شور و نشاط عشایر خراسان جنوبی در کوچ بهاره/ وقتی عشایر"میم" مشکلات را پاک می کنند

خبرگزاری شبستان - خراسان جنوبی؛ فصل بهار است و عشایر بار کوچ بسته‌اند؛ آنها هر ساله با سلام بهار از قشلاق خداحافظی می‌کنند و به استقبال ییلاق می‌روند آغاز بهار و رویش مجدد گیاهان، زندگی جدیدی را برای عشایر خراسان جنوبی رقم می‌زند.

 

سیاه چادرهایی که بوی مهربانی‌های عشایر را می دهد و مهمان نوازی‌های ایل را یادآوری می کند. كوچ بهاره همراه خود هزاران شور و نشاط دارد.

 

اینجا زندگی حکایت دیگری دارد، جنب وجوش مردان که صبح گوسفندان را به چرا می برند و عصر آنها را برمی گردانند. بانوانی که بعد از نماز صبح و با وضو، آرد خود را برای نان، خمیر می کنند و بعد از آن دوغ را داخل مَشک می ریزند تا کره تازه برای صبحانه آماده کنند. شیر گوسفندان تازه دوشیده؛ داغ داغ، برای خوردن آماده است.

 

اینجا از افسردگی و غم و غصه خبری نیست، چیزی که امروز گربیان گیر شهری ها شده و از آن به نام افسردگی یاد می کنند در بین عشایر خبری نیست؛ اینجا وقتی عشایر صبح چشم باز می کنند و به دشت نگاه می کنند، "شکر خداوند" را بر زبان جاری می کنند و از او مدد می طلبند برای کارهای خود.

 

می گوید: کمبودهایی هست که برخی بزرگان عشایر را مجبور می کند لب به سخن بگشایند؛ اما اگر نان آور خانه نبودند و مسئول طائفه خود نبودند، بازهم تاکید می کند؛ با همانی که هست می ساختیم ...

 

بهار؛ فصل جنب و جوش دام های عشایر است

رضا حسین زاده، یکی از عشایر طائفه بهلولی در گفتگو با خبرنگار شبستان اظهار داشت: در حال حاضر بخشی از عشایر کبودان در بین ابراهیم آباد و سرچشمه که از محلات زمستانی قاین است، مستقر شده اند.

 

وی با اشاره به اینکه بارندگی ها امسال کمتر ولی به موقع بوده است، افزود: در مرز شرقی کشور تا منطقه زابل حدود 5 تا 6 هزار خانوار عشایر زندگی می کنند و روستای گرماب شهرستان قاین، بزرگترین روستای عشایرنشین کشور است که حدود 300 خانوار در آنجا زندگی می کنند.

 

وی با بیان اینکه فصل بهار، فصل جنب وجوش گوسفندان است و عشایر در این فصل مَشک می زنند و کره تازه می گیرند، ادامه داد: کوچ برخی از عشایر کوتاه مدت است و برخی از اواخر بهمن ماه، ابتدای دام های خود را می برند و در اوایل بهار خانواده های خود را می برند.

 

 

دسترنج عشایر در جیب دلالان

حسین زاده تصریح کرد: در فصل بهار عشایر انواع لبنیات تازه از جمله ماست، سرشیر، دوغ، شیر، کشک دیگ چدنی و ... را از دام های خود تهیه می کنند و با توجه به اینکه دام ها در این فصل، علوفه سبز و تازه می خورند، لبنیات و گوشت آنها طعم بهتری دارد.

 

وی اضافه کرد: عشایر همچنین گوشت، پشم و کورک تولیدی خود را تمایل دارند با خرید تضمینی به دولت بفروشند اما اگر دولت برای خرید این محصولات وارد نشود، دلالان اقدام به خرید می کنند که در این بین سود و منفعت زیادی نصیب دلالان می شود و دامدار که زحمت زیادی برای پرورش دام خود کشیده است، سود زیادی نمی برد.

 

به گفته این عشایر، دولت معمولا تعداد محدودی از دام های عشایر را به طور سهمیه بندی می خرد و عشایر به دلیل اینکه توانایی تامین علوفه دام های خود را از بازار آزاد ندارد و اگر دام خود را نگه دارند لاغر می شود، به ناچار به فروش دام های خود به دلالان راضی می شوند.

