روش تفسیر ساختاری سوره ها، نگرشی نو به قرآن کریم

خبرگزاری شبستان - سرویس قرآن و معارف: یک کارگاه جدید و نو با عنوان "نگرشی نو به ساختار سوره ها" در بخش جنبی سی و دومین دوره مسابقات بین المللی قران کرمی عرضه شده است  که روش نویی است در تفسیر آیات قرآن و در واقع مفسر فضای کامل سوره را می بیند و بعد از این که فضای کامل سوره را دید تفسیرش را به صورت پیوسته نه به صورت تک آیه ای ارائه می کند. مثلا وقتی شما سوره بقره را مطالعه کردید در نهایت متوجه می شوید ورود و خروج تان در سوره چه بوده و با چه موضوعاتی سر و کار داشته اید. چون می دانید ما در تفسیرهایی که الان داریم در یک سوره ممکن است به 50 فقره  موضوع اشاره شده باشد. به فراخور سوره ها با توجه به کوتاه  و بلند بودن آن ها. در این روش تفسیری سوره را دسته بندی می کنیم و شاکله بحث را به صورت درختی نمایش می دهیم.

حجت الاسلام و المسلمین امیر گلپور، مسئول کارگاه های قرآنی سی و دومین دوره مسابقات بین المللی قرآن کریم را در نمایشگاه جنبی سی و دومین دوره مسابقات بین المللی قرآن کریم می بینم.  او و همکارانش در طول برگزاری مسابقات کارگاه هایی را در سالن اجلاس سران برپا می کنند. هدف از این گارگاه ها آشنا کردن و عمق بخشیدن به معارف قرآنی است. بخش اول گفتگویمان را از همین کارگاه ها آغاز کردیم و در ادامه به چگونگی ورود قرآن به فرهنگ عمومی پرداختیم.

در ابتدای گفتگو اشاره مختصری به آنچه در کارگاه های قرآنی به علاقمندان عرضه می شود داشته باشید.

همچنان که ملاحظه می کنید ما در بخش کارگاه های قرآنی در خدمت بازدیدکنندگان هستیم . این کارگاه ها در راستای ترویج معارف قرآنی است با موضوعات به روز و کاربردی برای مخاطبان عام و خاص. موضوعاتی مثل چرایی و چگونگی روش های حفظ قرآن. سبک زندگی قرآنی. هر مادر ایرانی، معلم قرآنی که کارگاه جذابی است. در این کارگاه به مادرها و پدرها و مربیان کودک آموزش داده می شود چگونه آیات قرآن را به بچه ها یاد بدهند. البته حفظ همراه با بازی و نشاط.

می توانید اشاره کنید چطور در این آموزش ها با ذهنیت و علایق کودک همراهی می شود؟

یکی از راهکارهایی که در بحث حفظ کودک - حفظ قرآن از سوی کودکان - به صورت متداول از آن استفاده می شود  همراهی این حفظ با  نشاط و شادی و تبدیل کردن آن به یک بازی است. ما در این باره یک سری کتابچه داریم. در این کتابچه ها قطعاتی از آیات را انتخاب کرده ایم و حفظ آسان را مدنظر قرار داده ایم. مثلا از یک آیه سه سطری، جمله "و بالوالدین احسانا" را انتخاب می کنیم،  برای این که یاد بدهیم این مفهوم قرآنی را که به پدر و مادر خود احترام بگذاریم.

یا مثلا آیه "فثیابک فطهر". یعنی جامه خودت را پاکیزه نگه دار. در کتاب متناسب با مفهوم آیه نقاشی ای در صفحه کشیده شده است. در صفحه روبرو همان نقاشی به صورت رنگ آمیزی است. شعرخوانی را هم داریم که ترجمه آیات به صورت شعر درمی آید که حفظ ان برای کودکان آسان تر است.

باز کارگاه هایی مثل تربیت فرزند قرآنی را داریم. کارگاه هایی مثل تدبر در قرآن. حفظ موضوعی و یک کارگاه جدید و نو با عنوان "نگرشی نو به ساختار سوره ها".  که روش نویی است در تفسیر آیات قرآن و در واقع مفسر فضای کامل سوره را می بیند و بعد از این که فضای کامل سوره را دید تفسیرش را به صورت پیوسته نه به صورت تک آیه ای ارائه می کند.

در واقع ساختار و ساختمان کل سوره در نظر گرفته می شود؟

بله یک نگاه جامع و کلی. فرض کنید وقتی شما مثلا سوره بقره را مطالعه کردید در نهایت متوجه می شوید ورود و خروج تان در سوره چه بوده و با چه موضوعاتی سر و کار داشته اید. چون می دانید ما در تفسیرهایی که الان داریم در یک سوره ممکن است به 50 فقره  موضوع اشاره شده باشد. به فراخور سوره ها با توجه به کوتاه  و بلند بودن آن ها. در این روش تفسیری سوره را دسته بندی می کنیم و شاکله بحث را به صورت درختی نمایش می دهیم.

