خبرگزاری شبستان تحریم های اقتصادی طی سالهای گذشته به طور چشم گیری بر صنایع نفت و گاز جمهوری اسلامی ایران سایه افکنده اند. کاهش شدید تولید ، عدم سرمایه گذاری کلان در بخش های بالادستی ، نبود فن آوری های جدید حفاری و تولید و موانعی که برای انتقال و فروش نفت ایرانی در جهان ایجاد شد همگی عواملی هستند که طی سالهای گذشته وضعیت بازار را برای انرژی ایرانی ناهموار کرده است. تحریم ها کشور را از فن آوری های روز محروم کرده اند که این مساله هزینه تولید را افزایش و بهره وری در این صنایع را به همین نسبت به چالش کشید. پروژه های کلان به علت خروج سرمایه گذاران و پیمانکاران خارجی از کشور عملا نیمه کاره رها شد و نبود تجربه کافی و سرمایه های لازم در داخل این پروژه را با وقفه های طولانی رو به رو کرد که ضربه های به اقتصاد ملی زد.در این شرایط میدان های مشترک به عنوان یک سرمایه ملی برای نسل های آینده از این امر مستنثی نماندند و بهره برداری از آنها با وقفه های طولانی همراه شد .
ایران یکی از تولیدکنندگان کلیدی و سنتی هیدروکربن ها در خاورمیانه محسوب می شود که طی سه دهه گذشته فعالیتش در عرصه تولید و انتقال انرژی همواره با معضلاتی رو به رو بوده است. بر اساس همین محدودیت ها ، سیاست حفظ مشتریان در فروش خارجی نفت اتخاذ شد و طلای سیاه در میان شش مشتری سنتی یعنی جمهوری خلق چین ، ژاپن ، کره جنوبی ، هندوستان،تایوان و ترکیه توزیع می شد تا زمانی که همین فروش هم به دلیل تحریم های متعدد در بخش های مختلف از جمله کشتی رانی جمهوری اسلامی ایران ، بیمه ایران و سیستم های بانکی افت شدیدی کرد. چینی ها به تنهایی 22 درصد از 3.5 میلیون بشکه تولید نفت خام ایران را می خریدند که این آمارها بعد از شدت گرفتن تحریم ها با روند نزولی شدیدی مواجهه شد .
این افت شدید مشتریان ایران را به سوی تامین کنندگان جدید سوق داد به طوری که نفت سعودی عملا در برخی از بازارها جای ایران را گرفت. عرضه نفت لیبی و حتی عراق هم به نوبه خود در جهت گیری های جدید بازار بی تاثیر نبود .
امنیت تقاضا از جمله مواردی بود که نفت ایران را با چالش مواجهه کرد. خریداران نفت به تحریم های بین المللی تن دادند و عملا کاهش تولید مشکلات قابل توجهی را برای اقتصاد کشور به وجود آورد و کار را تا جای پیش برد که امروز در مرحله نخست رفع تحریم «ایران» نیازمند مطالعه دقیق بازارهای هدف جدید و ایجاد امنیت تقاضا است به طوری که دیگر تولیدکنندگان بزرگ نفت جهان از جمله فدراسیون روسیه از چنین سیاستی برای فروش خارجی خود به عنوان یک مزیت بهره می جویند. این چنین رفتاری را حتی در کاهش شدید قیمت نفت و ضربه های که شیل های نفتی در آمریکا ، کانادا و حتی بزریل متحمل شدند قابل ردیابی است .
در این شرایط و با توجه به افزایش فشارهای بین المللی سیستم بانکی کشور همانطور که اشاره شد با تحریم های بین المللی رو به رو است که این مساله سرمایه گذاری مشترک و استفاده از سرمایه های خارجی را در صنایع بالادستی که عملا سرمایه بر هم هستند را به طور چشم گیری کاهش داد . نباید فراموش کرد که هیچ کشوری با سرمایه های خودش صنایع نفت و گازش را توسعه نمی بخشد به همین جهت رفع تحریم ها می تواند آغازی برای توسعه این بخش مهم از اقتصاد کشور باشد. جذب سرمایه های خارجی در دوره پسا تحریم کشور را وارد فصلی جدیدی خواهد کرد که صنایع انرژی از آن بهره زیادی خواهند برد . برای حفظ این سرمایه ها باید تشویق شرکت های بزرگ خارجی برای حضور در بازار ایران طرح های جدید و قرارداد های متفاوت از بیع متقابل که پیش تر به سرمایه گذاران خارجی پیشنهاد می شد باید در نظر گرفته شود. البته وزیر نفت بیژن زنگنه در مورد تغییرات در پیشنهادهای نفتی و صحبت های به میان آورده است که خود جای امیدواری دارد .
ایران بدون در نظر گرفتن منابع ریالی داخلی برای توسعه صنایع نفت و گازش دست کم 20 میلیارد دلار سرمایه گذاری خارجی نیاز دارد تا بتواند از تمام طرح های توسعه ای خود بهره برداری کند.
عصر اقتصاد پساتحریم در بخش هیدروکربن ها نیاز به برنامه ریزی جدید دارد. شرکت های داخلی و بخش خصوصی قادر خواهند بود از تجربیات دوران تحریم خود برای همکاری های مشترک با سرمایه گذاران خارجی بهره مند شوند و در عین حال به تولیدکنندگان تجهیزات نفت و گاز ایران امکان تبدیل شدن به شرکت های بین المللی با مشتریان خارجی را نیز فراهم خواهد کرد. اما همانطور که اشاره شد این روند نیازمند یک برنامه ریزی دقیق است که با کاهش مصرف داخلی و جلوگیری از خام فروشی کشور صنایع نفت و گاز ایران را وارد مرحله نوینی از حیات خود خواهد کرد.
پایان پیام /
نظر شما