 

حسین زاده با اشاره به اینکه دیدار عشایر استان در فروردین ماه امسال با استاندار خراسان جنوبی گفت: یکی از مهمترین دغدغه های عشایر، تامین آب شرب انسان و دام است که در این راستا در حال حاضر لوله کشی 40 محله که قبلا به وسیله تانکر آبرسانی می شد، در دست اقدام است.

 

وی تامین علوفه برای دام های عشایر در فصل زمستان را بسیار سخت و مشکل دانست و افزود: اداره کل عشایر توانایی تامین علوفه برای تمامی دام های عشایر را ندارد و عشایر مجبور هستند که برخی از نیاز دام های خود به علوفه را از بازار آزاد تهیه کنند.

 

عدم تضمین فروش محصولات دامی و لبنی؛ مشکل عمده عشایر استان

حسین ده مرده یکی از عشایر شهرستان نهبندان نیز به خبرنگار شبستان گفت: از 20 روز پیش کوچ عشایر این منطقه آغاز شده است.

 

وی با بیان اینکه بعد از اتمام بهار به اطراف دریاچه هامون می رویم، افزود: عشایر این منطقه نیمه کوچ نشین هستند و به دلیل اینکه فرزندان برخی عشایر مشغول تحصیل هستند، برخی از اعضای خانواده در محل باقی می مانند و مردان عشایر به همراه دام ها، کوچ می کنند.

 

حبیب الله حسینی یکی از عشایر شهرستان سربیشه و عضو شورای عالی بسیج عشایر خراسان جنوبی نیز در گفتگو با خبرنگار شبستان تصریح کرد: عشایر این منطقه از اسفندماه از اطراف روستاهای کلاته پدران و علی آباد به سمت حسین آباد (نرسیده به درح) کوچ می کنند.

 

وی با اشاره به اینکه بارندگی ها امسال کم بوده است به همان نسبت علوفه مورد نیاز دام ها نیز کاهش یافته است، افزود: بالغ بر یکهزار خانوار عشایر در این منطقه ساکن هستند.

 

 

پیش بینی مهاجرت عشایر به شهرها در دراز مدت

حسینی با بیان اینکه خشکسالی و عدم تضمین فروش محصولات دامی و لبنی از جمله مهمترین مشکلات عشایر است، به تلف شدن یکصد راس دام خود بر اثر خشکسالی در سال گذشته اشاره کرد و گفت: اگر عشایر از سوی دولت حمایت نشوند، در دراز مدت به شهرها مهاجرت خواهند کرد.

 

وی ادامه داد: با توجه به اینکه جمعیت اکثر روستاها به دلیل مهاجرت ها کاهش یافته است، اما جمعتی علی آباد، افزایش یافته است چرا که تعداد زیادی از فرزندان عشایر، تمایل دارند شغل آبا و اجدادی خود را ادامه دهند.

 

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر یکصد جوان سالم آماده به کار پرتوان در روستای علی آباد هستند که درآمد بسیار ناچیزی از کشاورزی و دامداری دارند، گفت: دولت باید از این جوانان برای اشتغالزایی و افزایش تولیدات بومی حمایت کند تا از مهاجرت آنها به شهرها جلوگیری شود.

 

عضو شورای عالی بسیج عشایر خراسان جنوبی با تاکید بر اینکه عشایر در حفظ و حراست از مرزها و ایجاد امنیت پایدار، دوشادوش سربازان گمنام امام زمان (عج الله تعالی فرجه الشریف) گام برمی دارند و به کشور خدمت می کنند، اظهار داشت: مسئولان باید قدردان این قشر کم توقع باشند.

 

وی با اظهار خرسندی از اینکه استاندار خراسان جنوبی خود عشایر زاده است به همین دلیل بیشتر با مشکلات این قشر آشنا است، ادامه داد: در جلسه ای که نمایندگان عشایر استان در فروردین امسال با استاندار داشتند، بسیاری از مشکلات این قشر از جامعه مطرح شد که امید است دستورات خوبی در راستا اتخاذ شود.