مطالبه ای که حضرت آقا تأکید می کنند با عنوان زندگی های قرآنی این است که قرآن از مرحله لفظ فراتر برود و  ورود کد به شاکله زندکی. جریان پیدا کند در فرهنگ عمومی. این اتفاق در جامعه ما چندان محسوس نیست. ریشه های این مسأله را در چه چیزی ارزیابی می کنید؟

حضرت آقا جمله ای دارند با این مضمون که اگر بخواهید جامعه اصلاح شود - جامعه که می گوییم شامل خانواده می شود شامل ادارات ما می شود و دانشگاه ها، کلیه سازمان ها، حوزه  و همه مجموعه های کشور را پوشش می دهد -  و پیشرفت کند باید بروید به سمت قرآن. چرا که خود قرآن فرموده: انّه لقرآن کریم. این قرآن چنین صفتی دارد که کریم است. در تفسیر کلمه کریم این گونه فرموده اند که کریم کسی است که وقتی شما بروی به خانه آن شخص، دست خالی از خانه برنمی گردی. لذا اگر جامعه قرآنی شود جامعه علاوه بر این که خودش نورانی خواهد شد بر اساس فرموده های قرآن جوامع دیگر را هم نورانی خواهد کرد. فرمود قرآن آیات مبین دارد. مبین یعنی هم خودش بیّن است، هم خودش روشن است و هم روشنگر است. اگر جامعه ای قرآنی شد هم خودش روشنگر است و هم صادرات خواهد داشت، یعنی به سایر جوامع هم روشنایی خواهد داد. اما این که این قرآن چطور وارد زندگی های ما شود باید همه دست به دست هم دهند.یعنی صدا  وسیما این وسط نقش خودش را به طور کامل ادا کند. سازمان ها به این سمت و سو بروند یعنی هر سازمانی نهاد قرآنی تشکیل دهد و به صورت جدی در زمینه قرآن کار کند. حوزه علمیه، دانشگاه ها ورود کنند و حتی وقتی ما ریز می شویم خود پدر و مادرها در این جا می توانند نقش سازنده ای داشته باشند. ما طرحی داشتیم در بعضی از کلاس هایمان مطرح کردیم. طرح خیلی ساده و سهل و آسان بود. این که هر مادری یا هر پدری آخر شب، خانه خودش را به قرآن اختصاص دهد. در حد پنج دقیقه اعضای خانواده جمع شوند و قرآن بین همه تقسیم شود

خیلی کار ساده ای است اما شاید معجره کند.

بله ساده است اما آن انس و صمیمیت با قرآن در همین چند لحظه کوتاه هم کارساز و راهگشا است. اگر کسی پنج دقیقه در صبح  آیه ای از  قرآن بخواند و در ترجمه آیه بیندیشد و همان آیه را سرلوحه کار و زندگی و بینش و رفتارش در آن روز قرار دهد، مطمئنا موثر خواهد بود.  

خیلی از ما آن  شیرینی و حلاوت قرآن را  نمی توانیم  بچشیم. آیات را می خوانیم و  احساس می کنیم خب اعجاز این قرآن کجاست؟ مثل این می ماند که شما در مواجهه و در معرض گل ها قرار گرفته اید اما آن عطر را حس نمی کنید.  واقعا  بسیاری از ما آن حلاوتی که علما و عارفان بزرگ از قرآن چشیده اند و قرآن را گلستان معرفت یافته اند حس نمی کنیم.  انگار حجابی هست بین ما و آن معارف. گرچه قرآن، کریم است و آدم ها در مراجعه به قرآن بی بهره نخواهند بود اما چه کنیم که بهره ما از قرآن بالاتر باشد؟

همان طور که اشاره کردید هر کسی با قرآن بنشیند قطعا از قرآن بهره می برد. امیرالمؤمنین می فرماید هر کسی با قرآن بنشیند چیزی به او اضافه و  چیزی از او کم می شود. نورانیتی به او اضافه می شود و ظلمات و  تاریکی هایی از وجودش رخت برمی بندد. یعنی قطعا آیات تأثیرش را دارد. واقعا این گونه است که حتی خواندن ظاهر آیات قرآن - اگرچه فهم هم نشود و حقیقت آیات در وجود انسان نقش نبندد - واقعا تأثیر و برکاتش را در زندگی ما می گذارد و ما این حقیقت را به عینه دیده ایم و هر کسی به سهم خود در زندگی اش تجربه کرده است. به نظر می رسد یکی از معجزات قرآن این است که برای اثبات معجزه بودن خود نیاز به هیچ دلیل و بیّنه ای نداد هرچند دلایل و بیّنات زیاد است.

اما این که چه کار کنیم حظّ و بهره ما و تأثیرگذاری قرآن در زندگی مان زیاد شود خود قرآن می فرماید: این قرآن تأثیرگذار بر افرادی است که زنده دل اند. صاحبدل اند.

شرط رسیدن به معارف قرآن این است که انسان به طهارت برسد. قرآن می فرماید: انّه لقرآن کریم و در ادامه آیه می فرماید: لا یمسّه الا المطهّرون. اولا اشاره به ظاهر دارد که اگر شما بخواهی قرآن را مس کنی با دستت باید طهارت داشته باشی و اگر بخواهی به حقایق درونی برسی باید طهارت درونی و قلبی داشته باشی.

پایان پیام /