهنگ باشد و این هماهنگی تعاملی دوستانه را رقم بزند اهمیت دارد. اینکه هر اتفاقی بیفتد و هر گروه دست اندرکار در مسجد به محض آنکه مشاهده کرد که نظر او نظر غالب نیست کل ارکان مسجد را زیر سوال ببرد رویکرد درستی نیست و در این میان تصور می کنم مرکز رسیدگی به امور مساجد مهمترین جایگاه پشتیبانی از مسجد و امام جماعت را داراست که می تواند با تشکیل هیات های دقیق به تحقیق بپردازد و از تصمیمات امام جماعت حمایت کند .
- ویژگی امام جماعت موفق از نظر شما چیست؟ امام جماعت ویژگی های متعددی باید داشته باشد.
یکی از ویژگی هایی که باید در امام جماعت باشد بحث معلومات علمی و تحصیلات علمی است که هم علوم دینی و مذهبی و هم علوم روز را شامل شود. در حوزه علوم دین اقشار مختلفی به امام جماعت مراجعه می کنند و مسایل شان را از او سوال می کنند، این خیلی بد است که روحانی مسجد نتواند پاسخ دهد. امام جماعت باید تسلط نسبی در زمینه مسایل فقی داشته باشد ممکن است که او مجتهد نباشد ولی باید اقلا در مورد احکام شرعی مردم به خوبی آنها را راهنمایی کرده و در زمینه مسایل فقهی و شبهاتی که مردم برایشان مطرح است آنها را راهنمایی کند. از سوی دیگر امام جماعت باید در حوزه علومی چون روان شناسی هم اطلاعاتی داشته باشد، کلید واژه های علوم دیگر را حداقل بداند چراکه مسجد محل حضور اقشار مختلف مردم است و برای ارتباط با قشر جوان امام جماعت باید کلیدواژه های علوم روز مثل کامپیوتر را را بداند.
از سوی دیگر امام جماعت باید اهداف خود را طی یک برنامه های کوتاه مدت و بلند مدت طراحی کرده و روی کاغذ بیاورد و برای تحقق این اهداف از گروه های مختلف مردم استفاده کند، یعنی مردم خود را در متن فعالیت های مسجد احساس کنند. مساله دیگر خوش اخلاقی امام جماعت است . امام جماعت باید با روی گشاده با مردم مواجه شود. ما در ذیل احادیث و روایات نیز در مورد این خوش خلقی تاکیدات فراوانی داریم. چه بسا همین خوش خلقی سبب شده است که بسیاری از افراد که در عمرشان یک بارهم به مسجد نیامده اند به مسجد جذب شوند و پای ثابت فعالیت های مسجدی شوند. یکی از فاکتورهای دیگر در مورد امام جماعت رعایت آراستگی ظاهری است. امام جماعت باید لباسی بپوشد که در شان روحانیت باشد و یا اگر مجبور شد که با لباس شخصی تردد کند لباسی بپوشد که در شان روحانیت باشد.
پی نوشت/ 1)برگرفته از مقدکه کتاب «تعالی فرهنگی مسجد و نماز» نوشته محمدعلی موظف رستمی
نظر شما