 

وی با اشاره به اختصاص سهمیه سوخت به خانوارهای مرزنشین تاکید کرد: در زمینه ساخت یک مکان برای نگهداری دام در برخی از مناطقی که در اختیار منابع طبیعی قرار دارد نیز استاندار دستوراتی صادر کرد که مشکل عشایر حل شود.

 

حسینی همچنین به قول مساعد استاندار مبنی بر خرید دام های عشایر اشاره کرد و گفت: استاندار به معاونت عمرانی خود دستورداده است که مطالبات عشایر در مناطق مختلف را پیگیری و نتیجه را به وی منعکس کنند.

 

کوچ عشایر خراسان جنوبی از ۱۵ اسفند آغاز و تا نیمه اردیبهشت ادامه می یابد

محمد ابراهیم ابراهیمی در گفتگو با خبرنگار شبستان در بیرجند با بیان اینکه کوچ بهاره عشایر خراسان جنوبی از 15 اسفندماه آغاز شده و تا نیمه اردیبهشت به طول می‌انجامد، گفت: در سال‌های که شرایط مساعد است کوچ بهاره از نیمه اسفند آغاز شده و تا 15 فروردین ادامه پیدا می‌کند. 

 

وی با اشاره به اینکه کوچ عشایر استان بیشتر درون استانی است، افزود: فاصله کوچ درون استانی گاهی به شعاع 70 کیلومتر می‌رسد.

 

 مدیرکل امور عشایری خراسان جنوبی تصریح کرد: در بهار تعدادی از عشایر قائن، زیرکوه و فردوس و عشق‌آباد طبس به استان خراسان رضوی کوچ دارند و همچنین در این فصل از استان سیستان و بلوچستان عشایر مهمان به شهرستان‌های نهبندان و سربیشه و خوسف می‌آیند. 

 

 

۳۲۰ خانوار عشایر استان سیستان و بلوچستان مجوز کوچ به خراسان جنوبی دارند

ابراهیمی یادآور شد: 320 خانوار عشایر استان سیستان و بلوچستان مجوز دارند که برای کوچ به خراسان جنوبی بیایند.

 

 به گفته وی هم اکنون جامعه عشایری استان با 15 هزار و 676 خانوار و جمعیت 81 هزار نفر حدود 13.2 درصد جمعیت خراسان جنوبی را تشکیل می‌دهد.

 

مدیرکل امور عشایری خراسان جنوبی با بیان اینکه 7 درصد جمعیت عشایر کشور در این استان زندگی می‌کنند، افزود: خراسان جنوبی مقام چهارم جمعیت عشایری در کشور را بعد از استان فارس، کرمان و سیستان و بلوچستان دارد.

 

۵۸ طائفه عشایری در خراسان جنوبی زندگی می کنند

ابراهیمی با اشاره به اینکه ۸۰ درصد عشایر استان در شهرستانهای مرزی و مابقی نیز نقاط حاشیه کویر را پوشش داده اند، گفت: هم اکنون 58 طایفه مستقل عشایری در خراسان جنوبی وجود داردکه در اکثر شهرستان‌ها طایفه بهلولی مشترک هستند.

 

مدیرکل امور عشایری خراسان جنوبی عنوان کرد: طایفه طاهری در شهرستان فردوس، بشرویه و سرایان و طایفه ایل خانی فقط در منطقه دستگردان طبس وجود دارند.

 

به گفته وی در حال حاضر 135 کانون اسکان عشایر در استان وجود دارد که از این میزان 127 کانون خودجوش و حمایتی و هشت کانون هدایتی هستند و 51 درصد جمعیت عشایر خراسان جنوبی در کانون‌های اسکان مستقر هستند و مابقی قابلیت جا به جایی دارند.

 

مدیرکل امور عشایری خراسان جنوبی با بیان اینکه 34 درصد دام استان معادل یک میلیون و 400 هزار رأس در اختیار عشایر استان قرار دارد، گفت: سال گذشته عشایر استان 16 هزار تن محصول دامی شامل ۱۱ هزار تن شیر و فرآورده لبنی،4 هزار و 900 تن گوشت قرمز و 430 تن کرک و پشم به ارزش تقریبی یک هزار و 900 میلیارد ریال تولید کردند که نسبت به سال 92 کاهشی حدود 6 درصدی داشته است.

 

تولید ۲۵ درصد صنایع دستی خراسان جنوبی توسط عشایر

ابراهیمی ادامه داد: همچنین ۲۵ درصد صنایع دستی استان توسط عشایر تولید می شود.

 

 وی با اشاره به اینکه 6 هزار و 18 کیلومتر ایل راه عشایر در استان وجود دارد، افزود: تاکنون 4 هزار و 202 کیلومتر از این ایل راه‌ها مرمت و بازسازی شده است.

 

مدیرکل امور عشایری خراسان جنوبی اظهار کرد: سال گذشته 73 پروژه عشایری در استان شامل حفر، تکمیل و تجهیز خط انتقال آب شرب و کشاورزی، انبار چند منظوره و مرمت و بازسازی چشمه مال‌داری بوده است.

 

ابراهیمی با اشاره به 16 سال خشکسالی متوالی در خراسان جنوبی، تصریح کرد: خشکسالی بیشترین نوع خسارت را به عشایر استان وارد می‌کند چرا که موجب کاهش علوفه مراتع و منابع آبی می‌شود که این دو آیتم مستقیماً در زندگی عشایر تاثیر دارد.

 

وی متذکر شد: بعضی از سالها هزینه‌ای که برای حفظ و نگهداری دام می‌شود بیش از ارزش خود دام است.

 

 

حمل ۱۳۰ هزار مترمکعب آب برای ۷ هزار خانوار عشایری

مدیرکل امور عشایری خراسان جنوبی به حمل 130 هزار متر مکعب آب شرب برای 7 هزار خانوار عشایری استان در سال گذشته اشاره کرد و گفت: همچنین 35 هزار تن علوفه دامی از سوی شبکه تعاونی عشایری در طول سال 93 توزیع شده است.

 

ابراهیمی ادامه داد: از این میزان در مرحله نخست یک هزار و 350 تن نهاده دامی با اعتبار273 میلیون تومان توریع شد که در این راستا به ازای هر کیلو کنسانتره 200 تومان یارانه به عشایر داده شده است.

 

به گفته وی در مرحله دوم 724 تن نهاده دامی با یارانه 250 تومان و در مجموعه اعتبار 181 میلیون تومان در بین عشایر توزیع شد.

 

دستان خالی عشایر برای بازپرداخت هزینه جو دام ها

مدیرکل امور عشایری خراسان جنوبی با بیان اینکه از 35 هزار تن نهاده دامی 5 هزار تن جو مدت‌دار 6 ماهه به دلیل خشکسالی بین عشایر توزیع شده، افزود: تمدید مهلت پرداخت وجه جو دام‌های عشایری ضروری است چرا که هم اکنون دست عشایر برای بازپرداخت آن خالی است. 

 

ابراهیمی خواستار خرید تضمینی گوشت عشایر توسط دولت شد و بیان کرد: خرید دام عشایر توسط مسئولان منجر به قطع دستان دلالان از بازار خرید و فروش دام می شود و با این کار جهشی ایجاد شده و دامداران و عشایر متضرر نمی‌شوند.

 

وی افزود: طرح تضميني خريد گوشت قرمز عشاير استان تهیه و براي تصويب نهايي به استانداري ارجاع شده است.

 

مدیرکل امور عشایری خراسان جنوبی با اشاره به اینکه سال گذشته مجلس مصوب کرد یک درصد ورودی صندوق توسعه ملی را به تولید گوشت قرمز توسط عشایر اختصاص دهد، تصریح کرد: در مرحله نخست که این تسهیلات 170 میلیارد تومان بود سهم این استان 9 میلیارد تومان بوده است.

 

ابراهیمی با تاکید بر اینکه بخش اعظمی از تولیدات این قشر مولد و کم توقع نیاز کشور و استان را فراهم می آورد، عنوان کرد: اما روز به روز در تنگناهای متعددی نظیر خشکسالی، قیمت بالای تهیه علوفه و نهاده های دامی، آب شرب، تک محصولی شدن تولیدات، تخریب مراتع و... تحت فشار قرار می گیرند.

 

 

 

پایان پیام/

 

 

گزارش: زهرا مهرور- زينب رمضاني